Waardevolle inzichten HTC: de Hoe en Wat van transformatie

We worden gemiddeld steeds ouder in Nederland, waardoor de zorgvraag verschuift van ‘repareren’ naar ‘beter leven’ en ‘gezondheid’, maar het zorgstelsel is nog steeds gebaseerd op ziekte en zorg. Een discrepantie die moeilijk te overbruggen is, terwijl de druk op de zorg alleen maar toeneemt. Hoe kunnen we gezamenlijk het tij keren? Via twee edities van de HTC verkenden circa 80 regisseurs van regionale netwerken de mogelijkheden om de transformatie van zorg naar gezondheid in hun regio te ondersteunen. Een van de initiatiefnemers, Joost Boerenkamp deelt zijn inzichten. 

Richting gezondheid

Boerenkamp projectleider HTC: ‘Het huidige zorgsysteem is hypergespecialiseerd en vooral gericht op het beter, slimmer behandelen van ziekte. Door veranderingen zoals welvaarts- en chronische ziekten en klimaatproblematiek, minder gezond voedsel, de leefomgeving etc., staat dat systeem al jaren onder druk. Ons huidige zorgsysteem past niet meer bij de vragen die het te verwerken krijgt. Hier gaat deze transformatie over. Een structurele verandering in cultuur, structuur en handelen.’

Regionale aanpak

‘De urgentie groeit. Daarnaast zetten nieuwe regelingen als de IZA, (Integraal Zorgakkoord) en het GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) regionale gezondheidsbevordering hoog op de agenda. Je kunt niet óf landelijk óf regionaal aan een transitie werken. Op sommige vlakken gaat het over nieuwe wetgeving, maar als het gaat over hoe doe je dat dan met elkaar, dan is de regionale context van belang. Om regionale transitievraagstukken integraal te benaderen en hierover van elkaar te leren, hebben we de HTC opgezet.’ Een gidsend actieleerneterk.

Actieleertraject rond drie thema’s

‘We signaleerden in het Alles is gezondheid-netwerk grote behoefte aan transitiekennis, met name op het gebied van netwerksamenwerking en persoonlijk leiderschap. Daarom hebben we rond die thema’s de Health Transformation Communities opgebouwd. In een interactief traject van 6 maanden organiseren we 9 webinars gevuld met theorie en conceptuele kennis, 3x een 2-daagse waarin via workshops, games, intervisies en opdrachten geëxperimenteerd wordt met nieuwe inzichten en nieuw handelen.

‘Elke HTC zetten we op met behulp van zeer betrokken partner organisaties, experts, coaches en natuurlijk de deelnemers zelf. Mensen die een (regionale) sleutelrol vervullen en willen experimenteren hoe ze invloed kunnen uitoefenen op de transitie naar een gezonder Nederland. Hier is overigens geen ‘golden nugget’ voor. Het is eerder een proces van ‘voorwaarts struikelen’.

Vrije ruimte

‘We durven het ‘experiment, de HTC’ inmiddels een succes te noemen. De vorm was voor ons vernieuwend, maar achteraf kunnen we zeggen dat de tijd er rijp voor was. Zowel aan de kant van de deelnemers als aan de aanbodkant. Alles is Gezondheid en iPH wilden gidsend zijn, hadden een duidelijk kompas en een aardige route. Circa 60% was geprogrammeerd en de andere 40% hebben we bewust vrijgelaten om met de deelnemers in te kunnen kleuren aan hand van proces, behoeften en urgentie. Dit werkte goed als onderdeel van het leerproces. De kers op de taart, iets waar we op hoopten, maar dat je niet kunt programmeren, is dat deelnemers de kennisuitwisseling met de community na de intensieve HTC-trajecten voortzetten.’

Succesfactoren organisatie

• Tijd nemen in het voortraject om een goed beeld te krijgen van leervragen en behoeften Van de deelnemers in hun specifieke regionale context.
• In het klein zien we wat op regionaal ook werkt bij integrale samenwerking: respecteer elkaars verschillen en kwaliteiten. (H)erken de gemeenschappelijke behoefte. Dit werkt als voedende energie voor het hele proces.
• Wij lieten een ‘commissie van wijzen’ meedenken over de opbouw van het programma en reflecteren op 2-daagse. Deze kritische vrienden waren zeer waardevol voor het didactische proces.
• De webinars dienden als springplank om 2-daagse in te duiken. Deze kennis zorgde voor een methodisch perspectief op de drie thema’s en die kon tijdens de 2-daagse bijeenkomsten worden toegepast.
• Lees het interview met Waldermar en Joost waar je meer ingrediënten vindt die bijdragen aan succes Health Transformation Community

Leermomenten en inzichten

• Samen een systeem afbouwen, ontmantelen, is veel complexer en tijdrovender dan een nieuw systeem opbouwen.
• Om verandering in de regio goed te organiseren, hebben regio’s van de wetgever ruimte nodig om te experimenteren binnen de grenzen van de wet, met signalen waar deze wellicht een stukje moet worden opgerekt.
• Praktijkcases zijn essentieel als je van elkaars wilt leren. Ook kun je hiermee de verbinding tussen thema’s ervaren.
• Wanneer je invloed wilt hebben op transitievraagstukken zijn verschillende rollen van belang. Onder meer mensen die de vernieuwende ideeën verkondigen en agenderen en mensen om ‘oud’ en ‘nieuw’ op verschillende niveaus te verbinden. De kunst is weten welke rol wanneer passend en relevant is.
• Je ziet als mensen tegen ‘het systeem boxen’, dat er al gauw een moreel oordeel wordt gekoppeld aan ‘de zorg., ‘het ziekenhuis’ en het ministerie van VWS, terwijl dat instituten zijn waar verschillende mensen, met verschillende ideeën, belangen en invalshoeken werken. Nuanceren is van belang om samen stappen te kunnen zetten. 

‘De angst voor conflict is minder groot geworden’

Inzichten deelnemers:

• ‘Transformatie vraagt om een lange adem. De zwerm vliegt ongeveer dezelfde kant op, maar niet iedereen. En dat is oké.’
• ‘Om een transformatie in gang te zetten heb je elkaar nodig. Van niches tot slopers en van visionairs tot diegenen die afbouw faciliteren. We moeten daarom integraal naar vraagstukken kijken en beter samen  werken.’
• ‘Zoek verbinding met collega’s die helpend kunnen zijn in het afbreken van het systeem. Realiseer je dat kleine stapjes zetten ook vooruitgang is.’
• ‘Ik ga duidelijk staan voor mijn belangen, zonder dat dit ten koste gaat van oprechte interesse in de motivatie van de ander. Hierbij is angst voor conflict minder geworden, omdat dit juist mooie relaties kan opleveren.’

Samenwerking

De HTC edities zijn tot stand gekomen samen met een groot aantal partners.
Lees hier meer over.

‘De HTC helpt me enorm om meer kennis en theorie over transformatie toe te voegen aan mijn werk als adviseur. Daarmee kan ik netwerken beter begeleiden, collega’s meenemen in nieuwe inzichten.’