In het kader van The Mental Health Week Europe organiseerde Alles is Gezondheid op 24 mei 2023 een webinar over vroegkinderlijk trauma, patronen en heling.

Webinar: terugkijken

In het webinar gaan experts en kijkers in gesprek over de impact van trauma, negatieve ervaringen in de kindertijd, (h)erkenning en signalen, handvatten voor behandeling en herstel.

Sprekers

• Jan Bommerez: specialist in transformatieprocessen en expert op gebied van onderdrukte passie en energie. Ook is Jan internationaal spreker en auteur van bestsellers op thema’s zoals leren loslaten, flow en moeiteloos leren leven.
• Anne Marsman: psycholoog, lichaamsgericht traumatherapeut i.o., initiatiefnemer van Traumanet.nl en trainer bij de Trauma Company. Anne is en gepromoveerd op de lange termijn gevolgen van ingrijpende gebeurtenissen in de jeugd.
• Judith Kocken: kinderarts, gespecialiseerd in maag-, darm-, en leverproblemen, wetenschappelijk onderzoeker en arts voor leefstijl geneeskunde. Judith is initiatiefnemer van Kinderbuik&co en auteur van ‘Kinderbuik’ en ‘Je bent je eigen medicijn’.
• Wico Mulder: Netwerkadviseur Mentale Gezondheid & Zorg bij Alles is Gezondheid, Arts M&G, co-auteur van ‘In Gesprek met Jongvolwassenen’ en eigenaar Praktijk SALUT. Wico is tevens de moderator van het webinar.

Meer weten?

Jan Bommerez

• Leren loslaten
• Jeugdtrauma.com
• Boek: Kun je een rups leren vliegen?

Anne Marsman

• Omdat ik je zeggen wil
• Traumanet.nl

Judith Kocken

• Kinderbuik & Co
• Boek: je bent je eigen medicijn

Wico Mulder

• Het kwetsbare gesprek
• Boek: In gesprek met jongvolwassenen

Op 16 mei 2023 organiseerde Alles is Gezondheid een webinar over de documentaire ‘In Utero’. Hierin gaan we met experts en kijkers in gesprek over het leven in de baarmoeder en de impact daarvan op het verdere leven en ons gedrag.

Webinar: terugkijken

Sprekers

• Tessa Roseboom: hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam (AMC-UvA)
• Anna Verwaal: maternal-child health nurse & pre- en perinataal educator.
• Mia Wessels: arts, therapeut en spreker. Zij richtte De Jonge Dokter op en host de podcastserie Humanizing Healthcare.

Voor dit webinar werkten we samen met Augeo Foundation, Stichting Emovere: en Proscoop.

In Utero

In de documentaire In Utero staan drie vragen centraal: hoe worden we gevormd? Wie zijn we? Waarom zijn we wie we zijn? Aan de hand van interviews met wetenschappers, psychologen en artsen, kennis uit de epigenetica en biochemie, culturele mythes, populaire films en technologische trends toont de film hoe belangrijk de prenatale fase is. Deze periode geeft een verklaring voor het feit dat sommige mensen hun hele leven voor uitdagingen komen te staan terwijl anderen juist een voorspoedig leven leiden.

Trailer

Serie webinars

Dit is een uitzending in een serie lunchwebinars van Alles is Gezondheid die -vanuit een holistische visie- ingaan op een documentaire over mentale gezondheid, trauma, zingeving en herstel. Bekijk hier het webinar over ‘The Wisdom of Trauma‘ van Gabor Maté en de uitzending over ‘Resilience: the biology of stress & the science of hope’.

Dood en leven zijn naadloos verbonden in de kringloop van de natuur. De natuur leert ons dat alle fasen van de cyclus belangrijk zijn, troost bieden en ons veerkrachtig maken. Daarom besteedden we tijdens ons Jaarcongres, De Groene Route (21 juni j.l.) aandacht aan de manier waarop de natuur kan helpen bij transformeren. Van loslaten tot zaaien en opnieuw beginnen.

It’s important to die every minute and to be reborn again (j. Krishnamurti)

Je zou het leven kunnen kunt zien als een proces van loslaten. Gedurende je hele leven heb je te maken met verlies, al dan niet bewust. Hoe ga je om ontslag, een scheiding, verdriet? Hoe ga je om het gemis van een dierbare en van jezelf, zoals je was bij die persoon? Wie laat je toe en welk persoon of welke overtuiging laat je juist los?

De veranderkracht van het labyrint

Een labyrint kan je helpen dát los te laten wat je los mag laten en is zo een krachtige manier om bij jezelf te komen. In het labyrint verlies je alleen dat, wat niet meer bij je past. Wat wil je zaaien om verder te gaan?

Het labyrint is het universele symbool voor het transformatieve proces. Van het afdalen naar de diepten van de eigen psyche, het aangaan van uitdagingen in dit proces en het vinden van de Kern. De vorm van het labyrint geeft vertrouwen dat je niet kunt verdwalen en juist dat vertrouwen in de weg biedt de veiligheid om je pijn met andere ogen te zien en met liefde los te laten. De weg terug naar buiten vanuit het middelpunt van het labyrint, is symbool voor het (weer) gaan staan op eigen benen. Je inzichten van het gelopen pad neem je mee terug de wereld in. Ervaar dat een ‘eindpunt’ ook een beginpunt kan zijn.

De sessie tijdens De Groene Route op 21 juni is georganiseerd door Loek Hezemans van Alles is Gezondheid en Staatsbosbeheer, Wico Mulder en Fook Hali  (Alles is Gezondheid) in samenwerking met labyrintcoach John Musterd en psycholoog Hilde Bolt.

24 HRS of Humanity

Wico Mulder en Hilde Bold zijn bezig met de organisatie van een 24-uur durend ritueel (je loopt naar het centrum en weer terug; loslaten en manifesteren/realiseren van een intentie). De 24 uur wordt opgesplitst in 4 thema-delen van 6 uur waarbij elk deel  staat voor een jaargetijde, element, windrichting of dimensie. Wil je meer weten? Neem contact op met Wico Mulder.

Hoe bevorderen we de mentale gezondheid van mensen in een kwetsbare positie?

Deze vraag stond centraal tijdens de Mental Meetup (2 februari 2023), georganiseerd vanuit de kabinetsbrede aanpak ‘Mentale gezondheid: van ons allemaal’. Ervaringsdeskundigen, beleidsmedewerkers, initiatiefnemers en professionals van partnerorganisaties wisselden onder leiding van Karen van Ruiten kennis, voorbeelden en ideeën uit over mentale weerbaarheid en factoren die hier invloed op kunnen hebben zoals geld, bestaanszekerheid, bewegen en cultuur.

Het doel van deze tweede Mental Meetup:

• Het bespreekbaar en zichtbaar maken van het belang van mentaal gezond zijn en blijven.
• Partnerorganisaties te informeren over de aanpak en aanpalende activiteiten.
• Inspirerende praktijkvoorbeelden delen en nieuwe activiteiten verbinden aan de landelijke beweging voor mentale gezondheid.

Alleen dan Samen
Mia Wessels, arts, spreker en inspirator, benadrukt in haar Spoken Word het belang van naar elkaar luisteren en echt nieuwsgierig zijn naar de ander. Naast kwetsbaar zijn we ook krachtig. En in welke ‘groep’ je je ook bevindt, wie verlangt er niet naar een gevoel van écht samen?
Luister en kijk naar Alleen dan Samen van Mia Wessels

Verkenning Pharos
Om de urgentie in beeld te brengen en het verband te leggen tussen het effect van stress (door geldzorgen) en de mentale weerbaarheid, voerde Pharos een verkenning uit naar de mentale gezondheid van mensen in een kwetsbare positie. Meer over de verkenning.

Initiatieven die helpen
Twee mooie voorbeelden van initiatieven die mensen in een kwetsbare sociaaleconomische positie helpen zijn Geldfit en Stut Theater.

• Bij Geldfit krijgen mensen een passend advies of worden ze in contact gebracht met iemand die met ze meedenkt.
• Stut Theater geeft een podium aan mensen die vaak niet gehoord of gezien worden.

In beweging
Beweging kan mensen (in een kwetsbare positie) mentaal, fysiek en op het sociale vlak helpen. Stichting Life Goals opende tijdens de Mental Meetup de deuren voor buurtgenoten en zet zich in om mensen die dit nodig hebben via samen sporten nieuw perspectief te bieden.

Schulden en mentale problemen
Sadik Harchaoui en Amine Bakkali van SchuldenlabNL benadrukten de noodzaak van samenwerken en het belang van de ervaringen en behoeften van mensen over wie het gaat. Persoonlijke verhalen zijn onder meer terug te vinden in het onderzoek dat Amine deed naar de samenhang tussen schulden en psychische problemen bij jongeren.
Lees ons interview met Amine en download het onderzoek

Brede benadering
Hoe kom je uit een isolement? Hoe zoek je hulp als je niet beseft dat je in een kwetsbare positie verkeert? Karen van Ruiten benaderde mentale gezondheid vanuit verschillende invalshoeken met Staatssecretaris Maarten van Ooijen, (VWS), Carsten Herstel, directeur-generaal Sociale Zekerheid en Integratie (SZW) en ervaringsdeskundigen Sali, Christiaan en Emine.  Ter inspiratie, enkele citaten:

Sali: “Geloof in ons, vertrouw in ons en help ons onze kracht te laten zien.”

Maarten van Ooijen: “Mijn les uit deze verhalen is dat als je met een hulpvraag komt door zorgen of stress dat we in het zorgsysteem de klok terug moeten zetten en op zoek moeten gaan naar de trigger. Het zorgsysteem draait nu nog de klok vooruit; heb je problemen, dan kijken we naar hoe we die oplossen. We moeten kijken naar hoe het komt.”

Karsten Herstel: “Hoe kun je mensen vanuit beleid helpen als ze worstelen met geldzorgen. Geldzorgen zijn vaak een katalysator voor heel veel problemen binnen een huishouden.”

Emine: “De schaamte en het taboe moeten doorbroken worden om geholpen te kunnen worden voor een hoopvolle toekomst.”

Staatssecretaris Maarten van Ooijen roept meer organisaties op zich aan te sluiten bij de landelijke beweging voor mentale gezondheid in Nederland. Bekijk en deel de video.

Deze tweede Mental Meetup is één van de initiatieven van ‘Mentale gezondheid: van ons allemaal’: een dag waarop activiteiten worden georganiseerd op diverse plekken in het land met mentale gezondheid als thema. Staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) initieerde samen met collega bewindspersonen van VWS, SZW en OCW de kabinetsaanpak ‘Mentale gezondheid: van ons allemaal’.

Geldproblemen kunnen zorgen voor overbelasting van je hersenen. Je kunt niet meer denken, je raakt in de stress en kan ontwijkend gedrag gaan vertonen. Hierdoor worden geldproblemen erger en daarmee ook de psychische problemen. Cijfers tonen dat zowel het aantal jongeren met schulden als het aantal jongeren met een depressie afgelopen jaren hard gestegen zijn. Amine Bakkali, projectleider Mind-Us schetst met zijn kennisdocument ‘Schulden- en psychische problematiek bij jongeren’ een beeld van de leefwereld van deze jongeren en hij legt uit waarom het tijd is dat ze worden gehoord.

Amine: ‘In gesprek met Sadik Harchaoui van SchuldenLabNL kwamen we tot de conclusie dat er weinig geschreven is over de combinatie van psychische klachten en schuldenproblematiek bij jongeren. Daarom heb ik in opdracht van SchuldenLab dit kennisdocument gemaakt, waarin ik niet de cijfers, maar juist de ervaringsverhalen centraal stel. Verhalen hebben impact, ze bieden erkenning en ze leggen pijnpunten bloot. Je ziet precies waar het aan ligt en daar kun je beleid op maken.’

Jij hebt de mensen om wie het gaat gesproken. Wat is in jouw ogen de behoefte van de jongeren die kampen met deze dubbele problematiek?

Amine: ‘Ik denk dat onder jongeren sowieso behoefte is om ‘het echte gesprek’ te voeren. Daar begint het mee. De één wil begrepen worden, de ander wil ergens terecht kunnen als het misgaat, het gaat erom dat we ze de kans geven te vertellen waar ze mee zitten. Ik hoor van jongeren dat ze willen dat er meer gekeken wordt naar het totaalbeeld van iemand en niet naar alleen de problemen die iemand heeft of de symptomen die iemand vertoont. Als we nagaan dat mensen zich tot hun 25e, 26e nog niet volledig mentaal hebben ontwikkeld, maar wel als volwassenen worden benaderd als het over schulden gaat, dan denk ik dat we ze de kans moeten geven om die belangrijke periode te doorlopen zonder stress en zonder problemen.’

‘Ik sprak bijvoorbeeld veel jongeren die door hun geldproblemen niet meer konden sporten en dat heeft een negatief effect op je mentale gezondheid. Ik denk dat we meer naar de naar de mens moeten kijken dan meteen via een label, medicatie en standaardprocedures aan de slag moeten. Wanneer je echt in gesprek gaat, kom je tot de kern en dan zijn oplossingen vaak veel simpeler dan we denken. Er wordt soms te moeilijk gedacht. Bijvoorbeeld in een van de ervaringsverhalen zien we dat een jongedame vergeten is haar studenten-OV stop te zetten. Een jaar later kreeg ze een boete van de NS van meer dan € 15.000. Dan is het logisch dat je je slecht gaat voelen. Ze kreeg vervolgens labels als depressie en ze moest aan de slag met haar verleden in Turkije, terwijl daar het probleem niet lag. Er is niet één keer gevraagd naar haar financiële situatie.’

Je hebt met je kennisdocument de relatie tussen mentale problemen en schuldenproblematiek aan voetlicht gebracht. Wat zijn in jouw ogen goede vervolgstappen?

Amine ‘Ik denk dat het goed is als er een vervolgonderzoek komt, waarin we nog meer jongeren betrekken, met nog meer verhalen. Misschien is dit een kans om deze problematiek vanuit meer hoeken te belichten en een vervolgonderzoek in te stellen, ook vanuit andere organisaties die zich inzetten voor een fijne leefwereld van jongeren. En het is goed om de juiste mensen samen te brengen, zodat we kunnen bekijken hoe we de behoefte nog beter in beeld krijgen.’

‘Mentale gezondheid en schuldenproblematiek worden nog te veel los van elkaar gezien. Zowel als het gaat over doorverwijzen van jongeren, als op het niveau van onderzoek. Er wordt wel onderzoek gedaan naar schulden en ook naar mentale gezondheid, maar de samenhang ben ik weinig tegengekomen, terwijl die relatie toch heel duidelijk is. Schulden leiden tot mentale problemen en andersom. Het versterkt elkaar.’

Op het bespreekbaar maken van mentale gezondheid wordt flink ingezet, wordt er genoeg over geldproblemen gesproken?

‘Influencers en topsporters spreken zich de laatste jaren inderdaad vaker uit over het belang van je mentaal goed voelen en dat is belangrijk. Daar moeten we ook echt aandacht aan blijven besteden, maar het gaat in die gesprekken zelden over schuldenproblematiek. Dat is nog een taboe en iets waar mensen denk ik wél over moeten praten. Ik weet zeker dat als jij nu een doorsnee jongere vraagt hoe die zich mentaal voelt, dat hij eerder antwoord geeft dan als je vragen hebt over schulden.’

Heb je een tip om de jongeren met schulden te bereiken?

‘Als iemand schulden heeft, dan moeten we helpen. Kijken hoe diegene uit die schulden komt en werken stimuleren. Als er op dat vlak een oplossing in zicht is, dan wordt het ook makkelijker om aan mentale gezondheid te werken. Je ziet dat het probleem snel te groot wordt. Als je een rekening krijgt en die niet betaalt, dan gaat het heel erg hard met boetes. Dan wordt het alleen maar erger, zeker als ouders niet capabel genoeg zijn om daarover het gesprek te voeren en/of hun kinderen bij te staan. Ik denk dat het goed zou zijn om bij een boete naar een bepaalde instantie te verwijzen, zodat jongeren geholpen kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan GeldFit.’

Meer weten?

• Kijk bij Geldfit, een site met tips, testjes, verhalen en relevante informatie.
• Meer over SchuldenLabNL heeft als missie een schuldenzorgvrij Nederland.
• Het Jongeren Perspectief Fonds biedt jongeren met schulden een nieuw perspectief.
• Money Start doet er alles aan om te voorkomen dat jongeren in de schulden komen.
• Kwikstart van Kinderperspectief biedt praktische tips en tools mbt geldzaken voor 18+.
• Bij JongerenHulpOnline kunnen jongeren ook terecht met geldzorgen.
• Ook behoefte aan voeren van het echte gesprek? Lees meer over het boek In gesprek met Jongvolwassenen, van onder meer Wico Mulder.

Crisis in Europa, spanningen tussen mensen en de gevolgen van corona. Ook in 2023 wordt veel van ons gevraagd. Hoe gaan we daarmee om? Hoe blijven we gezond?

Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte en klachten. Elementen als veerkracht, zingeving en zelfmanagement staan steeds meer centraal.

Deze serie video’s gaat in op wat iemand veerkracht geeft. Wat betekent dat in de praktijk? Hoe houd jij regie over je leven? Wat zijn tips om veerkrachtig te blijven?

We vragen het aan Hans Peter Jung (huisarts), Paul Loomans (coach en trainer), Karen van Ruiten (Alles is Gezondheid) en Machteld Huber (grondlegger Positieve Gezondheid),

Zo houdt Hans Peter Jung zichzelf veerkrachtig door de natuur in te gaan, te reflecteren en daar nieuwe energie op te doen. Bekijk video:

Bij ‘tijdsurfer’ Paul Loomans draait veerkracht om de goede balans vinden in je energie. Energie geven én terug laten komen. Ga goed om met tijd en neem rust als vertrekpunt. Bekijk video:

Voor Karen van Ruiten gaat veerkracht over ‘flow’. Het soepel heen en weer kunnen bewegen tussen werk en thuis, binnen en buiten én meegaan met de beweging in jezelf. Bekijk video:

Machteld Huber ziet veerkracht als het vermogen om te gaan met de uitdagingen in het leven. Zonder jezelf kwijt te raken en ook om ervan te leren. Bekijk video:

‘Via de Academie voor Zelfherstel laat ik mensen zien dat ze zelf iets kunnen doen, naast naar een dokter gaan en medicijnen slikken. Met eigen regie is veel winst te behalen.’ De woorden van Pascale Bruinen, die een carrièreswitch maakte van officier van justitie naar schrijver, spreker en coach, gespecialiseerd in gezondheidsbevordering. Ze zet instrumenten als meditaties, visualisaties en affirmaties in om overtuigingen van mensen zo positief mogelijk te maken. Wico Mulder, netwerkadviseur mentale gezondheid, bezocht haar voor een Gezond Gesprek.

Je had een heel ander vak en hebt de beweging gemaakt van het hoofd naar het hart. Kun je uitleggen hoe en waarom?
‘Als ik terugkijk, heb ik twee heftige dingen meegemaakt die van invloed waren op die keuze. Toen ik mijn vader verloor, heb ik een intense spirituele ervaring gehad en die gebeurtenis heeft veel in beweging gezet, waaronder mijn eindeloze fascinatie voor de kracht van de menselijke geest. (zie: het jaar van de uil). Jaren later had ik plotseling iets groots in mijn buik, waarvan artsen niet wisten of dat goed- of kwaadaardig was. Ik heb mij toen voorgenomen niet het pad op te gaan van stress en angst en ben mijzelf via visualisaties gaan inprenten dat de operatie goed zou verlopen, dat ik geen pijn zou hebben en dat ik spoedig zou herstellen. De echte operatie verliep prima en het was goedaardig en tot verbijstering van arts en verplegend personeel had ik helemaal geen pijn. Achteraf realiseerde ik me dat daar veel meer gebeurd was en omdat ik dat wilde begrijpen, ben ik de wetenschappelijke literatuur ingedoken. Dit heeft geresulteerd in mijn boek ‘Zelfherstel van binnenuit’.

Zie je een urgentie in het delen van deze wetenschap, deze kennis?
‘Die urgentie zie ik zeker, omdat het zo ontzettend democratisch is. Iedereen zou dit kunnen, iedereen kan hier iets aan hebben. We hebben allemaal een natuurlijke apotheek in ons en je kunt leren hoe je die aanzet. Het is zelfherstellend vermogen, van binnenuit via de kracht van de geest. Het leven is niet 100% maakbaar, maar we kunnen zelf veel meer dan we denken. En wat ik interessant vind is om te verkennen waar je wél invloed op hebt en die eigen regie te nemen.’

Waarom?
‘Omdat het zo ontzettend veel kan opleveren. Uit de wetenschap blijkt, dat de overtuigingen over jouw gezondheid, herstel, verouderingsproces of de werking van een medicijn sturend zijn. Dat zijn biologische selffulfilling prophecies. Onze focus gaat automatisch naar het negatieve, naar het reageren op en vermijden van gevaar. Wij worden aangetrokken door alarmerende berichten en hoe vaker de hersenen hetzelfde te horen krijgen, hoe meer ze dat gaan geloven. Dus als wij zelf het heft in handen willen nemen en het beter willen maken, dan zullen wij de focus actief moeten verleggen naar het positieve en dat moet je zelf doen, want de maatschappij doet dat niet voor je.’

Dat zelfherstellend vermogen kan van binnenuit fysiek en mentaal veel betekenen. Kun je dat nader toelichten?
‘Ik denk dat veel mensen op zoek zijn buiten zichzelf naar oplossingen, maar het gaat erom wat je met je eigen hersenen kunt. Hoe mooi is het, dat onze hersenen een natuurlijk aanpassingsvermogen hebben. Onderzoek laat zien dat als je regelmatig mediteert, je angstcentrum krimpt en je een dikkere prefrontale cortex krijgt. Hierdoor kun je beter focussen en relativeren. Bovendien zorgt meditatie ervoor dat je veerkracht en weerbaarheid ontwikkelt en ontdekt wat jij zelf echt wilt.’

‘We zien ook dat bij ons in de westerse wereld vooral de linkerhersenhelft overheerst. En hoe groter die disbalans tussen je hersenhelften wordt, hoe meer je de realiteit duaal gaat ervaren. Afgescheiden, en dat werkt gevoelens van eenzaamheid, angst en depressie in de hand. Als je regelmatig mediteert gaan die hersenhelften beter samenwerken, waardoor je beleving van de realiteit wordt zoals die eigenlijk is; alles is met alles verbonden. Je kunt zo gevoelens van angst, depressie, isolatie en eenzaamheid dempen op een natuurlijke manier.’

Is de belofte van ‘zelfherstellend vermogen’ niet iets waardoor mensen zich schuldig kunnen voelen als ze toch ziek(er) worden?
‘Er zijn geen garanties en het is niet zo dat je dwang moet voelen om positief te zijn. Iedereen is anders, heeft een ander levensverhaal en eigen “bagage”. Het is niet de bedoeling dat mensen zich schuldig voelen als het niet lukt. Wat we weten is dat als je probeert je overtuigingen zo positief mogelijk te maken je hersenen op een bepaald moment een positief verwachtingspatroon krijgen en dat zorgt voor positieve biologische effecten.’

Ons zorgsysteem is gefocust op ziekte in plaats van op gezondheid. Daar ligt ook de missie van ons netwerk, raakt dat ook aan de missie van jouw academie?
‘Zeker. Een transitie krijg je niet alleen voor elkaar, we hebben elkaar nodig. Met academie voor zelfherstel zoek ik daarom nadrukkelijk samenwerking en verbinding met organisaties en de reguliere gezondheidszorg. Het is en en, niet of of. Voor sommige aandoeningen moet je zo snel mogelijk bij de reguliere gezondheidszorg zijn, maar er is daarnaast zoveel wat je zelf kunt doen. Dat blijf ik delen.’

Kun je een voorbeeld geven van de verbinding die je maakt?
‘Naast mijn boek, dat gelukkig door steeds meer zorgprofessionals wordt gelezen en zelfs wordt ‘voorgeschreven’ aan hun patiënten, draag ik het gedachtegoed uit via lezingen, trainingen, workshops, coaching en gastlessen. Ik leg de verbinding tussen zelfherstel en bijvoorbeeld de Nederlandse Zorgautoriteit of Fit for surgery, waar ze mensen voorbereiden op operaties. Daarnaast heb ik verbinding gezocht met de Toon Hermans huizen voor mensen met kanker en hun naasten. Voor hen zijn visualisaties gericht op het afweersysteem erg zinvol. Waarom laten we mensen niet standaard voor een operatie een kwartier een visualisatie beluisteren? Er is zo veel winst te behalen.’

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit common sense wordt, wat kan het gedachtengoed verder helpen?
‘Om aandacht te vragen voor het gedachtengoed, blijf ik zoeken naar hoe en wie elkaar kunnen versterken. Ik zou graag in verbinding komen met mensen met een sleutelpositie in bijvoorbeeld een chirurgisch centrum die een pilot zouden willen doen met inzet van visualisaties voorafgaand aan operaties. Ik ben ervan overtuigd dat er een omslagpunt komt in de beweging die gaande is. Ik ben steeds hoopvoller. En ja, wat houdt dat tegen? Ik denk een kennisachterstand. Veel professionals hebben al moeite bij te blijven in het eigen vakgebied. Het begint ook natuurlijk bij de zorgopleidingen. Daar zit dit gedachtengoed nog  niet in.’

We willen via sociaal emotioneel leren kinderen in het onderwijs leren contact maken en woorden geven aan gevoelens en emoties. Denk jij dat dit gedachtengoed daarin goed is te integreren?
‘Jazeker! Ik zou graag willen dat het vanaf de kleuters door het hele onderwijssysteem ingevoerd zou worden, want door bijvoorbeeld mediteren gaan mensen zich meer verbonden voelen en dat zorgt voor vermindering van eenzaamheid en uitsluiting van andersdenkenden. Mensen die regelmatig mediteren worden veel altruïstischer en dat hebben we nodig in onze maatschappij. Iedereen wil gezien en gehoord worden. Via die meditatie en ademhalingsoefeningen veranderen je hersenen die kant op. Hoe mooi is dat! We moesten eigenlijk op onze knieën vallen van dankbaarheid dat wij dat kunnen.’

Je wil met dit verhaal niet te zweverig overkomen. Is dat ook iets wat er een beetje aan kleeft en wat bijvoorbeeld artsen of stoere pubers tegenhoudt hiervoor open te staan?
‘Dat is eigenlijk de missie van mijn boek. Omdat ik zelf heel erg wars was van zweverigheid weet ik bij uitstek hoe je ‘die mensen’ kunt bereiken. Naar mijn idee via de wetenschap en daarom heb ik de vertaalslag gemaakt naar wat wij praktisch hebben aan al die onderzoeken. Er is geen speld tussen te krijgen. Dat hoor ik ook terug, zelfs van mensen van de oude stempel. Het gaat ook om de manier waarop je het brengt. Vergeet die goeroes op bergtoppen. Ik benader het heel basic. Het is hersentraining, geestelijke hygiëne en net zo elementair als onder de douche gaan. Even een paar minuten voor jezelf om te ontspannen, meer zelfvertrouwen te krijgen, veerkracht te ontwikkelen en te weten wat je echt wil. Ik kan gerust zeggen dat ik zonder die meditaties nooit mijn carrièreswitch had aangedurfd. Dat heeft mij de kracht en vooral ook het vertrouwen gegeven. Ik ben ervan overtuigd dat we samen, met gelijkgestemden, de nodige en urgente transformatie van de zorg voor elkaar krijgen.’

Wico Mulder, netwerkadviseur Mentale Gezondheid, sprak met Janine Schimmelpenninck, oprichter van The Orange Tree Foundation en grondlegger van de Natural Skills psychologie. Haar gelijknamige boek biedt handvatten om je mentale welzijn te vergroten via inzicht in je innerlijke natuur. Een brede kijk op gezondheid, die past bij het denken en doen van het Alles is Gezondheid-netwerk.

Waarom is Natural Skills ontstaan?

‘Ik denk dat er veel meer aandacht voor psychologie moet zijn. In de basis, dus ook in het onderwijs. Ik vind het echt heel bizar dat we kinderen taal en rekenen leren en dat we psychologie eigenlijk altijd een beetje buiten onszelf parkeren, terwijl het fundamenteel onderdeel van ons uitmaakt. Soms hoor je mensen wel zeggen, laat ik hier even psychologisch naar kijken, maar het besef dat we psychologische wezens zijn is er niet. Ik denk dat het tijd is om fundamenteel vanuit een breed natuurlijk perspectief te gaan kijken.’

Hoe kunnen we psychologisch sterker worden?

‘Je leert niet over psychologie, maar ervan. Het gaat om het ontdekken en ervaren in de klei. Leren voelen. Onze aandacht wordt constant naar buiten getrokken. Zo werken de zintuigen.
Momenteel is het een grote jungle in de wereld en is het essentieel dat we “naar binnen” gaan. We zijn dat niet gewend. Het is een volwassen worden van de mens. Het gaat om de verbinding tussen hoofd en hart.’

Kun je kort de Natural Skills psychologie uiteenzetten?

In deze psychologie gaan we uit van onze innerlijke natuur. Het is geen visie, maar beschrijving hoe het natuurlijk werkt. Zo wil ieder mens gelukkig zijn en geen pijn lijden. Maar we willen ook vrij zijn en ons verbonden voelen. Deze drie factoren bepalen ons leven. Natural Skills zijn de psychologische middelen die ons van nature ter beschikking staan om deze diepe natuur tot bloei te laten komen.

Natural skills werken als soort natuurwetten die gaan over hoe we waarnemen, denken en voelen.

• Waarneming vindt van binnen naar buiten plaats. Dus moeten we zorgen dat we goed kunnen waarnemen. Hoe troebel is je lens? Wat staat je in de weg?
• Gedachten en gevoel vormen samen onze staat van zijn. Je kan niet negatief ergens over denken en je daar positief over voelen. Hiervan zijn we ons niet altijd bewust. En voordat we het doorhebben laten we ons leiden door onze ervaring in plaats van dat we onze ervaring leiden.
• We zijn geconditioneerd. Conditionering werkt als blueprint voor hoe je denkt. Relaties zijn je speelveld, je spiegel om die condities te verkennen en te veranderen. Experimenteren is belangrijk. Leren door ontdekken.
• Het vermogen om bewuste aandacht te hebben. Iedereen probeert je aandacht te vangen. Marketing, sociale media. Je aandacht is een product geworden waar iedereen aan trekt. In staat zijn aandacht te hebben voor iets, dat leren we niet meer. We zijn bijna bang om niks te doen hebben. Het is eng om naar binnen te kijken omdat we niet weten wat je daar aantreft.
• Het vermogen om jezelf te veranderen. Ik denk dat dat mogelijk is, maar we hebben weinig vertrouwen om onszelf te veranderen. Daarom willen we anderen veranderen. De ultieme manier is geven en nemen. Van geven word je rijk en van nemen word je vrij. Het gaat niet om materialistische termen maar om hoe je denkt en hoe je voelt. Je geeft het beste wat je hebt en je neemt het meest ellendige wat je ziet.

Wat wil jij met Natural Skills betekenen?

‘Als je kijkt naar de psychiatrie of naar de psychologie dan zie je de cognitieve benadering, waarbij het emotionele en het spirituele aspect vaak missen. Dan ga je in mijn ogen voorbij aan het natuurlijke. We kunnen nadenken over onze psyche en oeverloos discussiëren over hoe iemand kijkt naar de wereld en wat dat betekent, maar voor mij is het essentieel om je af te vragen en stil te staan bij: hoe werkt het nou van nature en wat gebeurt er nou? Ik wil met Natural Skills een veilig fundament bieden voor iedere vorm van sociaal emotioneel leren. Wat ik doe in deze psychologie is eerst het fundament leggen dat voor ieder mens geldt. We hebben allemaal geluk, vrijheid en connectie nodig, daar gedijen we van nature goed in.’

Hoe komen we dichter bij onze natuur?

‘We nemen alleen waar van binnen naar buiten, door onze innerlijke bril. We zijn volledig geconditioneerd door onder meer onze opvoeding en cultuur. We zien de wereld vanuit ons eigen perspectief en daarom kijken we allemaal anders. Wanneer je inzicht krijgt in je conditionering en de natuur als uitgangspunt neemt, kun je natuurgetrouw gaan handelen. Dan gaan de dingen voor je werken. Dat brengt rust en vertrouwen. Dat is heel belangrijk want je kunt niet functioneren als je je niet veilig voelt.’

Is veiligheid nodig om Natural Skills psychologie toe te passen?

‘Veiligheid is een randvoorwaarde om te leren. Wanneer iemand zich niet veilig voelt, kan het innerlijke evenwicht verstoord raken. Hierdoor kan iemand een slachtofferhouding aannemen, anderen veroordelen en door die gesloten houding mentaal steeds verder achteruit gaan. Er is op school te weinig aandacht voor emotionele veiligheid. Natural skills psychologie is een basis. Leren betekent letterlijk: het vermogen om antwoord te geven op wat zich aandient in het leven. Dat kan alleen met een open houding en met zelfkennis. En met de kennis dat iedereen verschillend geconditioneerd is.

Wat werkt implementatie van deze natuurlijke psychologie tegen?

‘Het is denk ik onwetendheid, geen onwil. Er is weinig echte connectie en we leiden aan psychologische ongeletterdheid. Waarom onderrichten we dit niet op school? Het is een nieuwe taal die we moeten leren, met een alfabet en grammatica. Het is eigenlijk heel vanzelfsprekend, maar we plaatsen onszelf als psychologische wezens buiten de maatschappij, terwijl we er onderdeel van zijn. We richten ons met name op cognitieve en technologische vooruitgang.’

Hoe kunnen we dat in jouw ogen veranderen?

‘Er is meer zelfkennis nodig. Niet alleen voor ons eigen mentale welzijn maar ook uit maatschappelijk belang. Mensen die bijvoorbeeld algoritmes coderen zijn niet altijd psychologisch geletterd en integriteit staat bij technologische veranderingen niet hoog op de agenda. Denk bijvoorbeeld aan gezichtsherkenning. Humane integriteit maakt de wereld juist veiliger. Het creëert eenheid. Ik beschrijf hoe dat van nature werkt. Het brengt je terug bij je eigen natuur. Ik wil heel graag dat Natural Skills psychologie meer bekendheid krijgt. Niemand vindt natural skills onzin, iedereen herkent het. Iedereen kan psychologisch leren ‘lezen en schrijven’, zodat we systemen kunnen veranderen van binnenuit.’

Hoe kunnen we vanuit trauma hiermee aan de slag?

‘Gekwetste mensen zijn geneigd uit zelfbescherming zich af te sluiten. Ze verliezen de ruimte in zichzelf en daarmee ook de ruimte voor anderen. Ik denk dat veerkracht draait om de mate waarop je psychologisch kunt geven en nemen. Wanneer je geeft wat je zelf wilt ontvangen, dan word je psychologisch rijk. Beschadigde mensen kunnen nadenken over degene die ze pijn heeft gedaan. Het is een misverstand dat we altijd iets terugverwachten. Als je leert omarmen en kunt denken, wat er ook gebeurt ik neem dit, ik heb mijn best gedaan, dan voel je je vrij.’

—–

Inzet netwerk

Janine heeft om het belang van psychologie in het standaard onderwijscurriculum te onderstrepen contact gezocht met een aantal onderwijspioniers , maar dat is nog in een pril stadium. In Engeland heeft ze contact met Kate Robinson (dochter van wijlen Sir Ken Robinson) en maakt  ze uit van Robinsons internationale community waar interesse is voor de betekenis van psychologie in het onderwijs. Heeft een van jullie contacten, tips of ideeën die iets kunnen betekenen voor Janine? Neem contact met haar op.

Opleiding en trainingen Natural skills

Wil je meer weten of leren over Natural Skills? Dan kun je contact opnemen met Janine Schimmelpenninck . Naast haar schrijfwerk geeft ze trainingen, dagworkshops Natural Skills en een gecertificeerde Opleiding Coachen op Natural Skills.

Najla werkt als GZ-psycholoog en deelt op haar website en via (sociale) mediakanalen hoe wetenschappelijk bewezen adviezen en technieken kunnen worden toegepast in het dagelijks leven. Ze werkt samen met influencers en heeft zelf een trouw publiek van 25 duizend volgers, waaronder een groot aantal jongeren. Als voorproefje op haar optreden op ons jaarcongres spraken wij haar over haar projecten, haar kijk op de huidige maatschappij en de behoeften van jongeren. 

Hoe kijk jij aan tegen (Positieve) gezondheid?
‘Iedere zoveel jaar ontstaan in de psychiatrie en in de jeugdhulpverlening weer nieuwe stromingen. Ik sta helemaal achter het gedachtegoed van Machteld Huber, waarbij je kijkt naar verschillende levensgebieden. Ik werk met jongeren en dan is dat kijken naar ‘waar, op welk gebied, ga je stappen zetten’ eigenlijk iets natuurlijks. Je bent gedwongen verder te kijken dan hun psychische klachten, want jongeren leven in een gezinssysteem, ze zijn op sociaal vlak aan het ontwikkelen en ze gaan naar school.’

We zien lange wachtlijsten en al jaren vertelt het nieuws ons dat het alleen maar slechter gaat met die jongeren. Hoe kunnen we het tij keren?
‘Het probleem van de wachtlijsten geldt niet alleen voor de psychiatrie, maar ook binnen de jeugdhulpverlening en in het voorliggend veld. Zo kunnen milde klachten zich opstapelen en dan krijg je een groter probleem dat een meer intensieve en meer langdurige behandeling nodig heeft. En die doorstroom wordt ook nog eens belemmerd als je vanuit andere kanten ondersteuning wilt inzetten, want ook daar heb je wachtlijsten. Dat vind ik wel ingewikkeld. Ik maak me er zorgen over hoe weinig een groot aantal mensen eigenlijk weten over mentale gezondheid. Veel mensen weten niet goed hoe ze met slaapproblemen om moeten gaan, of met sombere gevoelens. We zouden moeten leren hoe je daarnaar kunt kijken wat je eraan kunt doen.’

We leren niet met tegenslagen en emoties omgaan, maar jongeren worden wel via (sociale) media, familie en vrienden overspoeld met adviezen als: ‘Je kunt alles worden wat je wilt als je maar je best doet.’ Hoe denk je dat dat veranderd kan worden?
‘Ikzelf probeer me op een aantal vlakken in te zetten. Ik probeer jongeren te stimuleren om te praten over wat voor hen moeilijk is. Of dat nou met elkaar is of met ouders of met belangrijke anderen zoals een mentor of huisarts. Ik doe dit via mijn eigen social mediakanalen. Daarnaast  zet me in via andere kanalen. Ik ben bijvoorbeeld bij Stichting Durf Te Vragen betrokken. Een stichting met ambassadeurs die onder kinderen en jongeren miljoenen volgers op social media hebben. We hebben met steun van het Ministerie van VWS het programma Taboeiend ontwikkeld om op scholen met jongeren te praten over emoties en het vragen van hulp. Ook buiten de stichting doe ik mijn best om influencers die op social media een rolmodel zijn de taboe rondom mentale gezondheidsklachten te laten doorbreken. Bijvoorbeeld via het gamingkanaal Twitch met livestreams van twee influencers met een enorm bereik.

We zien dat wat gedeeld wordt vaak of perfect is of juist helemaal mis. Is het niet goed om ook kleine tegenslagen te delen om daarmee om te leren gaan?
‘Ja, dat vind ik heel goed bij Taboeiend. Dat gaat over de grotere problemen, maar ook bijvoorbeeld over hoe je omgaat met de scheiding van je ouders of met onzekerheid. Het gaat erom dat je emoties mag ervaren en dat negatieve emoties ook oké zijn. Je kunt ze als kompas zien en ontdekken. Wat vind ik belangrijk, wat zegt het over mij, hoe wil ik handelen. Jongeren leren ook als dingen zich opstapelen om daar beter mee om te gaan. En het is fijn dat ze weten dat je daarover mag en kan praten en hulp kunt inschakelen wanneer dat nodig is. Dat doe je ook met je lichamelijke gezondheid. Dan is dat taboe er een stuk minder.’

Er is veel te doen over de mentale gezondheid van jongeren. Krijg jij van de jongeren zelf te horen wat er speelt?
‘Een op de vijf jongeren kampt met psychische klachten en je ziet ook de grotere mentale gezondheidsproblemen. Er zijn natuurlijk thema’s die heel veel jongeren raken, zoals prestatiedruk, faalangst en onzekerheid, verliefdheid en pesten hoor je veel terug. Eenzaamheid is ook een belangrijk thema, zeker tijdens de coronaperiode. Op sociale media heb je nu de BeReal -app waarop jongeren de hele dag met elkaar delen wat ze aan het doen zijn. Weer iets dat veel druk neerlegt om constant een leuk en interessant leven te leiden.’

Wat is de echte behoefte van de jongeren die bij jou terechtkomen?
‘Het eerste wat in mij opkomt is ‘erbij horen’. Dat is natuurlijk een oerinstinct, een psychologische basisbehoefte. Mensen zijn van nature groepsdieren, dus wanneer je niet bij een groep hoorde, dan had je minder grote overlevingskans. Als je nu niet het gevoel hebt dat je verbonden bent, kun je mentale gezondheidsklachten ontwikkelen zoals angsten en somberheid. Ik denk dat dat interessante leven leiden, perfect zijn en het goed moeten presteren allemaal te maken heeft met acceptatie. De schema therapeutische benadering kijkt bijvoorbeeld vanuit die basisbehoefte van de mens. Hoe kun je die in vervulling brengen en waardoor wordt die behoefte bedreigd in onze maatschappij?’

Hoe kunnen wij in jouw ogen zorgen voor een gezondere omgeving voor de jongeren?
‘Onderzoeken wijzen uit, dat sociale media echt een onderdeel zijn van de wereld van jongeren, dus ik geloof dat het goed is jongeren weerbaar te maken en te leren hoe je het beste met die media om kunt gaan. Het verbaast me dat er zo weinig aandacht is voor mentale gezondheid. In een maatschappij waarin zoveel van je gevraagd wordt, zou ik het heel logisch vinden als omgang met je mentale gezondheid een schoolvak is. Ruim een miljoen mensen gebruiken antidepressiva in Nederland, burn out is beroepsziekte nummer één en een op de vijf jongeren heeft last van psychische klachten.
Het is bizar dat we meer leren over jodium op je wondje doen en je handen wassen, terwijl onze mentale gezondheid zoveel impact heeft op onze maatschappij en onze ontwikkeling. Als ik aan gemiddelde mens vraag wat ze doen op het moment dat je somber bent, of een winterdip hebt, denk ik dat 9 van de 10 mensen niet goed weet hoe ze daar aandacht aan moeten geven. Dat kan vooraf gaan aan een depressie, dus als mensen daar wel mee om kunnen gaan, omdat ze dat geleerd hebben dan zijn ze weerbaarder voorkom je ook een heleboel leed en wachtlijsten.’

Denk je dat zingeving, wat wil je nou echt, waar ligt je passie, waarvoor wil je wakker worden ook neer aandacht moet krijgen in bijvoorbeeld het onderwijs?
‘Ik sta daar een beetje dubbel in. Aan de ene kant vind ik het lastig dat altijd alles beter, leuker en grootser moet. Waar de ouders van de jongeren van nu eerder blij waren met een kantoorbaan of een baan in een fabriek, omdat ze daar gewoon hun werk konden doen en sociaal contact hadden, hebben de jongeren van nu vaak grootste dromen die niet altijd reëel zijn. Ik denk dat het belangrijk is om tevreden te kunnen zijn met wat er is en daar je voldoening uit te halen in plaats van altijd maar het hoogst haalbare nastreven. Aan de andere kant weten we dat een doel hebben belangrijk is. Denk aan het Japanse Ikigai. Mensen worden ouder en leiden een gelukkiger leven omdat zij een doel of reden hebben om voor te leven. Niet dat je per se tot je dood door moet werken, maar je voelt je nuttig en hebt een reden om je bed uit te komen.’

Je werkt met aantal partijen om nog meer mensen te bereiken. Heb je tips voor de organisatie uit ons netwerk als die een bepaalde groep willen bereiken?
‘Wat mij opvalt is dat er heel veel initiatieven ontstaan en allerlei apps en online zelfhulpprogramma’s worden ontwikkeld gericht op mentale gezondheid. In de praktijk merk ik dat niet veel van de jongeren met wie ik werk daar gebruik van maken. Ik werk wel af en toe mee aan de promotie en de ontwikkeling van dat soort apps, want er zijn goede bij, maar ik denk dat het meer in de basis moet zitten. De thema’s echt implementeren in het onderwijs, de media (zowel sociaal als regulier) en ouders erbij betrekken. Wat bestaat er al wat een groot publiek bereikt en hoe kunnen we er daarvoor zorgen dat de kennis vergroot wordt in plaats van allerlei losse nieuwe initiatieven opzetten en proberen die aan de man te brengen.’

Krijg jij veel reacties en directe vragen via je socialmediakanalen?
Ja, inmiddels veel te veel. Ik stimuleer mensen hulp te zoeken binnen hun eigen netwerk. Dit kan zowel bij vrienden, familie of vertrouwenspersonen of bij een professional. Ik probeer dit te doen door aan te geven waar ze professionele hulp kunnen vinden en wat hier bij komt kijken. Veel gestelde vragen hierover beantwoord ik bijvoorbeeld in YouTube Q&A video’s op mijn kanaal. Jongeren denken bijvoorbeeld vaak dat het geld kost om naar een psycholoog te gaan of dat je ouders overal over geïnformeerd worden, dus dat soort dingen leg ik wel uit. De nieuwe hulp online route voor jongeren is ook mooi om te gaan delen.

In Psychologie Magazine editie 9, is een interview met Machteld Huber te lezen. In een vraaggesprek belicht Machteld de definitie van gezondheid, het belang van zingeving en de noodzaak om gevoelens te voelen. Benieuwd naar het artikel? Koop het magazine in de winkel of bekijk de PDF.