City Deal Gezonde en duurzame voedselomgeving

Als vervolg op de City Deal voedsel op de stedelijke agenda wordt geëxperimenteerd hoe steden komen tot een duurzame en gezonde voedselomgeving. In de City Deal 2.0 worden interventies en instrumenten ontwikkeld om effectief in te kunnen grijpen op een overmatig aanbod van niet duurzame en ongezonde voeding rondom scholen en in winkelstraten. Parallel wordt ingezet op het verbeteren van voedselvaardigheden en -educatie en korte voedselketens in kwetsbare gebieden. Vanuit Gezamenlijk voor gezonde regio’s en de regionetwerken van Alles is Gezondheid wordt actief ingezet op deze Citydeal 2.0. Zowel Margriet de Jager vanuit haar rol als regiocoördinator als Annette Postma vanuit haar rol als netwerkadviseur Groen en Gezond adviseren over en stimuleren de aanpak rondom de Citydeal 2.0.

De departementen BZK, LNV en VWS zijn betrokken bij deze City Deal 2.0 evenals de steden Den Haag, Rotterdam, Ede, Amsterdam en Utrecht.

Nieuwe aanpak

Om het hardnekkige thema gezonde voedselomgeving op een structurele en duurzame manier aan te pakken wordt als kapstok “Citydeal” gebruikt.

Er is een langdurige en beleidsmatige aanpak nodig om de stad anders in te richten, meer gericht op “hittestress” in verband met de klimaatverandering en meer gericht op “gezondheid” . Deze nadruk op “duurzaam gezond” helpt ook om te kijken naar de leefomgeving van de mens. Bij beleidsmakers in de Ruimtelijke Ordening is ‘Gezondheid’ nog teveel een ‘bijkomend thema’ .

Het Voedingscentrum schrijft al in 2014 in haar adviezen:

Stimuleren bedrijfsleven tot verantwoord voedselaanbod

Informeren en stimuleren. Iedereen maakt zijn eigen keuze. Consumenten eten wat ze willen, de horeca kiest wat op de menukaart komt en fabrikanten beslissen zelf welke producten ze op de markt brengen. Wij bieden al deze partijen eerlijke informatie zodat ze een weloverwogen keuze kunnen maken. We stimuleren het bedrijfsleven om een meer verantwoord voedselaanbod te ontwikkelen en staan open voor samenwerkingen.

Aanreiken praktische tools

Consumenten bieden we met de tools op mijnvoedingscentrum.nl praktische handvatten voor een gezond eetpatroon. Daarnaast reiken we lokale professionals effectieve instrumenten aan die zij kunnen inzetten in hun praktijk.

Hulp bij gezonde keuzes maken

Uitgangspunt bij al onze acties is dat de gezonde keuze de gemakkelijke keuze moet zijn. Gezond eten moet voor iedereen bereikbaar zijn, ook als je weinig tijd hebt, weinig geld of je liever niet te veel wil verdiepen in gezonde voeding. Als je omgeving gezond is, kost het nauwelijks moeite om gezond te kiezen. ‘Gezond eten’ wordt ‘Normaal eten’.

Vragen en argumenten

We moeten op zoek naar waar het gezamenlijk belang van inwoners, ondernemers en gezondheidsprofessionals ligt:

Gaat gezondheid als item boven economische belangen, of gaan we op zoek naar wat nog mogelijk is? Hoe bied je gezonde producten anders aan en beïnvloed je zo het gedrag?

Waar zit de gezamenlijke missie van mensen die wel anders willen en de ruimte zouden moeten hebben om hun ideeën verder te ontwikkelen?

Durf het met elkaar deze vragen te bespreken en erken dat er tegenstrijdige belangen zijn en die je niet uit de weg moet gaan, maar maak het bespreekbaar met elkaar. Kijk naar het conflict dat eronder ligt en eer het conflict. Laat de mogelijke verandering van de mensen zelf zijn en bedenk dat het tijd nodig heeft. Zoek daarbij het juiste midden op en kijk naar voorbeelden zoals ze al werkbaar blijken te zijn. Kies eens een andere benadering, een andere invalshoek.

Hoe kom je nu tot resultaten? voorbeelden en overwegingen

Voedselapotheek

Bedacht met behulp van DesignThinking, om samen een concept uit te denken met inwoners, een supermarkt en GGD, diëtisten, ontwerpers. Samen richten zij een gezond schap in bij de supermarkt om zo de gezonde keuze de makkelijke keuze te maken, zie www.voedselapotheek.nl.

Inzet op gezonde voedselomgeving is een kwestie van volhouden

In het dorp Leende, een dorpje onder de rook van Eindhoven, kampt de helft van de mensen met overgewicht. Tijd voor actie. Bewoners hebben daar samen met een sportarts en de plaatselijke huisarts bedacht hoe het anders zou kunnen: gezonder eten, leven en bewegen.

Ook in Helmond werkt Wim Tilburgs samen met een aantal bewoners aan een gezonde wijk. Zie ook www.jeleefstijlalsmedicijn.nl en www.gezondhelmond.nl.

Van bovenaf en van Onderop

Een CityDeal is een mooi instrument om in samenwerking met een veelheid aan partners te werken aan een gezondere voedselomgeving en aan bewustwording.

Deze inzet is een kwestie van jaren volhouden en beleidsmatig proberen te ondersteunen wat je als overheid zou willen stimuleren.

Steden willen het graag allemaal zelf bedenken en sturend beleid is zeker nodig om het resultaat van een gezondere leefomgeving te bereiken.

Dat kan echter niet zonder samenwerking van de gemeenschap in de breedste zin van het woord, begin klein, in een dorp of wijk.

Ga daarna uitbreiden naar een groter gebied of regio, indien het in die wijk of dat dorp werkt. Kijk altijd goed naar het lokale samenspel en durf te differentiëren.

We weten al heel lang dat blauwdrukken niet werken.

Maak de aanpak duurzaam en ontwikkel door, maak het van de mensen zelf, dan krijg je op den duur een gezonde en duurzame voedselomgeving.

Wat kun je Doen?

Kun je nu al iets Doen als lokale overheid? Ja is daarop het antwoord, met de Omgevingswet in aantocht (invoering begin 2022) kun je samen met je bewoners kijken naar de omgeving van scholen, het voedselaanbod in je dorp of stad.

Is dat voedselaanbod gezond? Is de gemakkelijke keuze te maken? Gebruiken we de inzichten en kennis van bijvoorbeeld het Voedingscentrum? Bewegen we genoeg en slapen we voldoende?

Kortom

De CityDeal biedt een goede kapstok om reeds bestaande initiatieven en voorbeelden verder te verspreiden. Daarbij is het volgens mij nodig dat lokaal het inzicht ontstaat dat beleid nodig is en dat dit ook lokaal wordt aangepakt. Gemeentelijke overheden zijn niet de enige instanties die initiatieven zouden kunnen nemen. Gezondheidsbevordering in zijn algemeenheid en het ontstaan van een duurzame voedselomgeving is een zaak van lange adem.