Bijeenkomst “Cadeau voor de Co & A(n)io” zorgt voor zingeving bij jonge artsen

Voor zingeving is vaak weinig tijd en ruimte binnen het medisch-geneeskundig curriculum. De hedendaagse zorg staat voor enorme uitdagingen. Een aanzienlijk aantal jonge artsen verlaat vroegtijdig het vak, en het percentage dokters met burn-out en andere klachten is en blijft hoog. Daarom organiseerden Alles is Gezondheid en partners op 9 december 2023 Cadeau voor de Co en A(n)ios: een dag vol inspiratie en verdieping voor geneeskundestudenten, coassistenten en jonge dokters gewijd aan professioneel en persoonlijk medisch leiderschap, waarbij de cruciale balans tussen hoofd en hart centraal stond. Goed voor jezelf leren zorgen is cruciaal. “Als je als medisch professional er niet voor jezelf bent, kun je er ook niet voor de ander zijn.” De dag op Landgoed Zonnestraal in Hilversum was volgens een deelnemer ‘de meest inspirerende dag van 2023!’

Zorg op de automatische piloot

Bedenker en organisator van de dag Wico Mulder (Arts M&G en Netwerkadviseur Mentale Gezondheid en Welbevinden bij Alles is Gezondheid) ziet diverse bewegingen in de zorg waar hij enerzijds enthousiast van wordt, maar maakt zich tegelijkertijd ook zorgen. De focus moet écht meer verlegd worden naar gezondheid én mentale gezondheid in plaats van symptoombestrijding en het behandelen van ziekten vanuit een puur cognitief biomedisch wetenschappelijk “oorzaak-gevolg” paradigma waarbij lichaam en geest gescheiden zijn, vindt hij.

‘Dit is o.a. belangrijk omdat de druk in het systeem schrikbarend hoog is, de zorgkosten blijven toenemen en het percentage patiënten met chronische aandoeningen stijgt en veel cliënten en patiënten in de reguliere zorg zich niet gezien en begrepen voelen. Onder veel klachten zit naar mijn idee veelal psychosociale problematiek en trauma waarbij “The sense of belonging” en “The sense of coherence” geschaad zijn, met veelal overlevingsgedrag als gevolg. De dieper gelegen behoefte om gezien, gehoord en begrepen te worden is menselijk en speelt niet alleen bij patiënten maar zeker ook bij dokters. Dat hierin jonge dokters geschaad worden blijkt uit de enquête naar intimidatie en machtsmisbruik, seksueel grensoverschrijdend gedrag, discriminatie en racisme en pesten die eind november 2023 gepubliceerd is in Medisch Contact. Wat uit eerder onderzoek ook naar voren is gekomen, is hoe verder je in je opleiding tot basisarts en specialist komt, hoe meer je een stuk empathie verliest. En laat nou juist dat zo cruciaal zijn voor patiënten en cliënten.

Verschuiving focus naar emotionele intelligentie en zelfkennis

Mulder ervaart dat het niet goed gaat met jonge dokters. Het is bekend dat het percentage dokters met burn-out klachten relatief hoog is. Al in 2015 kwam dit in een onderzoek onder geneeskundestudenten aan het licht, met name bij coassistenten. Belangrijkste factoren die aan de klachten bijdragen zijn de hoge emotionele belasting en de ongezonde werk-privé balans (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 159:A8255, 2015). De situatie is sindsdien niet veel beter geworden. Momenteel heeft een kwart van de jonge artsen last van klachten (KNMG 2023). Uit onderzoek is ook gebleken dat medisch studenten en jonge dokters voortijdig stoppen met hun studie of opleiding en de zorg verlaten. In de afgelopen 5 jaar deden 29% van de 18.000 artsen geen aanvraag voor herregistratie in het BIG-register, waaronder maar liefst 1.335 basisartsen jonger dan 50 jaar (Medisch Contact nr. 39, 2023). En dat terwijl we weten dat de beschikbaarheid van personeel en betaalbaarheid van de zorg tot (grote) problemen gaat leiden in de toekomst.

Een steentje bijdragen aan de transformatie van de zorg kan door onder andere aandacht te schenken aan het emotioneel welbevinden van deze jonge zorgprofessionals. ‘Naar mijn idee dient de opleiding van jonge dokters zich meer te focussen op de waarde van EQ – emotionele intelligentie, zelfkennis en empathisch vermogen. We zien dat thema’s als persoonlijk leiderschap en de arts als coach al een tijdje hot items zijn, maar ook dat deze door het medisch systeem nauwelijks worden onderwezen of opgepakt. Het wordt niet omarmd in de dagelijkse praktijk. Ik denk dat het noodzakelijk is dat de medische cultuur veel menselijker wordt.’ Mulder deed ooit zelf de opleiding tot KNO-Hoofd/-Hals chirurg, en stopte mede omdat het systeem hem te hiërarchisch en de cultuur onpersoonlijk en niet veilig was.

Jonge dokters (in spé) bedanken

Hij bedacht en initieerde daarom de dag “Cadeau voor de Co & A(n)io”: een dag speciaal voor geneeskunde studenten, coassistenten en jonge artsen. Ontworpen om hen te voorzien van cruciale inzichten en inspiratie om hoofd en hart in evenwicht te houden. Dat is volgens hem namelijk essentieel voor een gezondere en duurzame toekomst van de zorg. ‘Ik wil jonge dokters en verpleegkundigen bedanken dat zij hun professionele leven willen wijden aan het bijdragen aan de gezondheid van patiënten en cliënten. Ik hoop dat we hiermee bijdrage aan hoe zij zich leren te verhouden tot ons ingewikkelde zorgsysteem. Dat ze daarin bewust keuzes en afwegingen kunnen maken, en met een menselijke blik en tevens focus op zelfontwikkeling, de juiste warme zorg kunnen gaan verlenen waar patiënten en cliënten behoefte aan hebben.’

Het werd een dag vol reflectie, elkaar ontmoeten, samen stilstaan bij ervaringen en behoeften. De deelnemers begonnen bij aankomst met het verwoorden van een intentie voor de dag, waarna een en boswandeling volgde onder leiding van boswachter Marieke Schatteleijn (bekend van het televisieprogramma Binnenste Buiten), en volgden daarna interactieve bijdrages van Janine Schimmelpenninck (grondlegger Natural Skills psychologie & auteur), Ehsan Natour (cardio-thoracaal chirurg & auteur), Giliam Kuijpers (oprichter MedGezel en kinderarts) en Wico Mulder.

De dag werd geëvalueerd en ontving een 8,7. De behoefte aan een dag als deze bleek uit de vele positieve quotes die we van de deelnemers ontvingen:
– “Zeer leerzame dag over hetgeen (onterecht) niet in het curriculum wordt behandeld”
– “Inspirerend en praktische handvaten om de eerste stap te kunnen zetten”
– “Deze dag brengt echt oog voor elkaar en hetgeen waar het om draait in de zorg”
– “Gezellig en goed in contact gekomen met mezelf en anderen. Erg leuk initiatief en zeer verfrissend.”

Wensen en verlangens voor de zorg

‘In een prachtig verlicht Droomcafé (Kerstdôme) van Ton Baan en Rene Katerberg (MeYouWeDo) mochten de deelnemers hun wensen en verlangens op een bierviltje schrijven en ophangen. Alles begint altijd met een klein idee. En als je dat idee deelt, dan gaat het stromen,’ zei spreker Giliam Kuijpers. ‘Het was een dag als prelude voor een nieuwe beweging in de zorg. Een community met het HART als centraal middelpunt. Een community die met hoofd en hart volgens universele principes haar bijdrage gaat leveren aan de noodzakelijke zorgtransformatie.’

Enkele wensen en dromen voor de zorg die de deelnemers ophingen:
• “Ik hoop dat elke aanstaande arts kan doen wat hij/zij wil binnen de geneeskunde zonder dat de afkomst van diegene dat belemmert.”
• “Mijn wens is dat mensen (artsen) zich kwetsbaarder op durven stellen om zo een veilige omgeving te creëren en te zorgen voor elkaar.”
• “Ik wens dat het stigma dat buiten het ziekenhuis gaan werken raar en/of vreemd is, verdwijnt.”

Ook meedoen?

Gevoel dat je wat gemist hebt? Geen nood! We gaan deze dag in het voorjaar van 2024 weer organiseren. Dit keer nodigen we ook opleiders uit en zal de dag geaccrediteerd worden. Wil je daar als geneeskundestudent, coassistent, jonge dokter of opleider bij zijn? Mail dan naar info@allesisgezondheid.nl voor meer informatie. Deelname is gratis.

Met dank aan: partners waaronder De Jonge Dokter, De Geneeskundestudent, De Jonge Specialist, Stichting Student en Leefstijl, Vereniging Arts & Leefstijl, Zilveren Kruis, ONVZ, Medgezel, The Orange Tree Academy, Stichting Stilgezet, Praktijk Salut, Dutch Health Hub, Campus Zonnestraal, Me You We Do en de Noaber Foundation.