Aan de slag met Positieve Gezondheid: samen bouwen aan een gezonde woon- en leefomgeving

Meer dan ooit is er behoefte aan meer gezondheid. Het bevorderen van gezondheid van inwoners staat dan ook bovenaan in beleidsplannen en strategische koersen. En met die toenemende focus op gezondheid groeit ook de aandacht voor een gezonde woon- en leefomgeving. Hoe kun je de leefomgeving zo inrichten dat het de gezondheid van inwoners bevordert? Het antwoord op die vraag is een puzzel die je samen kunt leggen, met Positieve Gezondheid als onmisbare factor.

Zowel gemeenten als veel zorgaanbieders hebben inmiddels de ambitie om aan de slag te gaan met gezondheid. Onderbouwing voor die ambities zien we terug in akkoorden zoals het GALA en IZA, die uitgaan van samenwerking in de regio. Vanuit de omgevingswet staat participatie van bewoners centraal bij de ontwikkeling van een gezonde leefomgeving. Toch worstelen gemeenten nog met de uitvoer van hun ambities. Heel verrassend is het niet: we zien nog steeds een stijgende zorgvraag, en een steeds bredere zorgkloof. Mensen met een goed inkomen leven langer en gezonder en de groep die achterblijft wordt groter. Tel daarbij op dat de zorg niet meer geleverd kan worden vanwege arbeidsmarkttekorten. Ook woningcorporaties staan voor veel uitdagingen rondom verduurzaming, passend en voldoende woningaanbod, huisvesting van bijzondere doelgroepen en de leefbaarheid in wijken en buurten. Thema’s die een grote impact hebben op de gezondheid van hun huurders. Deze vraagstukken als gemeente of organisatie aanpakken blijkt in de praktijk een grote uitdaging. Liggen hier kansen om deze gedeelde ambitie samen op te pakken?

Positieve Gezondheid vertaald naar de leefomgeving

De provincie Zuid-Holland zag in Positieve Gezondheid de sleutel om de verschillende domeinen te verbinden en te werken aan gezamenlijke thema’s en ambities. Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies: lichamelijk functioneren, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren. Die brede benadering draagt bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren. Maar Positieve Gezondheid reikt nog verder: het biedt een gezamenlijke taal om integraal en domein-overstijgend aan de gezondheid van inwoners te werken. Zo kan het ook helpen bij de inrichting van een woon- en leefomgeving die bewoners uitnodigt zelf hun gezondheid te bevorderen. Een wijk of buurt die veilig, duurzaam en klimaatbestendig is. Met fiets- en wandelpaden die goed bereikbaar en veilig zijn. En met ontmoetingsplekken, voorzieningen en leuke activiteiten die voor iedereen toegankelijk zijn en waar bewoners vanuit eigen regie kwaliteit van leven ervaren. In lijn met waar bewoners zelf behoefte aan hebben.

Eigen regie bewoners

Met die gedachte vroeg de provincie Zuid-Holland het Institute for Positive Health (iPH) en Adema Architecten om de vertaling van Positieve Gezondheid naar de woon- en leefomgeving concreet uit te werken. Gemeenten in Zuid-Holland zijn uitgenodigd om vanuit Positieve Gezondheid en samen met bewoners de woon- en leefomgeving in te richten. Een aanpak die de betrokkenheid van burgers vergrootte. We zien dat bewoners zelf de regie nemen en zich als vrijwilliger inzetten voor de wijk, eigenaarschap tonen en zelf een bijdrage leveren aan hun kwaliteit van leven. Het resultaat: een woonomgeving die uitnodigt om naar buiten te gaan, te wandelen, sporten, elkaar te ontmoeten, en veilig en schoon is. Een park dat omgetoverd is tot een ontmoetingsplek voor jong en oud en waar spelen, sporten, rust, genieten en ontspanning samengaan. Met meer verduurzaming en leefbaarheid en een betere inrichting van het gemeenschappelijk groen door de woningcorporatie en gemeenten. En natuurlijk draagvlak bij bewoners. Een win-win situatie dus.

Zelf aan de slag met de toolkit

Door het succes in de provincie Zuid-Holland hebben iPH en Adema Architecten hun aanpak uitgewerkt in een toolkit voor gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars, samenwerkingsverbanden en welzijnsorganisaties. De toolkit biedt handvatten om met partners uit het zorg-, sociaal en fysiek domein én met bewoners in gesprek te gaan in werkateliers. In vijf stappen kijk je samen naar belangen, behoeften en mogelijkheden volgens de zes dimensies van Positieve Gezondheid. Aan de hand van een kaart van de wijk bespreek je in groepen hoe de woon- en leefomgeving de gezondheid kan bevorderen, hoe je deze inricht en wat daarvoor nodig is. Het resultaat is een ruimtelijke visie die wordt gedragen door verschillende partijen en vertrekt vanuit het perspectief van bewoners. Door zelf inspraak te hebben over de inrichting van de eigen woon- en leefomgeving wordt de eigen regie en kwaliteit van leven bevorderd. Deze methodiek zorgt ervoor dat iedereen kan bijdragen aan de inrichting van de woon- en leefomgeving. Gezondheid, kwaliteit van leven, eigen regie en betrokkenheid van inwoners krijgen hiermee (letterlijk) vorm.

Werksessies natuurinclusief bouwen voor gezondheid

Alles is Gezondheid werkt hiernaast aan het vormgeven van de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners. Met de handreiking ligt er een top 10 aan maatregelen die kunnen worden genomen bij nieuwbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten om de natuur te integreren en een gezonde leefomgeving te bevorderen. Bekijk de handreiking hier.

Ben je gebiedsontwikkelaar of projectontwikkelaar en wil je meedenken over de handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezondheid? Binnenkort organiseren we twee werksessies. Meld je gerust aan!

Verder verdiepen in Positieve Gezondheid in de woon- en leefomgeving? iPH is het expertisecentrum op het gebied van Positieve Gezondheid en verzorgt samen met Adema architecten naast trainingen ook lezingen, workshops en werkateliers. Bekijk het aanbod.