De helft van de jonge dokters heeft in hun korte carrière al weleens overwogen het doktersvak te verlaten. Werkdruk, arbeidstijden en onaangename zorgcultuur worden genoemd als belangrijkste redenen. Dit blijkt uit een onderzoek onder jonge dokters in Nederland, uitgevoerd door partner van Alles is Gezondheid stichting De Jonge Dokter en onderzoeksbureau Sardes.

Over het onderzoek

Het onderzoek, gericht op werkplezier en werkstress onder jonge dokters, telde bijna 1000 deelnemers. Het merendeel werkt als arts-assistent (ANIOS), de rest is in opleiding tot specialist (AIOS), promovendus of coassistent. Niet eerder deden zoveel ANIOS mee aan soortgelijk onderzoek.

Werkdruk en arbeidstijden

De bevraagde dokters geven aan dat zij regelmatig snel en onder tijdsdruk moeten werken en dat dit soms ten koste gaat van kwaliteit en veiligheid van de zorg. Incidenteel worden veiligheidsvoorschriften zelfs genegeerd om het werk gedaan te krijgen, met name wanneer er weinig zorgpersoneel beschikbaar is. De jonge dokters werken gemiddeld 9 uur per week over. Slechts 20% van hen ontvangt hiervoor financiële compensatie en slechts 10% wordt gecompenseerd in vrije dagen.

Zorgcultuur

Een derde van de jonge dokters ervaart wel eens machtsmisbruik of (seksuele) intimidatie door een collega, bijna de helft ervaart dit wel eens in het patiëntencontact. Daarnaast geeft een meerderheid aan soms door collega’s gevraagd te worden iets doen waar hij of zij zich niet prettig bij voelt. Zo voert een deel van de jonge dokters wel eens een medische handeling uit waar diegene zichzelf nog niet bekwaam in voelt.

Begeleiding en belasting

Hoewel het een groep jonge, relatief onervaren dokters betreft, heeft eenderde van de bevraagde basisartsen geen vaste begeleider in hun huidige baan. Daarnaast ervaren jonge dokters hun werk regelmatig als uitputtend en emotioneel belastend. Zo zocht zeker 1 op de 7 jonge dokters eens psychologische hulpverlening vanwege het werk en/of werkdruk.

Bevlogenheid

Waarom zijn deze dokters (nog) niet gestopt? Respondenten noemen voornamelijk het plezier in het werk en patiëntencontact. Het merendeel van de jonge dokters vindt het werk inspirerend en is enthousiast over hetgeen ze doen. Deze bevlogenheid lijkt beschermend ten opzichte van uitval en uitstroom. Wel vindt 80% dat verandering van de huidige zorgstructuur noodzakelijk is en legt daarbij nadruk op vermindering van werkdruk, prestatiedruk en hiërarchie. Gelukkig zijn deze factoren niet inherent aan het doktersvak zelf, maar veranderbare onderdelen van de huidige zorgcultuur, zo stelt De Jonge Dokter. De organisatie pleit dan ook voor een transformatie van de werkomstandigheden waarin jonge dokters een start maken in het vak. Bewustwording en het bespreekbaar maken van de huidige situatie onder jonge dokters en hun leidinggevenden zijn hiervoor essentiële eerste stappen.

Bekijk hier het onderzoek en kijk voor meer informatie op www.dejongedokter.nl.

In NRC verscheen het artikel ‘Helft jonge artsen denkt weleens over stoppen‘ n.a.v. het onderzoek.

Op 7 juli 2020 organiseren NCJ, Proscoop, Stichting Emovere en Alles is Gezondheid een webinar over jongeren met onbegrepen lichamelijke klachten. Boodschap: met een benadering die gericht is op mentaal welbevinden en onderliggende emoties is er meer kans op herstel.

Kijk hier

Zie Mij Nu

Op deze website vind je een serie openhartige verhalen van kinderen en jongeren met onbegrepen lichamelijke klachten ook wel SOLK (Somatisch, Onvoldoende verklaarde, Lichamelijke Klachten).

Lees hier het hele verhaal van Iris:

Verhalenbundel

De verhalen van jongeren met SOLK zijn ook gebundeld in een boekje. Klik hier als je deze verhalenbundel in pdf of fysieke vorm wilt ontvangen (gratis).

Bekijk hier de eerder verschenen verhalenbundel van volwassenen met onbegrepen lichamelijke klachten.

Slides

Bekijk hier de slides uit de uitzending (met de presentatie van jeugdarts Wico Mulder).

Reacties webinar en verder lezen

De hoge kijkersaantallen en vele reacties op dit webinar geven aan dat er in het veld veel belangstelling is voor dit onderwerp. We benadrukken vanuit de organiserende partijen dat we een brede blik op gezondheid en behandeling van klachten voorstaan. Klachten kunnen vele oorzaken hebben, waarbij wij het belang van (onderliggende) emoties graag de aandacht geven die het verdiend.

Kijk hier voor meer informatie over SOLK en een lijstje met boeken, zowel voor kinderen, jongeren als volwassenen:

Tevens tref je hier de huidige medische adviezen op dit onderwerp.

Programma webinar

Volgens recent onderzoek gaat circa 40% van alle consulten bij huisartsen over lichamelijke klachten waarvoor geen of onvoldoende somatische verklaring wordt gevonden (SOLK). Bij sommige medisch specialismen kan dit zelfs oplopen tot 66%. Deze getallen betreffen volwassenen. Voor kinderen en jongeren worden percentages tussen de 15 tot 25% genoemd (o.a Perquin, 2002, proefschrift, C. Meesters 2003).

Om een beeld te schetsen: we hebben het dan bijvoorbeeld over jongeren en kinderen die langdurig te maken hebben met (vaak een combinatie van) buikkrampen en diarree, vermoeidheid, rugpijn, schouderklachten, hoofdpijn, misselijkheid, aangespannen bekkenbodem, urineverlies, slapeloosheid, pijn in de gewrichten, zware benen, slaapproblemen, eczeem, astma en angsten.

Effectieve hulp wordt bemoeilijkt door onze focus op het biomedisch model, alleen klachten- symptoombestrijding, een gebrekkige samenwerking tussen zorgverleners en weinig aandacht voor preventie. Het zorgsysteem regeert en het labelen op lichamelijke oorzaken zorgt ervoor dat jongeren met onderliggende mentale- of emotionele problemen in een vicieuze cirkel belanden.

De centrale vraag in het webinar is hoe (zorg)professionals deze spiraal kunnen doorbreken en we de aandacht kunnen verleggen naar het beter leren begrijpen van -de verhalen- van jongeren. Want ook gevoelens en emoties kunnen ziekmakend zijn (en vragen om andere oplossingen). Anders gesteld: hoe kunnen we overmatige diagnostiek en medicalisering verminderen?

In de uitzending gaan we gaan in op:

• Wat zijn die onbegrepen lichamelijk klachten en hoe vaak komt het voor?
• Wat is het verhaal van jongeren met SOLK? Wat gebeurt er allemaal in je leven?
• Hoe kunnen we hier op een andere manier naar kijken?
• Wat de rol is van het kind en gezin, maar vooral ook jouw rol als (zorg)professional?
• Hoe kunnen we onbegrepen pijn of onverklaarbare klachten voorkomen?
• Wat mag of moet er veranderen in curatieve of preventieve zin?

Sprekers:

• Wico Mulder: Arts M&G / MPH / Jeugdarts Adolescenten, adviseur NCJ (Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg)
• Petulia van Tiggelen: programmamaker, ervaringsdeskundige SOLK, coach, lid van Emovere en productie Zie Mij Nu.
• Jantina (in de studio): 18 jaar, student MBO (media en vormgeving), werkt in tattooshop. Klachten: migraine, zenuwpijn, moe en Lyme.
• Iris (op video): 17 jaar, eindexamen gymnasium, was moe, overgeven, hoofdpijn, buikpijn, oorpijn, longontsteking, chronisch vermoeidheidssyndroom en Pfeiffer.

Gespreksleiding is in handen van Karen van Ruiten, programmahoofd van Alles is Gezondheid

Her webinar is gericht op zorgprofessionals (artsen, specialisten, behandelaars, verpleegkundigen, psychologen, etc.) en andere betrokkenen bij de gezondheid van jeugd (onderwijs, welzijn, gezin, sport, overheid). De uitzending is ook uitstekend geschikt voor jongeren en ouders zelf.

Dit webinar is het startpunt van het traject Zie Mij Nu en markeert tevens de lancering van de gelijknamige website. Hierin vragen de samenwerkende partijen om (maatschappelijk) bewustzijn voor SOLK problematiek en bieden we handreikingen om kinderen en jongeren op een andere manier te benaderen en behandelen.

Zo biedt www.ziemijnu.nl een serie openhartige verhalen van jongeren met onbegrepen lichamelijke klachten. Bij elk verhaal zit een boodschap van de jongere voor de gezondheidszorg. Ook vind je onder elk verhaal reflectie en advies van ‘de zorgprofessional’ (gebundelde respons van verschillende artsen en zorgmedewerkers).

Initiatiefnemers:

• NCJ: Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) is het innovatie- en kenniscentrum voor de JGZ-sector (jeugdgezondheid).
• Proscoop: de regionale adviesorganisatie in Noordoost-Nederland voor goede zorg en gezondheid dichtbij. Zusterorganisaties zijn vindbaar via het ROS netwerk
• Stichting Emovere: groep van SOLK ervaringsdeskundigen en professionals met een innovatieve kijk op SOLK. Zie ook depijnvoorbij.
• Alles is Gezondheid: netwerk van 3.000 publieke en private partners dat bijdraagt aan de beweging naar een gezonder Nederland.

Tijdens de expertmeeting ‘Jongeren en Mentale gezondheid’ op 3 december 2018 bogen jongeren, ervaringsdeskundigen, praktijkprofessionals en wetenschappers zich over één essentieel vraagstuk: ‘Welke vaardigheden hebben jongeren nodig om mentaal gezond op te groeien?’

Aan zes verdiepingstafels deelden de aanwezigen hun inzichten en ervaringen aan de hand van drie thema’s:

• zelfstandig keuzes maken;
• jaagsysteem en prestatiedruk;
• eenzaamheid en depressie

Visueel verslaggever Marieke van der Velden van de Betekenaar vatte de expertmeeting samen. De drie bovengenoemde thema’s werden uitgediept waarbij de overkoepelende boodschap luidde dat we het over een maatschappelijk probleem hebben en dat we leven in een prestatiemaatschappij. De impact van social media is groot; dat geldt voor jong en oud. Meer verbinding, ook tussen jongeren onderling, is belangrijk. Jongeren gaven aan dat een stevige basis essentieel is.

Wil je meedoen of -denken, ideeën inbrengen, een praktijkvoorbeeld delen of een vraag stellen? Neem contact op met Hans Christiaanse,  onze netwerkadviseur opvoeding, onderwijs en één van de betrokken collega’s bij Missie Mentaal.

Lees meer over deze bijeenkomst.

Hoe kan een kind dat veel binnenzit, een gedreven werknemer die louter gericht is op de carrière of de oudere in een verzorgingstehuis profiteren van de positieve werking van de natuur op hun gezondheid? Tijdens de Expertmeeting Samenwerken aan natuur en gezondheid van 13 februari 2020 heeft een groep  professionals uit alle sociale domeinen zich via vijf persona over de kwestie gebogen.

De visual die Hester Kaars van de Betekenaar tijdens de bijeenkomst maakte toont de eerste oogst van het panelgesprek en de interactieve sessies rond de gestreste young professional, het gamende kind, de oudere in een verzorgingstehuis, de bijstandsmoeder en de wethouder.

Wil je meedoen of -denken, ideeën inbrengen, een praktijkvoorbeeld delen of een vraag stellen? Neem contact op met onze netwerkadviseur groen, Annette Postma.

De expertmeeting is georganiseerd door Arts & Leefstijl, Staatsbosbeheer, Nature for Health en Alles is Gezondheid. Lees meer over deze bijeenkomst.

Alle gemeenten in Zuid-Holland Zuid werken met ondersteuning van de GGD aan de vierjaarlijkse nota publieke gezondheid.

Hierin leggen zij het beleid voor de periode 2020-2023 vast. Om de eerste stappen hiertoe te zetten heeft de GGD in de eerste helft van 2019 een advies met bouwstenen en een gezondheidswinstmodel ontwikkeld. Om de gemeenten nog beter te helpen te bepalen waarop zij gaan inzetten, heeft de GGD matrixen ontwikkeld.

Voor ieder thema en doelgroep is er een matrix met mogelijke ambitie voor de gemeente, met als uitgangspunt: inzetten op waar het meeste gezondheidspotentieel aanwezig is, omdat daar de meeste gezondheidswinst kan worden behaald.

In de matrix staan doelstellingen benoemd voor alle factoren die voor dit thema van invloed zijn op de gezondheid (determinanten), zoals sociale leefomgeving, armoede, schulden en leefstijl, en die bijdragen aan de gestelde ambitie. En ook wie welke actie kan oppakken, zoals de GGD, gemeente en maatschappelijke partners, en hoe de effectiviteit gemeten kan worden. Zo wordt een integrale aanpak opgebouwd, met een rol voor alle betrokken partijen.

Gezondheidswinstmodellen:
Gezondheidswinstmodel
Alcohol
Mentale gezondheid jeugd
Mentale gezondheid migratie
Ondervoeding ouderen
Overgewicht kwetsbare inwoners
Overgewicht
Overgewicht – rollen van de GGD bij overgewicht
Roken
Senior vriendelijke leefomgeving

Een app om jouw data anoniem te doneren aan goede doelen, een online platform waarop een patiënt met een chronische aandoening verandert in een hulpverlener en een boom waarin jij letterlijk je telefoon hangt om even ‘uit’ te staan. 12 december 2019 presenteert de Nationale DenkTank 2019 het rapport ‘Optimaal Digitaal’ met 10 oplossingen voor een beter functionerende digitale samenleving. Het traject is mede mogelijk gemaakt door Alles is Gezondheid.

Bekijk het rapport met de eindresultaten van de Nationale DenkTank hier:

Karen van Ruiten voerde een ‘gezond gesprek’ met Suzanne IJsselmuiden, directeur bij de Nationale DenkTank. De Nationale DenkTank duikt elk jaar in een taai maatschappelijk vraagstuk en ontwikkelt daar oplossingen voor. Het vraagstuk dat dit jaar centraal staat is: hoe realiseren we een digitale samenleving die gezond, weerbaar, eerlijk en inclusief is? Het gesprek gaat dan ook over de deelname van Alles is Gezondheid aan de Nationale DenkTank en gezondheid als onderdeel van het thema van dit jaar.

‘Alles is Gezondheid heeft dit jaar meegedaan met de Nationale DenkTank, waar houdt de DenkTank zich mee bezig?’

Sinds 2006 brengen we elk jaar twintig studenten, afgestudeerden en promovendi bij elkaar die samen de Nationale DenkTank vormen. Ze bijten zich vier maanden fulltime vast in één maatschappelijk thema. Denk aan domeinen als duurzaamheid, gezondheid, onderwijs of sociale innovatie met af en toe een wildcard zoals big data. Deze groep is vier maanden onderdeel van Stichting de Nationale DenkTank. Ze gaan op pad, spreken honderden mensen om te kijken wat de echte concrete knelpunten zijn. Welke gevestigde belangen moeten we kraken om doorbraken te realiseren? Wat voor soort oplossingen kunnen we bedenken voor de knelpunten die we zien om de samenleving verder te helpen?

‘Hoe gaan ze te werk en wat gebeurt er als deelnemers klaar zijn met de DenkTank?’

De deelnemers werken met verschillende partijen en partners; ze spreken iedereen, van bijstandsmoeders en experts tot ministers en alles wat ertussen zit om ervoor te zorgen dat ze ten eerste een goed beeld krijgen van de context, problematiek en behoeftes, en ten tweede ook echt een bruikbare oplossing kunnen bedenken. We delen de oplossingen expliciet en breed, zodat we het kunnen overdragen aan mensen of organisaties die er iets cools in zien er zelf verder mee aan de slag kunnen. Na die vier intensieve maanden gaan de DenkTank-deelnemers weer door – al komt het geregeld voor dat ze vanuit een DenkTank initiatief een eigen startup beginnen vanuit de gedachte: ‘Nou, dit is een nog niet bestaande niche, daar kan ik mijn werk van maken.’

‘Is het altijd een publiek-private samenwerking?’

De Nationale DenkTank is bij uitstek ontstaan om de verbinding te maken tussen bedrijfsleven, overheid en wetenschap. Omdat die op hun eigen manier bezig zijn met de samenleving, elk vanuit hun eigen gevestigde belang. Daarom zetten we juist jonge mensen in, die werken nog niet heel lang bij een overheid of wetenschappelijk instituut of in het bedrijfsleven. Ze bouwen de bruggen, daar komen nieuwe oplossingen uit.

‘Waar richten jullie je dit jaar op als thema, wat is de link met gezondheid, en wat hebben jullie vorig jaar gedaan?’

Dit jaar bijt de Nationale DenkTank zich vast in het thema: Hoe realiseren we een digitale samenleving die gezond, weerbaar, eerlijk en inclusief is. De groep is in die vier subthema’s gedoken en heeft daarin een aantal keuzes gemaakt die ze zijn gaan uitwerken. En ze hebben dus ook een aantal relevante onderwerpen niet verder onderzocht. Vorig jaar heeft de Nationale DenkTank zich bezig gehouden met hoe we de transitie naar een circulaire economie kunnen versnellen. Ze hebben toen de vinger gelegd op het feit dat bepaalde transities nu niet synchroon lopen, zoals de energietransitie, duurzaamheidstransitie en circulaire transitie, die elkaar zelfs kunnen ‘bijten’.

Dit jaar heeft de Nationale DenkTank een aantal survey’s uitgezet, en daarmee extra data verzameld over hoe weerbaar we zijn. We weten heel goed dat het niet verstandig is om eindeloos lang op social media te zitten en onszelf te vergelijken met anderen – en dat we daardoor niet aan (belangrijkere) dingen toekomen. Weten wat goed is voor ons is iets anders dan ons daarnaar gedragen. Verder bleek uit de survey’s van de DenkTank dat jongeren minder waarde hechten aan de invloed of deskundigheid van Youtuber’s dan gedacht. Een ander voorbeeld is dat de deelnemers verder zijn gegaan met het gegeven dat in 2040 één op de vier mensen in de zorg moet werken. Dat zijn wel aandachtspunten. Idem als het gaat om gegevensuitwisseling in de zorg, dat gaat nog steeds hetzelfde als twintig jaar geleden dus met DVD’s en de fax.

‘Kun je iets vertellen over de oplossingen die Alles is Gezondheid verder op kan pakken om op door te gaan?’

Een voorbeeld van een concrete oplossing die de DenkTank nu ontwikkelt is InstantZorg, een online platform waarmee je met een specifieke vraag direct in contact komt met een ervaringsdeskundige met een relevant profiel die met je mee kan denken. Stel je bent zwanger en hebt sinds kort diabetes type 1, en je vraagt je af welke invloed intensief sporten heeft op je bloedsuikers. Je kunt via InstantZorg een beschikbare ervaringsdeskundige vinden, die je vraag kan beantwoorden – en je kunt met elkaar afspreken. Dit platform draagt daarmee hopelijk bij aan het ‘ontzorgen’ van de zorgprofessional.

Een ander voorbeeld is PhoneForest, een mooi vormgegeven boom, waar je je telefoon letterlijk ‘in kan hangen’. Vanuit de gedachte dat je uit jezelf niet offline gaat als je een belangrijke vergadering hebt, thuis tijd met je gezin doorbrengt. De online wereld is verleiding pur sang. PhoneForest helpt om gerichter en bewuster contact te hebben met anderen. De boom is een echte eye-catcher en maakt het normaal dat je niet online ‘aan’ staat.

‘Alles is Gezondheid was één van de partners dit jaar. Waarom heb je Alles is Gezondheid als thema verwelkomd versus jullie andere partners?’

De Nationale DenkTank werkt elk jaar samen met maximaal vijf themapartners – en daarnaast nog een aantal structurele partners die een bijdrage aan het programma leveren. We streven er elk jaar naar om een coalitie van themapartners te smeden die vanuit het bedrijfsleven, overheid en vanuit maatschappelijk middenveld en vanuit de filantropie komen. Dit jaar zijn we blij met Alles is Gezondheid omdat het een enorm platform is met heel veel aangesloten partijen waardoor de DenkTank én heel veel data kan verzamelen over wat er speelt én bedachte oplossingen met veel partijen gemakkelijk kan implementeren. Via Alles is Gezondheid leggen we eenvoudig contact en kunnen we kijken welke partijen op dit terrein actief zijn. Dat helpt enorm.

Als je interesse hebt in alle resultaten van de Nationale DenkTank 2019, kom dan naar de Eindpresentatie op 12 december a.s., van 13.30 uur-17.00 uur in het Compagnietheater in Amsterdam. Aanmelden kan via info@nationale-denktank.nl

Meer weten over de Nationale DenkTank?

Huisarts Raymond Landgraaf (40) besloot het allemaal anders te gaan doen. Hij gooide het roer drastisch om en verhuisde met vrouwlief en kinderen naar een klein dorpje in de Italiaanse Alpen. Vanaf 2013 organiseert hij, onder de naam Otro Elements, ‘back to basic’-expedities in de natuur. “Voor wie alle stress en hectiek even wil ontvluchten en de helende werking van de natuur wil ervaren.” Sinds kort heeft het stel een heuse eigen berg weten te bemachtigen waar ze hun expedities organiseren. Met twee bevriende artsen organiseert hij, met Otro Elements Care, in de magische Alpen ook bijscholingen voor huisartsen en specialisten. Karen van Ruiten sprak met Raymond.

Om maar direct back-to-basic te gaan: wat zie jij als de werking van natuur op gezondheid?

Raymond: “We leven nu in een gestreste samenleving, een rat-race, waarin we van alles moeten, zowel van onze omgeving als van ons zelf. Dat leidt ertoe dat we de omgeving en de natuur rondom ons, maar ook onszelf vaak vergeten. Bij steeds meer mensen is ook de balans tussen activiteit en vertraging weg: we staan continue ‘aan’. Dat geeft een disbalans in ons systeem. Daardoor kunnen er makkelijk mentale en fysieke klachten ontstaan. Dat zie ik als dokter in Zwitserland of als bergdokter in Italië veel gebeuren. In een natuurlijke omgeving komt het autonome zenuwstelsel weer meer in evenwicht en verminderen stress-gerelateerde klachten. Dat is de kracht van de natuur.”

Je biedt sinds een aantal jaar geaccrediteerde nascholingen over leefstijlgerichte interventies in de natuur voor huisartsen en medisch specialisten. Niet alleen gericht op het welzijn van de patiënt, maar ook op het welzijn van de arts zelf, zo las ik. Waarom is dit zo belangrijk?

“We zien wereldwijd een toename van leefstijlziekten, toename van psychische stoornissen en stressgerelateerde aandoeningen. Ook onder artsen is burn-out een toenemend probleem. Hoe kunnen we nog goede en verantwoorde zorg leveren terwijl we zelf onder hoge druk staan en (over)vermoeid zijn? Zorgverleners zijn hulpvaardige mensen die het lastig vinden om ‘nee’ te zeggen, doorgaans perfectionistisch zijn en onder hoge druk moeten presteren. En voor onszelf en onze dierbaren willen we toch een uitgeruste gepassioneerde dokter die de tijd neemt en goed luistert. Tijdens de nascholingen gaan we zorgvuldig in op het welzijn van van de dokter en gebruiken we de kracht van de natuurlijke omgeving. Herverbinding met onszelf, elkaar en de omgeving kan dan het begin van de oplossing vormen. De weg terug naar balans op alle vlakken. Zowel privé als op professioneel gebied. En dat is precies wat wij trachten te bewerkstelligen tijdens onze nascholingen. Hierdoor hopen we dokters te helpen weer in balans te komen zodat ze weer fluitend en vol passie naar hun werk gaan…”

Wat wordt tijdens deze nascholingen precies gedaan? Hoe wordt natuur hierin meegenomen?

“We gaan in op leefstijlgerichte interventies vanuit wetenschappelijk en praktisch oogpunt. Een voorbeeld van een simpele interventie is dat we als dokter naast recepten met pillen ook een recept voor gezonde voeding, dagelijks een half uur wandelen of ademhalingsoefeningen kunnen uitschrijven. Het geschreven recept van de dokter geeft extra kracht bij het advies. We mogen daarom wel wat lef hebben om dit op recept vaker uit te gaan schrijven.” Daarnaast staan stil bij natuurbeleving en ook bij de vragen voor de dokter zelf: ‘Waarom ben je zelf arts geworden?‘ en ‘Wat zijn je passies’, Ben je zelf in balans?’ En dit alles in een magische natuurlijke omgeving en uiteraard onder het genot van heerlijk Italiaans eten.”

Op al jullie expedities geldt een digitale detox, dus geen tablet en telefoon. Mooi, maar aan de andere kant biedt innovatie en tech ook kansen voor leefstijl of gedragsverandering. Zie jij hierin kansen?

“Ik had het net al over de disconnectie en vervreemding van onze omgeving, onszelf en elkaar. Onze algehele verslaving aan onze telefoon, aan sociale netwerken en digitale portals draagt hier zeker aan bij. We worden hierdoor niet socialer, maar a-socialer. Daarbij opgeteld de sociale druk om 24 uur per dag bereikbaar te zijn en doorgaans binnen het uur te moeten reageren op appjes, mailtjes, tweets etc., zorgt voor nog meer stress. Vandaar de digitale detox.”. Maar uiteraard heeft de techniek ons heel veel gebracht. Het gaat erom dat je als dokter daarin ook de balans weet te vinden en altijd de connectie met de patiënt weet te behouden, ook al leven we in een digitaal tijdperk.

Begin 2018 zijn jij en je vrouw officieel eigenaar geworden van Alpe Selvaccia. Hoe staat het nu met die plek? Kunnen onze netwerkpartners, ikzelf of andere geïnteresseerden hier ook naar toe?

“Het is de ideale plek voor verstilling, vertraging, verdieping en verbinding. De uitgelezen plek voor onze expedities. Naast de mogelijkheid om samen met ons de bergen in te gaan bestaat er ook de unieke mogelijkheid om zelf back-to-basic te gaan. Met wat vrienden, een aantal families, met collega’s of eigen cliënten of patiënten. We zijn stap voor stap een soort “wilderness outdoor school” aan het opzetten. Dus als er een groep is die met elkaar rust, vernieuwing en gezondheid op een bijzondere plek wil combineren: jullie zijn van harte welkom…”

Meer weten over Raymond Landgraaf, zijn werkzaamheden, zijn expedities, nascholingen of ‘Healing Mountain’?

Ga naar www.otro-elements.it of naar www.otroelementscare.nl.

Foto: Caspar Diederik