Bewustwording nodig over veiligere werkcultuur in de zorgsector

De zorgsector staat voor een uitdaging als het gaat om het verbeteren van de werkcultuur. Een gezonde werkcultuur in ziekenhuizen, praktijken en instellingen is het fundament van goede zorg, maar juist die cultuur laat helaas op veel plekken te wensen over. Daarom verscheen hierover een artikel in Medisch Contact en organiseerden wij samen met De Geneeskundestudent op 18 maart 2025 een expertwebinar over dit thema. We delen graag de opgedane inzichten.

Wico Mulder van Alles is Gezondheid ging samen met Banu Ozbakir & Margot van Genderen De Geneeskundestudent, in gesprek met Marijn Houwert, Traumachirurg UMCU / bestuursvoorzitter VvAA, Merve Parmaksiz, ANIOS SEH, Rijnstate /  bestuurslid De Jonge Specialist, Karin Kaasjager, Hoogleraar Internist Acute Geneeskunde UMCU en Maarten Lijkwan, Vaatchirurg, Albert Schweitzer Ziekenhuis). Zij deelden hun inzichten en ervaringen om bewustwording te creëren en constructieve oplossingen aan te reiken.

Binnen de zorg is hiërarchie noodzakelijk voor heldere besluitvorming, vooral op plekken zoals de operatiekamer waar snelle actie vereist is. Maar deze hiërarchie mag niet uitmonden in een angstcultuur, waarin jonge zorgprofessionals zich niet durven uitspreken. Wanneer een fout niet benoemd mag/kan worden, wordt de veiligheid van zowel professionals als patiënten in gevaar gebracht. De uitdaging is om een balans te vinden waarin autoriteit en expertise niet leiden tot misbruik van macht, maar tot samenwerking en wederzijds respect. Pas wanneer we erkennen dat de huidige cultuur niet altijd veilig is, kunnen we deze veranderen.

Praktische inzichten

Maarten deelde de ervaringen van zijn vakgroep met het opstellen van een gedragscode. Hij benadrukte het belang van voorbeeldgedrag van medisch specialisten. Karin vertelde over haar betrokkenheid bij het thema en het belang van een zorgpact. Ze werkt samen met Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, Mariëtte Hamer aan een leidraad voor ziekenhuizen om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken. En op 5 juni is het allereerste zorgcongres over de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Recente onderzoeken van De Geneeskundestudent en De Jonge Dokter bevestigen dat in de zorgsector sprake is van een hoge werkdruk, strakke hiërarchische structuren en onveilige werkomgevingen. Ervaringen met intimidatie, machtsmisbruik en gebrek aan open communicatie kwamen in ons webinar ook aan bod en hierbij werd negatieve impact heeft op de kwaliteit van zorg duidelijk. Banu Ozkabir en Margot van Genderen deelde de resultaten van het onderzoek ‘ongewensd gedrag’, dat is uitgevoerd door De Geneeskundestudent onder geneeskundestudenten en coassistenten.

Er is een lage meldingsbereidheid onder studenten, omdat ze niet weten waar ze dit moeten doen of omdat ze bang zijn voor de gevolgen. Merve Parmaksiz deelde de enquêteresultaten uit het rapport ‘Gezond en Veilig Werken’ en liet weten dat De Jonge Specialist op 1 april een nieuw anoniem meldpunt lanceert voor arts-assistenten die te maken hebben met ongewenst gedrag.

Gedeelde ervaringen

Verschillende deelnemers deelden hun ervaringen met ongewenst gedrag en de drempels om dit aan te kaarten. Organisaties en individuen ervaren weerstand bij verandering en patronen zijn lastig te doorbreken. De noodzaak om kritisch te blijven kijken naar bestaande werkculturen en verandering te stimuleren werd duidelijk. Merijn Houwert lichte dit toe via de campagne van zorgcollectief VvAA ‘Wat voor collega ben jij? #vaniknaarwij’ die expliciet gericht is op bewustwording en het doorbreken van de niet-functionele hiërarchie in de zorg. Het gaat om compassie, dialoog en elkaar aanspreken. Het gaat niet alleen om bewustwording, maar ook om structurele aanpassingen in beleid en leiderschap, aldus Merijn. Een veilige werkomgeving is niet alleen een kwestie van fatsoen, maar ook cruciaal voor het behoud van zorgpersoneel en de kwaliteit van zorg.

De zorgsector staat voor een uitdaging als het gaat om het verbeteren van de werkcultuur, maar door gezamenlijke inspanning en bewustwording kunnen positieve veranderingen plaatsvinden. Dit webinar vormde een waardevolle stap in dat proces.

Vervolg

In de Week van de Mentale Gezondheid vindt een vervolgwebinar plaats over dit thema. Houd missiementaal.com in de gaten voor nadere informatie: Heb je ideeën of wil je samenwerken? Laat het ons vooral weten.

Meer relevante artikelen en activiteiten

• Lees het recente artikel in Medisch Contact – De hoogste tijd voor een veiligere werkcultuur in de zorgsector.
• Zie ook het artikel van Zembla met Mariëtte Hamer over de zorg: ‘We zijn op zoek naar een nieuwe omgangscultuur’.
• Op zaterdag 10 mei organiseert Alles is Gezondheid samen met De Geneeskundestudent en Student en Leefstijl alweer de 4e editie van Cadeau voor de Co en A(n)io.