’Ik mag het niet letterlijk zo noemen, maar eigenlijk ontwikkelen we de taal van ‘het midden’ en plaveien we de weg voor gezondheid en vitaliteit als verdienmodel’’, zo vat Ferry Koper van Alles is Gezondheid het traject samen waarin tal van partijen uit verschillende domeinen hun veren afschudden en de uitdaging aangaan om de wijkbewoner centraal te zetten in hun denken én handelen.

Toepassen

Met als eerste piek het symposium op 1 november 2018 over de toepassing van Social Design als alternatieve methode om een stap te zetten. Met als credo: ga uit van de vraag achter de vraag, van de werkelijke behoefte van de mens. Bijvoorbeeld: een wijkbewoner die voortdurend ruzie maakt met zijn buren en overlast veroorzaakt, blijkt bij navraag vooral eenzaam (en dat inzicht vraagt om een andere oplossing).

Oplossingen uitproberen

Het traject pakt echt goed uit tijdens een landelijk congres op 7 maart 2019 (meer nieuws hierover in later stadium, red.). ‘’Daar willen we een soort pact sluiten van partijen die allemaal integraal, op ieder een andere manier, aan de gezondheid van ‘de’ wijkbewoner willen werken (als burger, patiënt, leerling, werknemer, vrijwilliger, ouder, goede buur, verzekerde, mantelzorger, etc.). Met deze club gelijkgestemden gaan we op zoek naar behapbare oplossingen die we daarna gewoon gaan uitproberen’’, aldus Koper.

Amsterdam-Noord en Zuid

Op de vraag waarom de omkering in (gezondheids)denken nodig is, overlegt Koper soepel zijn geloofsbrieven. “Als het gaat over onze gezondheid doen we het goed, maar helaas niet goed genoeg. We leven langer, maar zijn ook beduidend langer ziek. We worden ouder, maar dat zegt niets over de kwaliteit van leven. Er is meer welvaart, maar zijn de gezondheidsverschillen zijn de afgelopen 20 jaar zo’n beetje verdubbeld. Zo overlijdt bijvoorbeeld iemand uit klassiek Amsterdam-Noord gemiddeld zeven jaar eerder dan iemand uit Amsterdam-Zuid. Met ook nog eens meer levensjaren in ziekte op de teller. Dat is toch een wrange constatering? De facto wordt het gezondheidspotentieel van bepaalde groepen mensen sterk onderbenut’’.

Een spelverdeler, dichtbij

Ook het onnodig hoge kostenplaatje voor onze gezondheidszorg stemt niet vrolijk. Dat komt mede door hoe we de keten nu georganiseerd hebben. Koper: ‘’Ik overdrijf niet als ik zeg dat één persoon op enig moment soms te maken heeft met 13, 26 of meer (ja echt…) verschillende soorten hulpverleners. Denk aan de gecombineerde ondersteuning van een mantelzorger, welzijnscoach, huisarts, medisch specialist, onderwijsconsulent, schuldhulpverlener, diabetesbegeleiding, wijkagent, woningbouwvereniging, wijkverpleging en het lokale ouder-kind team. Fantastisch dat deze diensten bestaan. Het punt is alleen alle hulplijnen zijn georganiseerd vanuit de werkelijkheid van de hulpverlener en daardoor heel gefragmenteerd in iemands leven binnenkomt. Probeer daar maar eens grip op te krijgen. Een spelverdeler dichtbij, een plannetje met prioriteiten (eerst dit dan dat), meer samenhang… Dat zal helpen en een positief resultaat hebben op mens en kosten’’.

Eerste gezondheidsverzekeringen

Het goede nieuws is dat de inmiddels veel genoemde paradigmashift echt aan de gang is. Koper licht toe: “We zijn de weg ingeslagen van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Hoewel het nog wel even duurt voordat de omslag zich bijvoorbeeld vertaalt in het afsluiten van de eerste gezondheidsverzekeringen. De trend om naar om ‘het midden’ te bewegen is echter evident en onomkeerbaar. Vanuit een holistische opvatting (‘één mens meerdere rollen’) stellen we de mens en zijn behoeften centraal. Het omringende systeem heeft dan de opdracht om samen met en vanuit het perspectief van die bewoner, burger, patiënt, mantelzorger, cliënt, werknemer, vrijwilliger- te zorgen voor vitaliteitswinst.

Duwtje geven

Het traject bij Alles is Gezondheid zoomt in op de wijkbewoner als ‘centre of the universe’. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want naast een mentale transitie en het loskomen van ketens en kolommen, heeft ‘het midden’ nog geen goed verdienmodel en ontbreekt het aan een integraal oplossingsrepertoire. Koper: “Daar is een wereld te winnen. We gaan een duwtje geven en proberen om van binnenuit een beetje massa te maken. Afgelopen jaar hebben we binnen zorg/welzijn, werk, onderwijs, sociaal, burgers, bestuur, etc de vraag gesteld : wat is nodig om de wijkbewoner centraal te stellen en wat kan je hier -vanuit je eigen domein- praktisch aan bijdragen? Donderdagmiddag 7 maart 2019 (Utrecht) brengen we alle antwoorden bij elkaar en werken we aan een actieplan voor ‘het midden’. Noteer 7 maart 2019 in de agenda en houd onze nieuwsbrief in de gaten. Wie weet zien we elkaar dan!”

Meer weten of meedoen?

Neem contact op met Marc Roosenboom, marc.roosenboom@allesisgezondheid.nl of Ferry Koper, ferry.koper@allesisgezondheid.nl

Je ziet het vaak niet, maar in Nederland leeft één op de negen kinderen in armoede. In sommige buurten hoort zelfs één op de drie kinderen bij een gezin waar nauwelijks geld is voor gezond voedsel, onderdak of kleding.

Geldgebrek is voor deze kinderen niet het enige probleem, ook sociale uitsluiting en een onveilige situatie in het gezin richten schade aan. Armoede zorgt voor stressvolle ervaringen die de gezondheid van kinderen niet ten goede komen. Ze kampen met hoofdpijn, buikpijn, stress, vermoeidheid, depressie, stoornissen, etc.

Op latere leeftijd hebben kinderen die opgroeiden in armoede een grotere kans op ziekte, vertonen ze vaker ongezond gedrag en ze hebben minder kans hun talenten te ontwikkelen.

Webinar

Op 10 december 2018 organiseerde Alles is Gezondheid het webinar: Kinderarmoede en Gezondheid: ieder kind een kansrijke toekomst. Bekijk de uitzending:

Sprekers

Alinda Scheepers, outreachend straatwerker voor dak- en thuislozen in Eindhoven en coach voor andere ervaringsdeskundigen, deelt  persoonlijke ervaringen hoe armoede ingrijpt in iemands (gezins)leven en hoe zij aan de situatie wist te ontsnappen.

Carin Cuijpers, gezondheidswetenschapper, richt zich met de GeluksBV op sociale innovaties op het gebied van geluk en gezondheid. In dit webinar neemt zij ons mee naar een Geweldige Wijk, een buurt waar elkaar helpen de norm is en waar wordt gewerkt aan stress bij kinderen en gezinnen in armoede.

Alliantie Kinderarmoede

Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Missing Chapter Foundation en Alles is Gezondheid richten de landelijke alliantie Kinderarmoede en Gezondheid op. Doel: in 2030 zijn kinderen niet meer de dupe van armoede en vervallen er geen nieuwe gezinnen meer in armoede. In het webinar geeft Hans een korte toelichting. Uiteraard hoor je hier binnenkort meer over.

Rob Baan is eigenaar van Koppert Cress, een bedrijf in microgroenten. Hij valt op door zijn innovatieve werkwijze, bijvoorbeeld rondom energie. Zijn droom is om van Nederland de gezondste delta ter wereld te maken. Een ambitieus en gedurfd plan. Daarover voert hij een gezond gesprek met Karen van Ruiten van Alles is Gezondheid.

Karen: Wat me direct opviel bij jouw bedrijf is dat je jouw passie om Nederland gezonder te maken heel specifiek toepast in de organisatie. Je produceert niet alleen eerlijk voedsel, maar je zet ook een duurzame leefomgeving neer.

Rob: ‘De Why van tuinbouw is om de samenleving gezonder te maken. Honderd jaar geleden bestond de voedingsindustrie nog niet: je at vers van het land of ingemaakt voedsel. Inmiddels is de tuinbouw zo goed in staat om planten uit de natuur in een potje te kweken en voedselveilig jaarrond te produceren. En dat is belangrijk: we moeten beseffen dat voedsel direct het lichaam ingaat. Vers voedsel is essentieel voor de gezondheid. Met voeding kunnen we inmiddels zoveel meer bereiken dan de medische wetenschap. Ik zie het dan ook als mijn taak om een stad gezond te voeden, anders gaat de stad dood of ziek.’

De tuinbouw levert gezond voedsel op, maar wordt niet altijd beschouwd als een duurzame industrie. Het energieverbruik van kassen kan bijvoorbeeld hoog zijn. Hoe zie jij dat?

‘Als de tuinbouw wordt gezien als energievreter, moet je dat oplossen. En dat doen wij. De tuinbouw is een hele hightech en duurzame industrie met ingenieurs, wetenschappers en onderzoekers. Onze kas is bijvoorbeeld in staat om in de zomer zóveel warmte op te wekken, dat dit opnieuw kan worden gestookt in de winter. Nu zijn we neutraal, maar straks is de kas CO2-positief. Dat scheelt alleen al ontzettend veel aan energiekosten. Zo zie je maar: duurzaamheid is niet alleen geinig, maar loont ook nog. Deze duurzame technieken moeten we niet uitstellen, maar nu inzetten om de wereld gezonder te maken.’

Deze actieve houding illustreert ook jouw plan voor de Schilderswijk in Den Haag: je wil de wijk nú gezonder maken en niet over vijf jaar. Wat ben je precies van plan?

‘Onder het mom van urban farming is een aantal jaar geleden op het oude Philipsgebouw een kas gebouwd. Het idee: breng vers voedsel naar de stad. Dit plan werkte alleen niet. Het gebouw staat midden in de Schilderswijk; een wijk die niet direct geassocieerd wordt met gezondheid. Er zijn veel autobedrijven en er is ongezond eten op school en in de straat. De producten uit de kas op het dak waren bovendien veel duurder dan de producten op de markt. Niemand die interesse had in de voeding uit de kas.

Daarom werd ik benaderd om het over te nemen. Ik kwam met het idee om het om te draaien: breng de kas niet naar de wijk, maar betrek de wijk actief bij de kas. Nederland heeft bijvoorbeeld geen schoollunches. Stel je voor dat je in deze wijk een aantal scholen uitkiest waar elke dag gezonde lunches wordt gegeten. De school wordt voorzien van vers voedsel uit de kas. Dit voedsel wordt niet door topkoks bereid, maar door de schoolkinderen en mensen uit de wijk. Laat honderd wijkbewoners heerlijk koken, breng de kinderen naar de kas en laat de kinderen proeven wat de natuur allemaal te bieden heeft. Het zou geweldig zijn als we hiermee 10% van de kinderen uit de wijk gezonder kunnen maken.’

Een fantastisch plan, met eigenlijk een simpele basis. Is het ook zo makkelijk?

‘Naar mijn idee kost het weinig én dragen we bij aan alle facetten van gezondheid. In dit soort wijken heeft 25% van de bevolking diabetes type 2. Als we door dit project de mensen gezonder kunnen laten eten, scheelt het al ontzettend veel aan zorgkosten, werkloosheid en armoede. Bovendien vergroten we met dit project de sociale cohesie in de wijk. Eenzaamheid kunnen we terugdringen, doordat bewoners meer aanspraak hebben en een dagelijks doel krijgen, namelijk het eten bereiden. Dit kunnen we allemaal met gezonde voeding bereiken. Alleen is er lef voor nodig: we moeten hier onze tijd, energie en geld in durven te steken. En niet over vijf jaar, maar vandaag.’

Daar helpen we graag aan mee. Kunnen andere geïnteresseerden zich ook nog aansluiten bij het project?

‘Ja zeker, iedereen die bereid is om de tijd niet in praten maar in doen te steken is van harte welkom om te helpen.’

Ook meedoen?

Neem contact op met Rob Baan

Gezinnen in schulden, jongeren tussen wal en schip, ouderen die eenzaam zijn, kinderen met obesitas: gemeenten staan voor een veelheid aan maatschappelijke opgaven. Een preventieve aanpak kan helpen, is de gedachte. Gemeenten noemen preventie dan ook vaak als doelstelling in akkoorden of beleidsstukken.

Maar hoe komen we voorbij de mooie woorden? Kunnen maatschappelijke (minder uitgaven) en individuele baten (minder probleemlast) inderdaad samengaan? Wat komt er allemaal eigenlijk allemaal bij preventie kijken? Kunnen data helpen? Of bepaalde manieren van inkoop en verantwoording? En hoever mag je als overheid gaan?

Om het gesprek hierover binnen en tussen gemeenten te faciliteren, schreef Rienk Janssens van de VNG het essay ‘Tijdig en doordacht’. In dit artikel gaat hij in op de waarde van preventie en illustratieve voorbeelden daarvan, alsook de prijs en perverse effecten van preventie.

Karen van Ruiten, hoofd programmabureau van Alles is Gezondheid, gaat elke maand met iemand in gesprek over gezondheid. Dit keer ontmoet ze Chantal van Spaendonck, directeur Care Innovation Centre (CIC) West Brabant.

Jullie zijn als CIC en vanuit de regio West Brabant al een aantal jaar actief partner van Alles is Gezondheid. Waarom heeft CIC West Brabant zich, als eerste regionetwerk, verbonden aan ons netwerk?

Bij de uitnodiging om een pledge op te stellen als CIC hadden wij direct het idee dat we dat niet alleen wilden doen, omdat er veel meer partijen bezig zijn met preventie. Daarom hebben wij een groot aantal organisaties uit de regio benaderd om zich aan te sluiten. Tijdens de opening van het nieuwe pand van het Kellebeek College van ROC West-Brabant is toen een groot aantal pledges gesloten waarbij partijen samenwerken aan gezondheid, zowel vanuit bedrijven, zorgorganisaties, onderwijsinstellingen als overheidsinstanties. Bijvoorbeeld met de Rabobank, de Gemeente Roosendaal en tanteLouise-Vivensis.

Zie jij de meerwaarde van die regionale samenwerking op gezondheid?

Zeker, want partijen in de regio kennen elkaar beter en hebben elkaar ook nodig. Om over je eigen grenzen heen te gaan en impact te maken. Zoals projecten die de individuele organisaties overstijgen, zoals laaggeletterdheid en gezondheid. Samenwerking in de regio is dan onmisbaar.

Waar zie je bij jullie in de regio kansen voor gezondheid de komende jaren?

Uit het verbeteren van de leefstijl valt veel winst te halen. Tevens zien we een gebrek aan zorgprofessionals in de regio wat de komende tijd gaat toenemen en waarin het anders samenwerken en inzetten van innovaties essentieel wordt om goede zorg te blijven verlenen. De stap voorwaarts kunnen we maken door domeinoverstijgende interventies toe te passen, te verduurzamen en deze goed te borgen en te delen waar mogelijk. Er is namelijk ook vaak maatwerk qua diensten nodig.

Jullie zijn aan de slag met een mooi project voor 2019 met het Innovitapark en GGD West Brabant, waar we ook vanuit Alles is Gezondheid bij betrokken zijn. Kun je daar al iets over loslaten?

We gaan op een andere manier in de regio werken aan kennisdeling en het ecosysteem. Dat gaan we met een aantal organisaties gezamenlijk doen als eerste regio. Na de zomer, om precies te zijn op 20 september, zullen we de plannen bekend maken. Houd onze website dus goed in de gaten!

Het komt vaak voor dat werknemers die een chronische aandoening krijgen (onnodig) langdurig thuis zitten. Hoe krijgen we het voor elkaar dat we medewerkers die een chronische aandoening krijgen aan het werk kunnen houden?

Met circa 25 afgevaardigden van uiteenlopende organisaties, waaronder Alles is gezondheid…, kwamen we aan de hand van Tiggelaars model ‘De Ladder’ tot het volgende doel: ‘Onze medewerkers die een chronische aandoening hebben of krijgen aan het werk houden’. Met daarbij oog voor mogelijkheden buiten de eigen organisatie. Ook over het gedrag en de support die nodig zijn dit doel te bereiken is gezamenlijk nagedacht.

Fit for Work is een programma van Centrum Werk Gezondheid; een van de organisaties waarmee we een good workathon organiseerden met als wicked problem: Hoe maken we van mensen waarvan de arbeidsmarkt afstand heeft genomen onze best werkenden? Tijdens een van de workshops die Ben Tiggelaar op ons congres verzorgde, ontstond het idee samen een sessie te organiseren vanuit Fit for Work om dieper in te gaan op mogelijkheden voor werkbehoud van mensen met een chronische aandoening.

Meer informatie?
Neem contact op met Piet Vessies of Paul Baart.

Piet Vessies – Account Werk
piet.vessies@allesisgezondheid.nl

Paul Baart – directeur Commissie Werk Gezondheid
p.baart@centrumwerkgezondheid.nl

In elke nieuwsbrief gaat Karen van Ruiten met iemand in gesprek over gezondheid. Dit keer ontmoet ze bij het REshape Centre van RadboudUMC Shawna Butler, nurse economist uit de Verenigde Staten. Shawna is voor een half jaar in Nederland en zet graag haar kennis in voor de verbetering van gezondheid en zorg.

Your job title as nurse economist and EntrepreNURSE-in-Residence makes me curious. Please tell a little bit more about your background.

My career has followed an unconventional path. I have never changed careers, just added new skills to my portfolio. Studied both nursing as well as business and health economics. I have worked with a range of organizations, projects and boards around the globe in clinical, strategy and innovation roles. From those experiences, the EntrepreNURSE movement evolved. I’ve seen the benefits of more intentionally meshing with and activating the front line of care, particularly nurses, in using technology to improve the care experience and health outcomes.

You have lived in Texas, traveled the world for your work and are now coming to live in the Netherlands. So you see a lot of innovation from different countries. Which important developments do you see in technology on health?

The fast moving ones with democratizing and exponential development curves. Cloud and crowd technologies, voice recognition, robotics, mixed reality, machine learning, wearables and how each of these uses our big data sets. For example, using VR to treat and manage anxiety, stress, pain, and dementia. Wearables give us insight into our lifestyle (sleep and activity) and the opportunity for coaching and nudging to better health habits. The numbers of wearables for a healthy lifestyle is increasing every day.

What chances or risks do you see in these developments for people’s health and prevention?

What is really necessary is the combination for technology and design. Harnessing the power of ambient, passive sensing and smart product so prevention practices and early detection on health are woven into the fabric of our life style. It should not be another set of tasks added to our long To-Do lists. Those lists are already too long for patients and health care professionals.

You will be working at REshape Radboud for a year. Will you share your knowledge on entrepreNURSEship, health and technology broader within the country?

Yes of course! I would love to meet different people in the Netherlands and I am willing for connecting and sharing ideas and knowledge. With my role within the Health Innovation School I have already noticed the great amount of energy and knowledge for health and innovation. That is fantastic, so looking forward for meeting and helping. People can reach me via LinkedIn or Twitter and email.

De kennisachterstand over man-vrouwverschillen in gezondheid is groot. Vrouwelijke proefdieren worden bijvoorbeeld uitgesloten en medicijnen worden onvoldoende op vrouwen in getest. In de dagelijkse medische praktijk kan dit, vooral bij vrouwen, resulteren in late of verkeerde diagnoses, een hogere ziektelast en verkeerde behandeling, met als gevolg onnodige ziekte, oplopende zorgkosten en – in het uiterste geval – te vermijden sterfte.

Onze alliantiepartner Gender & Gezondheid, gestart door WOMEN Inc. in 2012, streeft naar kwaliteitszorg voor iedereen. De ambitie ligt hoog: in 2025 hebben mannen en vrouwen gelijke kansen op een goede gezondheid.

Na vijf jaar heeft onderzoeksbureau Sinzer de resultaten en effecten van de activiteiten van de Alliantie Gender & Gezondheid in kaart gebracht. Uit het rapport blijkt dat de aanpak heeft gewerkt. In vijf jaar tijd is er een zichtbaar omslagpunt gekomen in het bewustzijn over het belang van gendersensitieve gezondheidszorg.