Hoe kunnen we laagopgeleide inwoners van Nijmegen die moeite hebben met taal en het verwerken van informatie, helpen bij het vergroten van hun gezondheidsvaardigheden? Die vraag stelden Lisanne Veraart en José Keetelaar zichzelf, als Taalcoördinator Rijk van Nijmegen bij Gemeente Nijmegen & Projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden bij GGD Gelderland-Zuid. De aanpak Voel je goed! bood uitkomst. Samenwerkingen met Werkbedrijf Rijk van Nijmegen en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) maakten van het idee een succesvol initiatief.

Voel je goed! is een aanpak waarmee laaggeletterde volwassenen die willen werken aan gezond gewicht hun gezondheid kunnen verbeteren. Deelnemers gaan naar een diëtist voor eet- en beweegadviezen. Daarnaast volgen ze taalgerichte praktijklessen om informatie beter te leren begrijpen. Omdat Lisanne en José wisten dat veel Nijmegenaren daar baat bij zouden hebben, sloegen ze de handen ineen. Lisanne: “We organiseerden een bijeenkomst met belangrijke spelers uit ons netwerk. Iedereen zag de meerwaarde van Voel je goed! in. Helaas verliep het daarna minder snel dan wij wilden.” Dat kwam voornamelijk omdat ze zelf geen contact hadden met de doelgroep, waardoor ze afhankelijk waren van anderen. José: “Ieders agenda zat zo vol, dat ze geen tijd hadden voor nog een project erbij. Daar kwam bij dat we niet de financiële middelen hadden om hen te ondersteunen.” Gelukkig lieten de dames zich daardoor niet uit het veld slaan.

“Het zelfvertrouwen van deelnemers groeit zichtbaar”

Vrijwilligers en deelnemers werven

Bij de HAN wierven ze twee stagiaires Voeding en Diëtiek die de groep konden begeleiden. Het initiatief werd niet door iedereen goed ontvangen. Lisanne: “We kregen reacties als ‘ze missen levenservaring’ en ‘ze hebben geen idee waar de doelgroep doorheen gaat’. Maar wij hadden er zoveel vertrouwen in, dat we door hebben gezet.” De vrijwilligers waren dus een feit. Nu de deelnemers nog. José: “We hadden verwacht dat we via ons netwerk binnen de kortste keren een groep vol zouden hebben, maar dat viel tegen. Een van de redenen daarvoor was het aantal bijeenkomsten. Veel professionals dachten dat twintig lessen veel te veel was.” Gelukkig zijn er altijd meer wegen die naar Rome leiden. Lisanne: “We namen contact op met Werkbedrijf Rijk van Nijmegen, omdat onze doelgroep zich daar ook bevindt. We werden met open armen ontvangen.”

Maatschappelijke betrokkenheid

Voel je goed! was voor het werkbedrijf een invulling van hun maatschappelijke betrokkenheid. Die kans grepen ze met beide handen aan. José: “Ze stelden een ruimte beschikbaar en lieten werknemers de lessen onder werktijd volgen. Binnen de kortste keren ontstond een wachtlijst van mensen die mee wilden doen.” De reacties van deelnemers op de lessen waren ontzettend positief. Lisanne: “Het zelfvertrouwen groeide zichtbaar. Ook maakten ze gezondere keuzes in de kantine en ontstond er sociale verbinding omdat ze in de pauzes samen buiten gingen wandelen.”

“Niemand wilde na twintig lessen stoppen”

Resultaten

Dat de lessen bij de eerste groep werden gegeven door stagiaires Voeding en Diëtiek bleek geen enkel probleem. Sterker nog: ze hadden inhoudelijk meer kennis dan welke vrijwilliger ook. En binnen twee lessen was de band tussen hen en de groep zo goed dat ze ook buiten de bijeenkomsten om contact hadden. En waren twintig lessen te veel? Lisanne: “Absoluut niet. Deelnemers wilden helemaal niet stoppen.”

Interview met Astrid Roest, Coördinator logopedie bij GGD Zaanstreek Waterland.

Begin 2018 kreeg de GGD Zaanstreek Waterland de vraag of ze mee wilde werken aan de pilot ‘Op weg naar een geletterde generatie’ van het Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheid, Stichting Lezen en Schrijven en Stichting Lezen. Met een lokale bevolking waarvan zo’n zestien procent laaggeletterd is, wist coördinator logopedie Astrid Roest direct dat ze deze kans moesten grijpen.

Binnen de pilot wordt onderzocht hoe vroegsignalering van laaggeletterdheid bij ouders en de aanpak van laaggeletterdheid bij ouders én kinderen ingebed kan worden in de werkwijze van de Jeugdgezondheid (JGZ). Om daar antwoord op te kunnen geven, stelden Astrid en de projectleider een projectteam samen waarin jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, pedagogen, logopedisten en een adviseur gezondheidsbevordering vertegenwoordigd waren. Astrid: “Om verandering te kunnen realiseren is het belangrijk dat je kennis uit het hele systeem benut en een breed draagvlak hebt.”

Ogen openen

De eerste uitdaging was professionals laten inzien dat ook zij laaggeletterden tegenover zich hebben. Astrid: “We ontdekten dat veel professionals ervan uitgaan dat iemand met een mbo-niveau niet laaggeletterd kan zijn. Of ze vergeten dat iemand die geletterd van school komt laaggeletterd kan worden als hij nauwelijks meer leest of schrijft. Daarom boden we de e-learning van Taal voor het Leven aan. Eerst vrijblijvend en later verplicht. Ook maakten we op intranet een map over laaggeletterdheid aan, zodat de benodigde informatie op één plek vindbaar is voor collega’s.” 

Scholing

Daarnaast was laaggeletterdheid onderdeel van vijf scholingen voor JGZ-professionals. De laatste sessie was een bijeenkomst met taalambassadeurs. Astrid: “Het persoonlijke verhaal van deze mensen maakte enorm veel indruk. Achteraf gezien hadden we hen er veel eerder in het traject bij moeten betrekken. Hun eerlijkheid opende bij iedereen de ogen: hier moeten we wat mee.”

“Veel professionals gaan ervan uit dat iemand met een mbo-niveau niet laaggeletterd kan zijn”

Tools

Door het taboe dat op laaggeletterdheid rust, vonden JGZ-professionals het wel lastig om het onderwerp tijdens gesprekken aan te kaarten. Om hen daarbij te ondersteunen, ontwikkelde het projectteam verschillende tools. Astrid: “We produceerden met input van ABC-taalambassadeurs het filmpje ‘Leer lezen en schrijven voor een mooie toekomst’ dat nu in veel JGZ-wachtkamers wordt vertoond. En we maakten een bureaulegger met aan de ene kant een ‘spiekbrief’ met vragen die de professional kan stellen en aan de andere kant een ‘praatpapier’ om met de ouder in gesprek te gaan.” Om te voorkomen dat laaggeletterde vaders en moeders hun verhaal meerdere keren moeten vertellen, werd een werkinstructie opgesteld waarmee in iemands digitale dossier kan worden vastgelegd of hij laaggeletterd is en op welke wijze hij voorlichting wil ontvangen.

“We hadden de taalambassadeurs veel eerder bij het traject moeten betrekken”

Resultaten

De activiteiten leveren zichtbaar resultaat op. “Door alle aandacht rondom laaggeletterdheid heeft de website van de GGD nu een voorleesfunctie, gaan we al onze schriftelijke communicatie aanpassen aan laaggeletterden en maken we meer gebruik van filmpjes van Stichting Opvoeden.nl, die ook heel geschikt zijn voor ouders die moeite hebben met lezen en schrijven. Ook hebben we afspraken met Taalhuizen gemaakt over hoe we vaders en moeders het beste kunnen doorverwijzen.” Astrid en haar team rest nog één uitdaging: alle ontwikkelingen borgen in de JGZ. “Aan onze passie voor het onderwerp en de doelgroep zal het niet liggen.”

Stichting Lezen & Schrijven had een interview met Keete Voerman, projectleider Tiel aan de Gezonde Zijde.

In de wijken Tiel-West en Tiel-Oost zijn de gezondheidsverschillen tussen de inwoners groot. Dat komt onder andere omdat veel mensen – waaronder laaggeletterden – niet worden bereikt met bestaande (gezondheids)initiatieven. Het project Tiel aan de Gezonde Zijde bracht daar verandering in. De succesformule? Samenwerken met ambassadeurs uit de doelgroep.

In 2016 startten de GGD Gelderland-Zuid, de gemeente Tiel, het ROC Rivor en Mozaïek/Dynamiek het project Tiel aan de Gezonde Zijde. Maar vóórdat je met gezondheid aan de slag kunt, zijn er andere factoren belangrijk. Een daarvan is taal. Keete Voerman: “Als iemand geen Nederlands begrijpt, is het bijna onmogelijk om hem of haar informatie over gezondheid bij te brengen.”

Ambassadeurs uit de doelgroep

De focus van het project lag daarom in eerste instantie op het maken van verbinding tussen (taal)instanties en de doelgroep. Om dat te bewerkstelligen, zocht Tiel aan de Gezonde Zijde de samenwerking met ambassadeurs uit de doelgroep. Door contacten van Mozaïek/Dynamiek hielpen tien Nederlandse en buitenlandse vrouwen Keete vrijwillig bij het bereiken van zoveel mogelijk deelnemers. Keete: “Deze vrouwen hebben een enorm netwerk. Ze kennen iedereen in de wijk en appen voortdurend met elkaar.” Het bleek een gouden zet. “Als ik een taalles organiseerde, zorgden de ambassadeurs ervoor dat er mensen uit de doelgroep aanschoven. De drempel om mee te doen was voor hen zoveel kleiner nu iemand die ze al kenden en vertrouwden hen letterlijk bij de hand nam.”

“Als iemand geen Nederlands begrijpt, is het bijna onmogelijk om hem of haar informatie over gezondheid bij te brengen”

Ingewikkeld onderwerp

De inzet van de ambassadeurs betekende niet dat de professionals niets meer hoefden te doen. “Bij de start van het project hadden we nog de illusie dat ambassadeurs een soort gezondheidsexperts zouden worden. Dat is niet haalbaar, simpelweg omdat gezondheid een veel te ingewikkeld onderwerp is. Daar komt bij dat ambassadeurs aandacht, zorg en begeleiding nodig hebben. Ze kunnen niet zonder een vertrouwenspersoon bij wie ze altijd terechtkunnen met vragen, voor een luisterend oor en met praktische uitdagingen.”

“De ambassadeurs zijn het hart van het project”

Eigen talent

Wat ook niet vergeten mag worden, is dat ambassadeurs vaak veel hebben meegemaakt. Ze hebben zelf gezondheidsproblemen gehad of verkeerden voorheen financieel in zwaar weer. “Het is daarom belangrijk dat je deze prachtvrouwen aanspreekt op hun talent. De ene is een gastvrouw pur sang en laat iedereen zich welkom voelen, de andere heeft veel begrip voor andermans situatie en de derde denkt liever kritisch mee op het niveau van de wijk. Voor het project is het allemaal even waardevol.”

Resultaten

De aanpak van Tiel aan de Gezonde Zijde wierp zijn vruchten af. Tussen 2016 en 2019 volgden negentig deelnemers het traject Gezonde Taal en stroomden dertig ambassadeurs en taalcursisten door naar vervolgprojecten of betaald werk. Een geweldige opbrengst die grotendeels is te danken aan de taalambassadeurs en het met elkaar in contact brengen van formele en informele netwerken. Keete: “Ik noem de ambassadeurs niet voor niets het ‘hart van het project’.”

Taal is niet het enige onderdeel waar Tiel aan de Gezonde Zijde zich op heeft gefocust. Er is ook met kinderen gekookt, er zijn workshops over opvoeden gegeven, er zijn rondkomdagen georganiseerd en er zijn beweeglessen gegeven. Kijk voor meer informatie op https://www.fnozorgvoorkansen.nl/project/tiel-aan-de-ge-zon-de-zijde/

Vergeleken met hoogopgeleiden leven laagopgeleiden ruim zes jaar korter en bijna negentien jaar in minder goed ervaren gezondheid. Bepalend voor deze verschillen zijn gezondheidsvaardigheden: het kunnen vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie bij het nemen van beslissingen die met je gezondheid te maken hebben.

Gecombineerde aanpak

Voel je goed! is een doelgerichte aanpak van 20 weken om de gezondheid en leefstijl van laaggeletterde volwassenen met overgewicht te verbeteren door eet- en beweegadviezen te combineren met groepslessen gezondheidsvaardigheden.

Deelnemers aan het woord

Alles is Gezondheid sprak drie deelnemers die met Voel je goed! aan de slag zijn gegaan. Mala, Harry en Christel vertellen hoe ze ‘anders leven’ om gezonder te worden en blijven.

Mala: “Als je je goed voelt en minder weegt heb je meer zin om van alles te doen.”

Goede resultaten

De aanpak heeft inmiddels de eerste successen geboekt. De belangrijkste onderzoeksresultaten zijn dat de deelnemers:

• gemiddeld 2,8 kg zijn afgevallen;
• in Body Mass Index (gemiddeld verschil 1,1 kg/m2) zijn gedaald;
• een smallere tailleomvang (gemiddeld -3,6 cm) hebben;
• een verbeterde algemene gezondheid ervaren;
• meer fruit eten;
• verbeterde gezondheidsvaardigheden ervaren;
• ervaren dat ze beter kunnen opschrijven wat ze bedoelen.

Lees meer over het onderzoek en de resultaten.

Gezonde leerlingen presteren beter. Vanaf 1 januari 2017 bestaat er daarom één landelijk programma met één centrale missie: een gezonde leefstijl in het dna van elke school. Onder de vlag van Gezonde School is de filosofie uitgerold en een gezondheidsaanpak voor alle scholen ontwikkeld.

Wat is de Gezonde School?

Al in 2014, het eerste jaar van Alles is Gezondheid, tekenden de onderwijsraden in het po, vo en mbo een pledge om schoolbesturen in heel Nederland te stimuleren om gezondheidsbeleid te voeren.

Aan de hand van de Gezonde School-aanpak kunnen scholen werken aan gezondheidsthema’s zoals voeding, bewegen en sport, roken, alcohol- en drugspreventie. De aanpak berust op vier ‘pijlers’: educatie, omgeving, signaleren en beleid. “Als een school een thema op die manier bij de kop vat, is er sprake van een integrale aanpak,” aldus Arianne Westhuis, programmaleider van de Gezonde School.

Integrale samenwerking

Om duurzame gezondheidswinst te boeken en vergroten, werkt Gezonde School samen met zo’n veertig kennisorganisaties. Naast de PO-Raad, VO-raad en MBO Raad zijn GGD GHOR Nederland en RIVM belangrijke partners. Daarnaast zoekt het Gezonde School-team verbinding met andere programma’s gericht op gezondheidsbevordering bij jongeren, zoals JOGG en Jong Leren Eten.

Met Alles is Gezondheid-partner de Gezonde Basisschool van de Toekomst, die zich richt op werkbare factoren op gebied van voeding en bewegen in het primair onderwijs, wordt kennis gedeeld en gezamenlijk workshops georganiseerd. De door hun geleerde lessen worden meegenomen in het programma van de Gezonde School en andersom.

Om duurzame gezondheidswinst te boeken, betrekt Gezonde School ook organisaties buiten de school. Volgens Westhuis sluit het netwerk van Alles is Gezondheid hier mooi op aan. “We hebben al verbindingen gelegd richting de kinderopvang en het hbo. Verder adviseren we scholen hoe ze lokale organisaties kunnen betrekken bij thema’s als voeding en beweging. Denk hierbij aan de supermarkt, sportverenigingen en de snackbar.”

Toekomst

De komende periode zet de Gezonde School nóg meer in op integraal samenwerken. “We zijn bijvoorbeeld bezig met Ecoschool, waarbij scholen meer kunnen doen met hun directe omgeving. We leggen via onze netwerken contacten met buurtsportcoaches en andere functionarissen vanuit de gemeente. Daarnaast werken we aan een verdiepingsslag om scholen te helpen een Gezonde School te worden, bijvoorbeeld op de website.”

Contact

Ook een Gezonde School worden? Of samenwerken met de Gezonde School? Lees meer op www.gezondeschool.nl of neem contact op met Arianne Westhuis, programmaleider Gezonde School, via arianne.westhuis@gezondeschool.nl.

Steeds vaker werken dokter en designer samen aan innovaties die mensen in staat stellen betere zorg te verlenen of te krijgen. Op welke manier kan de creatieve industrie bijdragen aan gezondheid en zorg? Karen van Ruiten sprak met Mario de Zeeuw van ontwerpstudio Panton.

Op welke manier houd jij je bezig met gezondheid vanuit de creatieve industrie?

Ik werk als manager director bij ontwerpstudio Panton. Bij Panton ontwerpen we producten, diensten en processen voor in de gezondheidszorg. We kijken met een andere bril naar zorg en gezondheid en ontwikkelen creatieve oplossingen rondom thema’s als preventie en gezonde leefstijl. In samenwerking met Kenniscentrum Sport, gedragswetenschappers van Publab, en beweegprofessionals hebben we bijvoorbeeld De Beweegcirkel ontwikkeld. Een methodiek waarmee gezondheidsprofessionals anderen begeleiden en stimuleren om meer te bewegen.

Panton is onderdeel van de Creatieve Coalitie voor gezondheid. Wat doet deze coalitie?

Zes creatieve bureaus die allemaal actief zijn in gezondheidszorg zijn een samenwerking aangegaan met U CREATE. Met de coalitie laten we zien wat de meerwaarde is van ontwerpers in de gezondheidssector. We beschikken over methodieken om de behoeftes en wensen van gebruikers te vertalen in oplossingen die passen bij de belevingswereld en mogelijkheden van patiënten en zorgverleners. Door zorgprofessionals en patiënten met ontwerpers te laten samenwerken, ontstaan nieuwe creatieve zorgoplossingen.

Je zou zeggen: de eindgebruiker, hetzij burger hetzij patiënt, behoort altijd centraal te staan. We weten echter ook dat dit in de praktijk vaak onvoldoende zo is. Op welke manier staat de eindgebruiker centraal in jullie ontwerpen?

Ontwerpers zijn in staat om te doorgronden wat gebruikers nu écht willen. Nieuwe technologieën en innovaties moeten zodanig ontworpen worden dat ze goed aansluiten op de belevingswereld en behoeften van de eindgebruiker. Om dit te realiseren gebruiken ontwerpers verschillende creatieve methodes en technieken om gebruikersgroepen, hun eisen, behoeftes en wensen in kaart te brengen en nieuwe concepten te toetsen. Zo zijn er gelukkig al veel mooie voorbeelden van zorginnovaties waarbij de eindgebruiker centraal heeft gestaan gedurende de ontwikkeling:

Een van de partners uit de Creatieve Coalitie, IJsfontein, ontwikkelde met het Trimbos-Instituut de serious game Moving Stories. Deze game die gedurende vijf dagen wordt gespeeld op middelbare scholen zorgt ervoor dat klasgenoten psychische klachten van zichzelf of klasgenoten leren herkennen, dat deze bespreekbaar gemaakt worden en dat klasgenoten inzicht krijgen in hoe ze kunnen handelen. De keuze om scholieren over deze ‘lastige’ onderwerpen te onderwijzen via een serious game sluit naadloos aan bij hun belevingswereld.

En voor lang niet alle zorginnovaties ben je afhankelijk voor nieuwe technologie. Zo heeft Panton samen met het NSGK (Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind) de Speeltuinbende opgericht. Waarbij de doelstelling was om kinderen met en zonder beperking samen te laten spelen, hebben we ervoor gekozen juist geen nieuw speeltoestel te ontwerpen, maar de Speeltuinbende op te richten. Deze groep kinderen met en zonder beperkingen test speeltuinen op toegankelijkheid en beoordeelt deze. Op basis van de uitkomsten van de Speeltuinbendetest krijgt de speeltuinvereniging een financiële stimulans om de verbeteringen door te voeren en hun toegankelijkheid te vergroten. De speeltuinbende wordt door de kinderen die er lid van zijn niet alleen gezien als coole club om bij te horen, ze realiseren zich ook dat hun stem daadwerkelijk impact heeft en een financieel gevolg heeft voor de speeltuinen. Ook zien we dat het zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid van deze kinderen groeien.

Jullie hebben juist vanuit ander perspectief veel kennis en kunde waarmee jullie kunnen bijdragen aan gezondheid. Kan je schetsen wat je daarmee in het komende jaar gaat doen?

We zien dat vraagstukken in de zorg vaak nog op de traditionele manier worden opgelost die niet altijd het meest logisch is voor de eindgebruikers. Daarnaast komen er voortdurend nieuwe zorgvraagstukken op ons af waar ontwerpers een belangrijke maatschappelijke bijdrage aan kunnen leveren: “Hoe zetten we technologie bruikbaar in om chronisch zieken thuis te monitoren en te behandelen?” “Hoe ondersteunen we mensen bij het langdurig volhouden van gezond gedrag?”etc.

Vanuit de Creatieve Coalitie willen we onze stem tot in Den Haag laten horen om duidelijk te maken dat voor de ontwikkeling van oplossingen voor deze vraagstukken ontwerpers en zorgprofessionals moeten samenwerken.

Daarnaast werken we aankomend jaar aan de bundeling van kennis en expertise van de verschillende creatieve bureaus op een aantal thema’s. Een van de concrete voorbeelden hiervan is de samenwerking in het Nederlands Platform voor Gedragsontwerp. Hierin werken ontwerpstudio’s uit de Creatieve Coalitie en Ucreate samen met gedragswetenschappers en onderzoekers van het PubLab van de Hogeschool Utrecht, met als doel nieuwe kennis en methodieken te ontwikkelen om gedragsverandering te realiseren. Samen met gedragswetenschappers kunnen we toetsen of de oplossingen die we ontwikkeld hebben daadwerkelijk werken, zodat de interventies ook een gedragswetenschappelijke onderbouwing hebben.

We passen onze ontwikkelde kennis en methodieken toe op verschillende gedragsveranderingsvraagstukken, waaronder leefstijlverandering. We zien veel kansen voor de invulling van doelstellingen die worden genoemd in het Preventieakkoord en willen hierover in gesprek gaan met de staatssecretaris.

Vanaf nu zijn de e-learningprogramma’s in de WERK-portal.nl van SBCM en Cedris gratis beschikbaar.

Met de e-learnings kunnen werknemers en werkzoekenden zonder startkwalificatie vaardigheden oefenen om werk te vinden én aan het werk te blijven. De WERK-portal.nl bevat programma’s over werk zoeken en solliciteren, veilig en prettig werken, taal en werk, omgaan met de computer en social media.

Al deze e-learnings zijn voor iedereen gratis te volgen op de nieuwe website van WERK-Portal. Hiermee willen SBCM en Cedris nog meer werknemers en werkgevers helpen om betaald en duurzaam werk tot een succes te maken.

’Ik mag het niet letterlijk zo noemen, maar eigenlijk ontwikkelen we de taal van ‘het midden’ en plaveien we de weg voor gezondheid en vitaliteit als verdienmodel’’, zo vat Ferry Koper van Alles is Gezondheid het traject samen waarin tal van partijen uit verschillende domeinen hun veren afschudden en de uitdaging aangaan om de wijkbewoner centraal te zetten in hun denken én handelen.

Toepassen

Met als eerste piek het symposium op 1 november 2018 over de toepassing van Social Design als alternatieve methode om een stap te zetten. Met als credo: ga uit van de vraag achter de vraag, van de werkelijke behoefte van de mens. Bijvoorbeeld: een wijkbewoner die voortdurend ruzie maakt met zijn buren en overlast veroorzaakt, blijkt bij navraag vooral eenzaam (en dat inzicht vraagt om een andere oplossing).

Oplossingen uitproberen

Het traject pakt echt goed uit tijdens een landelijk congres op 7 maart 2019 (meer nieuws hierover in later stadium, red.). ‘’Daar willen we een soort pact sluiten van partijen die allemaal integraal, op ieder een andere manier, aan de gezondheid van ‘de’ wijkbewoner willen werken (als burger, patiënt, leerling, werknemer, vrijwilliger, ouder, goede buur, verzekerde, mantelzorger, etc.). Met deze club gelijkgestemden gaan we op zoek naar behapbare oplossingen die we daarna gewoon gaan uitproberen’’, aldus Koper.

Amsterdam-Noord en Zuid

Op de vraag waarom de omkering in (gezondheids)denken nodig is, overlegt Koper soepel zijn geloofsbrieven. “Als het gaat over onze gezondheid doen we het goed, maar helaas niet goed genoeg. We leven langer, maar zijn ook beduidend langer ziek. We worden ouder, maar dat zegt niets over de kwaliteit van leven. Er is meer welvaart, maar zijn de gezondheidsverschillen zijn de afgelopen 20 jaar zo’n beetje verdubbeld. Zo overlijdt bijvoorbeeld iemand uit klassiek Amsterdam-Noord gemiddeld zeven jaar eerder dan iemand uit Amsterdam-Zuid. Met ook nog eens meer levensjaren in ziekte op de teller. Dat is toch een wrange constatering? De facto wordt het gezondheidspotentieel van bepaalde groepen mensen sterk onderbenut’’.

Een spelverdeler, dichtbij

Ook het onnodig hoge kostenplaatje voor onze gezondheidszorg stemt niet vrolijk. Dat komt mede door hoe we de keten nu georganiseerd hebben. Koper: ‘’Ik overdrijf niet als ik zeg dat één persoon op enig moment soms te maken heeft met 13, 26 of meer (ja echt…) verschillende soorten hulpverleners. Denk aan de gecombineerde ondersteuning van een mantelzorger, welzijnscoach, huisarts, medisch specialist, onderwijsconsulent, schuldhulpverlener, diabetesbegeleiding, wijkagent, woningbouwvereniging, wijkverpleging en het lokale ouder-kind team. Fantastisch dat deze diensten bestaan. Het punt is alleen alle hulplijnen zijn georganiseerd vanuit de werkelijkheid van de hulpverlener en daardoor heel gefragmenteerd in iemands leven binnenkomt. Probeer daar maar eens grip op te krijgen. Een spelverdeler dichtbij, een plannetje met prioriteiten (eerst dit dan dat), meer samenhang… Dat zal helpen en een positief resultaat hebben op mens en kosten’’.

Eerste gezondheidsverzekeringen

Het goede nieuws is dat de inmiddels veel genoemde paradigmashift echt aan de gang is. Koper licht toe: “We zijn de weg ingeslagen van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Hoewel het nog wel even duurt voordat de omslag zich bijvoorbeeld vertaalt in het afsluiten van de eerste gezondheidsverzekeringen. De trend om naar om ‘het midden’ te bewegen is echter evident en onomkeerbaar. Vanuit een holistische opvatting (‘één mens meerdere rollen’) stellen we de mens en zijn behoeften centraal. Het omringende systeem heeft dan de opdracht om samen met en vanuit het perspectief van die bewoner, burger, patiënt, mantelzorger, cliënt, werknemer, vrijwilliger- te zorgen voor vitaliteitswinst.

Duwtje geven

Het traject bij Alles is Gezondheid zoomt in op de wijkbewoner als ‘centre of the universe’. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want naast een mentale transitie en het loskomen van ketens en kolommen, heeft ‘het midden’ nog geen goed verdienmodel en ontbreekt het aan een integraal oplossingsrepertoire. Koper: “Daar is een wereld te winnen. We gaan een duwtje geven en proberen om van binnenuit een beetje massa te maken. Afgelopen jaar hebben we binnen zorg/welzijn, werk, onderwijs, sociaal, burgers, bestuur, etc de vraag gesteld : wat is nodig om de wijkbewoner centraal te stellen en wat kan je hier -vanuit je eigen domein- praktisch aan bijdragen? Donderdagmiddag 7 maart 2019 (Utrecht) brengen we alle antwoorden bij elkaar en werken we aan een actieplan voor ‘het midden’. Noteer 7 maart 2019 in de agenda en houd onze nieuwsbrief in de gaten. Wie weet zien we elkaar dan!”

Meer weten of meedoen?

Neem contact op met Marc Roosenboom, marc.roosenboom@allesisgezondheid.nl of Ferry Koper, ferry.koper@allesisgezondheid.nl