De gezondheidszorg vraagt om een andere inrichting en toekomstbestendigheid

Transformeren van de gezondheidszorg met de Health Transformation Community

De Health Transformation Community ondersteunt regisseurs en coördinatoren van regionale zorg- en gezondheidsnetwerken bij gezondheidsvraagstukken over onder meer samenwerking en transformatie. De missie van de Health Transformation Community (HTC) is om transformatie te versnellen en een extra boost te geven. De eerste editie is na een traject van zes maanden afgesloten op 23 juni 2022. Twee van de initiatiefnemers; Waldemar Hogerwaard en Joost Boerenkamp, nemen ons mee in het idee, de hoe en de opbrengsten van deze eerste HTC.

Transformatie is nodig op diverse terreinen en gaat verder dan alleen de zorg. ‘Er wordt veel gedacht vanuit een maakbare maatschappij, vanuit verschillende politieke belangen die er spelen’, vertelt Waldemar Hogerwaard. ‘Kijk naar de energietransitie, naar mobiliteit, de woningbouw of hoe we omgaan met voeding. We zijn te ver van onze kernwaarden afgedreven. Het draait te weinig om wat er écht toe doet in het leven, om zingeving. Aan de vraag “hoe houden we met z’n allen de aarde leefbaar en bewoonbaar?”, schieten we voorbij.’ Nederland staat hoog in de lijst van landen met de grootste ecologische voetafdruk. Het momentum voor verandering en een andere omgang met de waarden leefstijl, welzijn en de zorgsector, is nu.

Gezondheid gaat ons allemaal aan

Dat verandering echt nodig is om de uitdagingen in de zorg het hoofd te bieden, daar zijn steeds meer mensen zich van bewust. ‘Daarbij is gezondheid een vraagstuk van ons allemaal, met verschillende perspectieven en belangen en verknoopt aan van alles en nog wat. De mensen die er veel mee bezig zijn zitten onbewust en onbedoeld vast in hun eigen perspectief ’, aldus Joost Boerenkamp, werkzaam bij Alles is Gezondheid en mede-initiatiefnemer van de Health Transformation Community. ‘Transformatie kan alleen ontstaan als je echt ‘nieuw’ gaat kijken naar de wereld om je heen, voegt Boerenkamp toe.

In perspectief zien en afstand nemen

‘Bezig met de grote vraagstukken, staan we zo dicht op de olifant, dat we hem niet meer in beeld hebben. Een paar passen achteruitlopen en breder kijken is nodig, daar zijn de deelnemers van de Health Transformation Community een half jaar op getraind. Ook bij de oplossingen die nu worden bedacht, zoals bij de mobiliteitstransitie, wordt bijvoorbeeld elektrische auto’s inzetten als een panacee gezien om het klimaatprobleem een antwoord te bieden. Dat is niet een antwoord, want van een verbrandingsmotor naar een elektrische motor betekent nog steeds veel produceren. Daarmee tuigen we misschien een hele keten van allerlei andere problemen op die we nog niet zien’, zegt Hogerwaard. ‘Afstand nemen en in breed perspectief kijken is noodzakelijk. En dat geldt ook voor de gezondheidszorg. Daarin zijn steeds meer mogelijkheden waar iedereen vanuit z’n eigen belang in staat. Ook durven accepteren dat dingen anders worden, stuk gaan, mislukken. Misschien wel naar een ander kwaliteitsniveau gaan.’

Transitie en waarden behouden

Bij transitie wil je een bepaalde waardenset behouden. Die is er onder het huidige systeem en veel daarvan is toekomstbestendig. De vraag is hoe het op zo’n manier te organiseren dat het systeem toekomstbestendig wordt. ‘Geen eenvoudige opgave, want belangen die spelen zorgen ervoor dat dingen hetzelfde blijven. Als samenleving willen we voorspelbaarheid in de zorg en zorg gaat veel over risicomitigatie.

Bij de Health Transformation Community bieden we de deelnemers de ruimte, de mogelijkheden en vaardigheden om afstand te nemen en meer beschouwend durven te kijken naar ‘waar zijn we nou eigenlijk?’ Geeft Hogerwaard aan. ‘Mensen zijn bevlogen en werken vanuit de juiste intenties, maar we moeten juist nu gaan bijdragen en kijken wat gezondheid is. Wat geven we op en wat behouden we? ‘Het aangeven van wat je wel wil is moeilijker dan aangeven wat je niet wil. We moeten werken naar een paradigma-shift, bepaalde dingen die zijn zoals ze zijn ook los durven laten.’ vult Boerenkamp aan.

Paradigmaverandering met iPH en Alles is Gezondheid

IPH, samen met Alles is Gezondheid de drijvende kracht achter de Health Transformation Community, heeft een nieuw concept van gezondheid bedacht. Het verschil met de WHO-definitie is dat in het concept de capaciteit benadrukt wordt om gezond te zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van ziekte. Daarbij zijn persoonlijke groei en ontwikkeling en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven net zo belangrijk. De WHO-definitie gaat uit van gezondheid als ‘een status van complete gezondheid’. Dat is eigenlijk een onhaalbaar doel. Vanuit deze definitie zijn we ook geneigd om te focussen op repareren wat fout is. Vanuit het concept van Positieve Gezondheid,  komt er veel meer ruimte voor allerlei oplossingsrichtingen. Een enorme bijdrage. Alles is Gezondheid werkt met meer dan 3000 publieke en private partners samen naar gezondheid  toe en het hoe is contextafhankelijk. Alles is Gezondheid is vraaggericht met een regionale focus.

Deelnemers kampen met dezelfde vraagstukken

De Health Transformation Community is heel specifiek op één doelgroep gericht: regisseurs van netwerken van organisaties die werken aan regionale gezondheidsvraagstukken. ‘Het is een eenzaam vak, waar je vaak met teleurstelling te maken hebt en waar een maatje ontbreekt die steun geeft’, vertelt Joost Boerenkamp. ‘We zien daarom deelnemers oplossingen bij elkaar vinden en dat ze snel door één deur kunnen. Ze vinden samen mechanismen waardoor dingen wél werken’. De collectieve kennis die ontstaat komt ook voort uit gedeelde complexiteit . Het is een spel met pieken en dalen waarin je aanloopt tegen het gevestigde regime.‘ Uit deze vraagstukken zijn drie thema’s voortgekomen: samenwerken, transformatie en persoonlijk leiderschap.

Ingrediënten die bijdragen aan succes Health Transformation Community

De leergroep gaat nu door met de gevormde community, daar acteren ze actief op. De volgende zeven punten maken de Health Transformation Community uniek:

1. Op een aantal cruciale onderwerpen in het programma werkt de HTC met experts, het neusje van de zalm. Deze experts zitten in het curriculum en geven een proeverij van alles wat ze in huis hebben, dat sluit mooi aan op de vragen die in de community leven. De wisselwerking vraag en aanbod zorgt voor een groeiproces.
2. Chemie in de projectgroep. De mensen snappen elkaar, vinden elkaar in humor en drive wat enthousiasmerend en motiverend werkt. De HTC is een bijzonder eilandje van ‘vetheid’ wat wat nog niet ontdekt is door de grotere massa.
3. We behandelen een aantal complexe onderwerpen die met een bepaalde lichtheid wordt gebracht en behandelbaar is gemaakt. Er is gezocht naar creatieve innovatieve leervormen, waar bijvoorbeeld podcasts onderdeel van uit maken.
4. Er is een bepaalde mate van voorspelbaarheid in programmering: webinars, methodisch perspectief, periodiek een fysieke ‘tweedaagse’, vaste mensen die begeleiding geven als expert: Janneke Steijns (Common Eye) als het gezicht voor de thema samenwerking en sparringpartner op de inhoud en programmering, Leonie Voragen (HealthKIC) betrokken vanuit haar systeem-ervaring en gevoel van urgentie op het transformatie vraagstuk van zorg naar gezondheid en Wim Post (Noaber foundation) een geboren verhalenverteller die metaforische en poëtische voeding geeft aan het programmateam. Daarnaast  drijvende kracht waardoor Zonneoord in Ede het ‘clubhuis’ voor de HTC is.
5. Het platform Slack zorgt ervoor dat interactie makkelijk te regisseren, stimuleren, organiseren is zodat er vanuit digitaal platform allerlei moois ontstaat. Gebruik van dit platform laat zien dat wanneer je duidelijkheid verschaft wat de spelregels zijn waarop met elkaar gecommuniceerd wordt ruimte ontstaat. Slack faciliteert nauwe samenwerking.
6. Bij iedere potentiële partner van het programma te kijken ‘wat is nu de synergie’ zijn de partnerschappen in de community veel meer dan alleen zakelijke overeenkomsten. Er is wederzijdse verwondering en durf en lef om eerlijk en open te zijn.
7. Transformeren is een lerend proces. Als dat lerende proces gekoppeld is aan de opgaven die je na wil streven is dit een veelbelovend format.

Slotdag 23 juni, hoe nu verder?

Deelnemers zetten de community voort na de slotdag. Zo ontslaat een langdurige relatie die de organisatie kan laten groeien. Na de start met een kruiwagen vol houtjes zijn er piketpaaltjes van gezaagd en onderweg zijn het routebordjes geworden. Het mooie is dat je er af en toe één uit de grond trekt en kan gebruiken voor een andere afslag.

De synergiën tussen partijen waar mee samen is gewerkt, geeft energie en biedt een kans om in lokale netwerken te gebruiken. De behandelde cases en vraagstukken in de podcasts, webinars en tijdens de fysieke ontmoetingen zijn zo reëel en daardoor toepasbaar in de echte wereld als maatschappelijk belang. De verschillende perspectieven op conflict die de mensen die hebben meegewerkt als belanghebbenden, gebruiken inzichten van het programma ook voor zichzelf binnen het eigen netwerk.

Er wordt gekeken naar een volgende editie van de Health Transformation Community. Hou de website www.healthtransformationcommunity.nl in de gaten.

Relevante links

• De Health Transformation Community podcast geeft je een inkijkje in de verschillende perspectieven op de transformatie van gezondheid en zorg. Deze podcast is onderdeel van de nieuwe beweging van Alles is Gezondheid om iedereen die werkt aan het verbeteren van de gezondheid van Nederlanders kennis aan te reiken om een versnelling te maken in de transformatie van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag.
• Gezondheidsdefinitie WHO blijkt te statisch
• Aan de slag met de transitie naar gezondheid. Eerste editie Health Transformation Community van start
• Transformatie in de regio: zo dus!?