Interview: Lezen, belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen

Mensen die slecht lezen en een taalachterstand hebben, kampen vaak met problemen in het dagelijks leven. Ze vinden bijvoorbeeld moeilijker een baan en lopen een groter risico op gezondheidsklachten. Lezen en voorlezen helpt taalvaardigheden ontwikkelen. Daarom interviewde Alles Is Gezondheid… Inspecteur Primair Onderwijs Herman Franssen over de kwaliteit van het leesonderwijs in Nederland.

Hoe staat het op de Nederlandse scholen met de kwaliteit van het leesonderwijs?

Als we de kwaliteit van het onderwijs van scholen beoordelen, kijken we niet specifiek naar afzonderlijke vakgebieden. Het leesniveau dat leerlingen halen is uiteraard wel een indicatie voor de kwaliteit van het leesonderwijs. Dit beoogde niveau op het gebied van taal en rekenen staat in de referentieniveaus. Een heel groot percentage kinderen haalt het fundamentele niveau, het basisniveau (Op basis van Centrale Eindtoets 2016). Slechts 1% blijft daaronder. We moeten er natuurlijk wel naar streven dat zoveel mogelijk leerlingen een hoger niveau, het streefniveau, halen.
We zijn daarnaast bezig met landelijke peilingen over afzonderlijke vakgebieden,  zoals lezen, mondelinge taalvaardigheid en schrijven (Peil. Onderwijs). Die peilingen gaan over hoe leerlingen presteren en hoe het onderwijs op de vakgebieden eruit ziet. De peiling voor lezen zal in schooljaar 2020/2021 worden uitgevoerd. We willen dan ook nagaan hoe het precies zit met het stimuleren van leesplezier, daar hebben we nu (nog) geen kijk op.

Waarom is lezen in uw ogen belangrijk?

We weten dat er in Nederland mensen met een taalachterstand, laaggeletterden, zijn. Omdat ze niet goed kunnen lezen en schrijven kunnen ze maatschappelijk niet goed functioneren en leven ze vaak ook minder gezond. Lezen heeft invloed op een heleboel factoren, van de omvang van iemands woordenschat tot de gezondheid aan toe. Lezen is goed voor de mentale ontwikkeling, kennisverwerving en door te lezen leert iemand zich beter in anderen verplaatsen. Allemaal sociale competenties die met burgerschap te maken hebben. Het is dus echt de moeite waard van het stimuleren van leesplezier een speerpunt te maken.

Hoe zorg je voor leesplezier bij kinderen?

Een docent is wat lezen aangaat, net als de ouders, een rolmodel. Het gaat erom dat er een vonk overspringt bij de kinderen. Ik vind het de moeite waard om binnen de school na te denken over andere methoden dan de traditionele leeskring om kinderen aan het lezen te krijgen. Het inspireert wellicht meer om te praten over wat kinderen aanspreekt in een verhaal, dan om het verhaal te analyseren. Naast het rolmodel s een goed boekenaanbod ook zeer belangrijk. Het is vaak essentieel dat een kind met het juiste boek begint, een boek kiest dat echt goed past bij de interesses. Het eerste boek kan meteen het laatste zijn of juist de start van iets moois.

Hoe kan het dat in Nederland nog steeds kinderen van school komen met een taalachterstand?

We zien op het gebied van leesniveaus grote verschillen tussen scholen. Dit heeft niet per se te maken met de culturele achtergrond van de kinderen. Er spelen daarbij heel wat factoren een rol, de aanpak van het leesonderwijs van de school is een heel belangrijke. De ene aanpak werkt beter dan de andere. Als inspectie schrijven wij geen aanpakken voor, wel kunnen we stimuleren en goede voorbeelden delen. De scholen moeten zelf ook steeds goed onderzoeken wat bij hun leerlingen werkt.

Welke functie heeft voorlezen?

Voorlezen is een heel goed middel om te inspireren. Het stimuleert leesmotivatie, het heeft invloed op het leesbegrip en vergroot de woordenschat. Het is goed voor het leesniveau als kinderen zowel op school als thuis worden voorgelezen en de kans krijgen om zelf veel te lezen. Het werkt bovendien stimulerend als kinderen zien dat hun ouders boeken hebben en lezen. Ook denk ik dat vriendjes en vriendinnetjes een grote invloed hebben op elkaar. Als die een boek heel mooi vinden, wil de rest dat boek ook lezen. Daar kan het onderwijs op inspelen. Hoe?, dat is aan de scholen.