Gezond leven doen mensen zelf, op de plek waar ze wonen, werken, sporten, recreëren en leren. Daarom inspireert en activeert het Alles is Gezondheidnetwerk mensen om in hun eigen omgeving  aan hun gezondheid te werken.

Brede kijk op gezondheid

Alles is Gezondheid, iPH en HANNN werken samen aan PLUK, de gids naar gezondheid. Omdat gezondheid meer is dan alleen niet ziek zijn, maar ook te maken heeft met mee kunnen doen, sociale contacten hebben en om kunnen gaan met tegenslagen, is de gids gebaseerd op het gedachtengoed Positieve Gezondheid.

Of je nu digitaal vaardig bent en zelf de vragenlijst van Positieve Gezondheid invult, of je hulp krijgt; het begint altijd met de vraag hoe het met je gaat. Wat wil je veranderen? PLUK gidst je naar mogelijkheden dichtbij jou in de buurt.

Welke vervolgstappen kun je zetten? Via de Gids kun je meedoen aan challenges waarmee je beloond wordt voor gezonde producten of diensten.

PLUK, collectieve samenwerking Hilversum

Op landgoed Zonnestraal, waar vroeger het beroemde sanatorium honderden tuberculosepatiënten onderdak bood, krijgt de Gids voor gezondheid gestalte. Sanne Kok, projectleider iPH, verbonden aan de stichting campus Zonnestraal in Hilversum: ‘met organisaties verbonden aan het landgoed en een aantal digitale partners hebben we de handen ineengeslagen. We zien omwonenden en organisaties elkaar via de Gids naar gezondheid vinden en versterken. Bekijk hier de gids van Campus Zonnestraal.

Sessie PLUK in de praktijk

Met dit platform als voorbeeld, organiseerden we tijdens het Alles is Gezondheidcongres VER-dwalen een interactieve sessie met onder meer mensen vanuit gemeenten, de GGZ, natuurorganisaties en creatieve sector. Hoe denken zij over De gids naar Gezondheid?  Lees het verslag van de bijeenkomst.

Doe je mee?

Alleen samen kunnen we effectief stappen zetten naar een gezonder Nederland. We nodigen jou uit om met ons mee te denken en doen. Heb je ideeën of werk je aan een initiatief dat bij kan dragen aan PLUK? Laat het ons weten en neem contact op met Janny de Boer via Janny.de.Boer@allesisgezondheid.nl.

De natuur heeft een gezondheidsbevorderende werking. Dat is inmiddels wetenschappelijk bewezen. Toch wordt ‘groen’ niet vaak ingezet om wachtlijsten in de zorgsector te verkorten of om te voorkomen dat mensen überhaupt zorg nodig hebben. Het vraagstuk hoe we de zorgsector beter kunnen verbinden met de natuur vergt een lange adem. Annette Postma, netwerkadviseur groen bij Alles is Gezondheid, neemt ons mee langs waardevolle momenten die richtingbepalend zijn voor een doelgerichte domeinoverstijgende samenwerking. #hoedan?

Annette: ‘Nu onze natuur aan biodiversiteit verliest en klimaatproblemen groter worden, nemen gezondheidsrisico’s toe. Onder de noemer Planetary Health wordt de samenhang tussen de mondiale gezondheid en de humane gezondheid onderzocht. Planetary Health onderstreept die verbondenheid, inclusief ecosystemen, biodiversiteit en klimaat en erkent dat menselijke activiteiten zoals vervuiling, klimaatverandering, ontbossing en verlies van biodiversiteit schadelijke gevolgen hebben voor natuurlijke systemen (en daarmee ook voor de menselijke gezondheid).’

Vanuit de natuursector worden de gezonde effecten van natuur breed omarmd, maar andersom is wordt aan die verbinding vanuit de zorgsector nog weinig aandacht besteed. Om de waarde van de natuur beter met meer sectoren te verbinden, is in 2023 het Collectief Natuurinclusief opgericht, waarin ook een domein gezondheid actief is. Vanuit Alles is Gezondheid zijn we daarmee een project gestart om Natuur op Recept in de eerstelijn te versnellen.

Groeiende belangstelling

‘Nu wetenschappelijk bewijs van de gezondheidsbevorderende werking van de natuur steeds meer is geleverd, zien we gelukkig wel groeiende belangstelling uit de zorgsector. Er is met name behoefte aan concrete informatie over het toepassen van de gezonde kracht van groen in de praktijk en de samenwerking die daarbij komt kijken. Om aan die behoefte te voldoen ontwikkelde Alles is Gezondheid in samenwerking met onder meer Arts en Leefstijl de Toolkit Natuur voor gezondheid en we organiseren nascholingen.  Met Arts en Leefstijl, de Buitenpsychologen en regio Gooi en Vechtstreek organiseerden we een drukbezocht webinar. Ook samenwerkingen met onder meer dokter Tamara en Natuurmonumenten zorgen voor een boost in de reguliere eerstelijnszorg en de welzijnsketen.

Signaleren en verbinden

‘We zien dat de door domeinen gebruikte terminologie verschilt en ook processen wijken af. Waar de zorgsector bijvoorbeeld volgens scherpe richtlijnen werkt en wetenschappelijk onderbouwd bewijs afwacht, zitten commerciële ingenieursbureaus al lang bij gemeentelijke opdrachtgevers aan tafel om met ‘groen’ aan de slag te gaan. Dat ze daarbij niet altijd exacte wetenschappelijke cijfers gebruiken, is voor ons interessant om te zien.

Ook valt op, dat gemeenten, gebiedsontwikkelaars en commerciële partijen gezondheid wel zien als een opbrengst van natuur, maar dat ze de gezondheidssector veelal niet als partner betrekken. Wat betreft tijd en budgetten zien we eveneens verschillen. Een paar kilometer fietspad kost bijvoorbeeld al snel een miljoen euro, terwijl een huisarts een consult houdt voor € 30. En in de zorg is de doorlooptijd veel korter.’

Zorg mee in beweging

‘Omdat we nog niet van eigenaarschap kunnen spreken, moeten we de waarde van de natuur in de zorg goed blijven agenderen. Opinieleiders kunnen daarbij helpen. We werken daarom bijvoorbeeld samen met Pim Assendelft, hoogleraar preventie in de zorg en voorzitter Arts en Leefstijl en met het Nederlands Huisartsen Genootschap. Vereniging Arts en Leefstijl is een belangrijke partner en actief onderdeel van het zorgnetwerk dat zich inzet voor duurzaamheid: de Groene Zorg Alliantie. We willen zorgen voor verbinding en de zorgsector aanhaken bij de bredere beweging die al gaande is.’

Kansen

‘Inmiddels is een groep huisartsen met hun keten rond leefstijl en welzijn betrokken en de coronacrisis, klimaatcrisis en het zorginfarct zorgen voor bewustwording en kansen om werken met natuur in het kader van gezondheid te versnellen. Bovendien is kennis over de gezonde effecten van de natuur voor opdrachtgevers en ingenieursbureaus noodzakelijk, want sinds begin 2024 moeten ze werken met de Omgevingswet, waarin die verbinding wordt gelegd. Wij als gezondheidsnetwerk kunnen gemeentes en provincies helpen de juiste mensen bij elkaar te krijgen en concrete stappen te zetten.’

Behoeften

‘De beweging die we vanuit Alles is Gezondheid stimuleren groeit, mede door vruchtbare samenwerkingen en de ontwikkelde materialen van afgelopen jaren. Het onderzoek van Marleen Dekkers en haar team van Maastricht University naar de kracht van het Alles is Gezondheid-netwerk draagt hier zeker aan bij. Ook is het voor ons fijn dat ik namens het netwerk naast organisaties als het RIVM, GGD Nederland en Pharos bij de Programmacommissie aan tafel zit voor het overheidsprogramma Gezonde Leefomgeving.

Om samen de transitie naar een gezonder Nederland te versnellen, hebben we behoefte aan mensen uit de zorgsector die proactief zaken samen willen oppakken. Mensen die durven. Mede om die mensen en regionale vraagstukken uit verschillende domeinen aan elkaar te verbinden, heeft Alles is Gezondheid in het najaar 2023 de HTC Green georganiseerd.’

—— Praktijkvoorbeelden ——–

Samenstelling Top 10 Natuurinclusief bouwen

In samenwerking met het KAN Platform en Agenda Natuurinclusief en meelezers uit zowel de gezondheidssector als de bouwsector ontwikkelden we de ‘Top 10 Natuurinclusief Bouwen voor Gezonde Bewoners’. Een handreiking met informatie en maatregelen die de bouwsector bij nieuwbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten helpt om te werken met de natuur. Zo zie je dat samenwerking van de domeinen natuur, bouw en gezondheid iets heel concreets oplevert. Bekijk hier de handreiking.

Groene schoolpleinen voor mentale veerkracht

Voor positieve effecten van de natuur op onze mentale gezondheid is het meeste bewijs. Een concretisering hiervan is het vergroenen van schoolpleinen. Kinderen kunnen beter samenwerken, ze zijn geconcentreerder in de klas en ondernemende in hun spel. Een mooi voorbeeld van hoe gemeenten, onderwijs en de groensector samenwerken. Andere mooie voorbeelden van mentale gezondheidsbevordering via de natuur zijn de Groene GGZ via onder meer de Buiten Psychologen, IVN Natuureducatie en Nature For Health.

Actieve mobiliteit 

Er gebeurt ontzettend veel op actieve mobiliteit. Net als kinderen, hebben ook werkende en forenzende en recreërende volwassenen baat bij de natuur.

• Wandelnet en de provincie Utrecht werkten samen om voor de wandel tijdens je werkdag van 2023 nieuwe weetingroutes te ontwikkelen. Belangrijk, want we zitten veel te veel en we kunnen net zo goed wandelend vergaderen. Bekijk alle weetingroutes hier.
• De outdoor Office day, een initiatief van Nature Desk biedt tips, tools en vraagt aandacht voor werken in de buitenlucht. Onder meer in Den Haag, Amsterdam en Rotterdam zijn de laatste editie veel samenwerkingen ontstaan en activiteiten ontplooid.
• Denk ook aan platform Ruimte voor lopen, waar organisaties en professionals kennis kunnen uitwisselen en kunnen samenwerken om lopen te stimuleren.

Positief Gezonde ziekenhuistuinen

Aan de hand van het ontwikkelde ‘groene’ Positieve Gezondheid-spinnenweb, is een aantal Positief Gezonde tuinen ontstaan. Bijvoorbeeld bij ziekenhuislocatie Hengelo, via een persoonlijke crowdfundingsactie en mooie samenwerking tussen oncologen, een hospitalitymanager, fysiotherapeuten, verpleegkundigen en Twente Gezond. Bij de ontwikkeling van deze ziekenhuistuin is aandacht besteed aan zingeving en kwaliteit van leven. Onder meer Barbara Koenis (ZGT Hengelo) en tuinarchitect Irma te Kiefte zijn hier mee verbonden. Meer over deze tuin, lees je hier.

TIP: Durf (door) te vragen

‘Wanneer je ergens binnen wil komen, door wil dringen en concreet iets wil ontwikkelen, is het goed om vragen te stellen en geconcentreerd te luisteren vanuit het belang van je gesprekspartner. Ik probeer altijd nieuwsgierig in de schoenen van die ander te gaan staan. Soms kun je dan je vinger op een zere plek te leggen en diep je samen uit waar de verschillen in interpretatie of drijfveren zitten. In veel gevallen wilden anderen eigenlijk ook die helderheid, maar werd er niets gezegd. Wanneer je niet weet of het denken en bedoelen van de verschillende betrokkenen op een lijn ligt is het goed zaken te benoemen. Daar komen echt de leukste dingen uit.’

Relevante links

• Bekijk onze Themapagina Natuur en Gezondheid
• Proefschrift: When in Need, Nature is There for You van Daphne Meuwese, psycholoog bij Altrecht én wetenschappelijk onderzoeker naar effecten van natuur aan de VU.
• Natuur op Recept krijgt versnelling.
• Community building: samenwerking in groene transities
• Blog over onderzoek Daphne Meuwese
• Interview wetenschapper Jolanda Maas over groene schoolpleinen.

Hoe stel je de mens echt centraal in de zorg? Het initiatief Financieren vanuit de bedoeling onderzoekt de belemmeringen daarvoor, en ontwikkelt handvatten om de mens centraal te stellen. Transformatie vraagt namelijk dat zorg en ondersteuning aansluiten op de behoefte van mensen zelf en hun zorgzame gemeenschappen.

Het onderzoek is volop in beweging, en vindt plaats in een cyclus van inzichten verwerven, in de praktijk te doen, te leren en ontwikkelen met alle betrokkenen zelf.  Alle niveaus zijn in interactie met elkaar. Van bewonersinitiatieven tot Fieldlabs, en van professionals tot lokale en landelijke systeempartijen, onderzoekers en onderwijs.

Publicatie 2024

Financieren vanuit de bedoeling is een open leer- en ontwikkelcommunity waarin mensen uit diverse sectoren van het complexe zorgstelsel samenkomen. De gezamenlijke missie is om de financiering van zorg en ondersteuning effectiever te laten functioneren, gebaseerd op de mogelijkheden van de mens en haar omgeving. Denk aan zorgzame gemeenschappen, organisaties, gemeenten, zorgverzekeraars, regionale projectleiders, ondersteuningsorganisaties en landelijke partijen, waaronder VWS, ZiN, Nza, RIVM, RVS, ZonMw, RegioPlus, Alles is Gezondheid en Health~Holland.

Lees de onderstaande publicatie voor een inkijkje in de eerste opbrengsten en reflecties op het proces.

Uitdaging en spanningsveld

Het traject ‘Financieren vanuit de bedoeling’ is ontstaan uit een leergroep van 10 regio’s die werken aan de transformatie van zorg naar gezondheid. Kern van hun aanpak is dat het (potentiële) vermogen van de mens en zijn omgeving leidend is voor het professioneel handelen in gezondheid en zorg.

Maar het structureel maken van successen uit deze regio’s komt maar langzaam van de grond. Financiering is daarbij meestal de grootste belemmering. Tegelijkertijd geven systeempartijen aan dat zij graag de ontwikkeling van zorg naar gezondheid willen ondersteunen, maar dat hun instrumentarium daar nog
onvoldoende op aansluit.

Bovenstaand spanningsveld levert echter ook een kans op: kunnen we mensen uit de werelden van praktijk, beleid, financiering en onderzoek bij elkaar brengen? Zodat we samen de mogelijkheden ontdekken en de benodigde stappen kunnen zetten in de doorontwikkeling van zorg naar gezondheid?

Ontwikkeling van de lerende gemeenschap

De lerende gemeenschap over ‘Financieren vanuit de bedoeling’ is volop in ontwikkeling. Die ontwikkeling bestaat uit verschillende onderdelen:

• Werkbijeenkomsten: Diverse lagen van het systeem nemen deel aan interactieve werkconferenties.
• Workshops: Tijdens congressen en bijeenkomsten worden workshops georganiseerd, gericht op gezondheid en zorg. Kijk bijvoorbeeld naar Financiering vanuit de bedoeling – World Design Embassies 27 oktober 2023 en Congres Bouwen aan een preventie-infrastructuur|De Congreszaak op 7 december 2023.
• Artikelen en Publicaties: Kennis wordt verspreid via de ontwikkeling van artikelen en publicaties.
• Samenwerking met Regio’s: De lerende gemeenschap breidt uit door samenwerking met verschillende regio’s.
• LinkedIn Community: Een digitale ontmoetingsplek is opgezet om de gemeenschap te versterken en te verbinden. Financieren vanuit de bedoeling | Groepen | LinkedIn

Meedoen?

Financieren vanuit de bedoeling is een open leergemeenschap. Je bent van harte welkom. Je kunt ons volgen en zelf onderwerpen inbrengen in onze LinkedIn-groep. Je kunt ook contact opnemen met de initiatiefnemer en trekker: Hilbrand Jacobs | info@hilbrandjacobs.nl | 06 1343 4403

Publiek-private netwerken zijn een groeiende vorm van horizontale organisatie. Een vorm die past in een samenleving die flexibiliteit en snelheid vraagt, waar online dialogen plaatsvinden en waar delen het nieuwe hebben is

Om van opgedane leerervaringen van netwerken in en rond het Alles is Gezondheidsnetwerk de vruchten te plukken, zetten we inzichten en bouwstenen op een rij. We gaan hierbij uit van niet vrijblijvende, doelgerichte samenwerking tussen publieke en private partijen vanuit diverse domeinen en disciplines. Het liefst in samenspraak met inwoners en/of burgerinitiatieven.

BOUWSTENEN FASE 1

De geboorte van een publiek- private samenwerking

• Urgent maatschappelijk issue
  Zorg dat je gemeenschappelijke doel een oplossing is voor een issue dat leeft in de samenleving, een kwestie die urgent is. Dan is er energie, beweging en aandacht. Denk aan Alliantie Kinderarmoede, Een tegen Eenzaamheid en Alliantie Nederland Rookvrije generatie.
• Kernteam
  Stel een kernteam samen, maak daarbij gebruik van aanwezige competenties. Denk daarbij aan strateeg, verkenner, ontwikkelaar en procesmanager. Lees de whitepaper over posities alliantiemanagers (Kaats en de Joode).
• Lange adem
  Start met drie of vier kernpartners (met goede naam en groot netwerk). Zorg dat een van partijen (financieel) een lange adem heeft, zodat je continuïteit kunt waarborgen.
• Maak een MINDMAP, zie ook de Prezi Verandertheorie
• In dialoog
  Organiseer een of meer ‘expertmeetings’ om de belofte of ambitie te formuleren. Ga de dialoog aan met de mensen om wie het draait, zie bijvoorbeeld visual Expertmeeting mentale gezondheid, voorbeeld Proeftuin Ruwaard in Oss, boekje sociale basisinfrastructuur.
• Zorg dat je als partner zo samenwerkingsvaardig mogelijk bent. Zorg voor een mentaliteit die gericht is op verbinden en zie samenwerking als leerproces. Leer van de whitepaper samenwerking van Common Eye.
• Routekaart
  Schrijf een plan waarmee je verandering omarmt. Een plan met heldere, concrete afspraken over doelen, investering in middelen, tijd, verantwoording, aansprakelijkheid, opbrengsten, toetreding nieuwe partijen, etc. Zie de routekaart van de Alliantie Nederland Rookvrij. Of het Jaarrapport 2018/2019 van Stichting The Model’s Health Pledge.
• Kleine stappen
  Spreek een eerste deelproject af, kijk hoe jullie samen kunnen groeien. Samen een tool, dienst of product ontwikkelen zorgt voor versnelling en relevantie. Zie Publieksacademies en Groen voor gezond Beleid
• Zichtbaarheid
  Wil je groeien, een beweging vormen, zorg dan voor herkenbaarheid (logo) en vindbaarheid (website). En maak het makkelijk om aan te sluiten (aanmeldknop). Zie alliantiekinderarmoede.nl Missie Mentaal
  • Tip: Zorg via externe communicatie en pr voor draagkracht, loyaliteit en een groter bereik. Zie bijvoorbeeld een van de artikelen over lancering Alliantie Kinderarmoede, The Models Health Pledge via RTL Boulevart. Denk ook aan bekende ambassadeurs zoals ingezet bij Stoptober.

Zet de stap naar buiten, vind de weg naar binnen. Op 21 juni 2023 organiseerde Alles is Gezondheid het jaarcongres: De Groene Route. Speciaal voor 400 vooruitstrevende gezondheidsprofessionals uit heel Nederland. Op deze pagina vind je de videos, visuals, leestips, interessante links, publicaties en foto’s. Dit in navolging van het belang dat Alles is Gezondheid al langer hecht aan de kracht van natuur en gezondheid. 

Op de langste dag van het jaar weken we af van de gebaande paden. Op weg naar een groener, gezonder en gelukkiger Nederland. Met de focus op natuur, buiten en groen. Maar De Groene Route staat ook voor veranderen, verduurzamen en het natuurlijke in jezelf. De vraag is hoe we gezamenlijk koers houden en wie de rol als gids vervult. Op het Inspyrium terrein van Boomkwekerij Ebben deden bezoekers mee aan een programma vol interactie, inspiratie en praktijkvoorbeelden.

Animatie: welkom bij De Groene Route

Congresvisual: welke groene stappen zet jij?

Praatplaat: bij evaluatie Alles is Gezondheid

Labyrint: veerkracht en verlies

Leestips en interessante links

• Uitleg praatplaat ‘Zonder gezonde omgeving geen gezond bestaan. Samen werken we aan een evenwicht’ n.a.v. de wetenschappelijke evaluatie van Alles is Gezondheid
• Lees hier het volledige evaluatieonderzoek en transformatie inzichten vanuit acht jaar Alles is Gezondheid (van Universiteit Maastricht/WUR/RU/RIVM voor ZonMW).
• Lees hier de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners: Top-10 maatregelen voor nieuwbouw en gebiedsontwikkeling.
• Bekijk hier de video van kunstenaar Maria Koijck over het afval dat overbleef na haar borstkankeroperatie.
• Lees hier meer over natuurlijk rouwen en de rol van het labyrinth. Een labyrint kan je helpen dát los te laten wat je los mag laten en is zo een krachtige manier om bij jezelf te komen.

Klein cadeau: muziekwandeling en Smove

• Maak de Muziekwandeling Pelgrim van Lotte Pen in je eigen omgeving: hier staat de uitleg en link waar je de audio kan streamen of downloaden.
• Smove staat voor smart movement. Heb je het gemist? Check deze video. Speciaal voor Alles is Gezondheid staan ze klaar om jullie organisatie of team te laten kennismaken met smove tijdens werktijd. De eerste 10 aanmeldingen krijgen 25% korting op het Smove light pakket (o.v.v. AiG2023).

Fotoverslag: congres in beeld

Het Nibud heeft een Gesprekshandreiking en een Signaalkaart ontwikkeld om geldproblemen tijdig te kunnen bespreken. De Gesprekshandreiking geeft handvatten om het gesprek aan te gaan en waar nodig door te verwijzen naar verdere hulp. De Signaalkaart bevat een lijst met signalen die kunnen duiden op geldproblemen.

Na de geboorte, het formuleren van de belofte, plannen maken en geeltjes plakken, is het zaak de energie te behouden en samen oplossingsgericht te werken. Zowel inhoudelijk als procesmatig.

BOUWSTENEN FASE 2
Ontwikkelen en groeien

• Voor een succesvolle publiek- private samenwerking is proceskennis en procesorganisatie nodig. Haal proceskennis in huis als dat niet aanwezig is. Bijvoorbeeld via BeBright, Sardes, Common Eye, of Issuemakers.
• Leg proces, rollen en lijnen vast. Zo zorg je voor continuïteit als partners tijdelijk wegvallen, bijvoorbeeld tijdens pandemie.
• Blijf leren. Zorg voor een dynamische lerende omgeving. Experimenteer, maak en leer van fouten, evalueer en stuur bij. Lees meer over participatief-actieonderzoek
• Kijk af, ontmoet andere netwerken, leg crossverbanden, maak gebruik van
  elkaars kennis en kracht. Alles is Gezondheid stimuleert van elkaar leren via o.a. 1SociaalDomein.nl en Kennisvouchers in samenwerking met ZonMw.
• Houd het proces gaande. Initieer een nieuwe impuls of wees bereid een processtap terug te zetten. Dat voelt als vertraging, maar kan later weer leiden tot versnelling. Lees het blog Alliantievorming: hoe doorbreek je de impasse?
• Houd contact, zorg voor energie. Deel elkaars successen, verhalen, vragen en voorbeelden. Vergroot elkaars bereik via de eigen achterban. Lees meer over samenwerken met energie. (PDF Wielinga & Robijn)
• Zorg voor agendering bij de politiek. Neem ambtenaren mee in jullie verhaal. Voedt ze, vraag advies of medewerking. Zoek een inhoudelijke ingang met iemand die gevoel heeft voor je thema. Zie video’s Gelijke Kansen van het ministerie van OCW en Alles is gezondheid en Paul Blokhuis’ werkbezoek aan Gezonde Basisschool van de Toekomst.