Estafetteblog #4: van gezondheidsinitiatief naar structureel beleid

Alles is Gezondheid is een netwerk van, voor en door duizenden partners. ‘De Estafette’ is onze doorgeefblog waarin partners kennisdelen en durven te vragen. Een blog waar we allemaal wat aan hebben.

Marja Henssen stelde in haar vorige blog de vraag: ‘Hoe zorgen we ervoor dat gezondheidsinitiatieven worden omgezet in structureel beleid?’ Daan Bultje, directeur bij Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN), geeft antwoord.

Amerikanen zouden dit de ‘100.000 dollar question’ noemen, want als we hier een simpel antwoord op hadden dan waren we allen spekkoper. Maar helaas, ‘on the road to success, there are no shortcuts’

Dat hebben we ook ontdekt bij Healthy Ageing Network Northern Netherlands, een stichting die in 2009 is opgericht om bij te dragen aan een gezonder Noord-Nederland. Onze regio is niet de meest gezonde van Nederland, maar we hebben afgelopen jaren wel heel veel partijen weten te mobiliseren die op hun eigen manier een bijdrage willen leveren aan deze doelstelling. Dat is niet vanzelf gegaan, waardoor we een aantal essentiële factoren kunnen benoemen:

1. Het allerbelangrijkste is beginnen met de vraag: welk probleem zijn we aan het oplossen? Ben je niet teveel overtuigd van je oplossing waardoor je op zoek lijkt naar een probleem? Is dit de meest logische oplossing voor dit probleem?
2. Als je hebt vastgesteld welk probleem je gaat oplossen, is het essentieel dat je de ‘long game’ speelt. Dus niet gaan voor snelle successen, maar juist proberen al je activiteiten in dienst te stellen van het lange termijn succes. Dat is iets wat botst met de behoeften van bestuurders, want die willen graag een vinkje zetten en iets concreets kunnen afronden. Dat brengt me bij het volgende punt.
3. Zoek mensen die openstaan voor je lange termijn doel en die idealiter ónder de bestuurderslaag zitten. Dus mensen die invloed hebben op bestuurders, die de vrijheid hebben om iets te proberen en langer op dezelfde plek zitten. Tegen de tijd dat je klaar bent om te oogsten, kun je bestuurders in stelling brengen.
4. Zorg voor aansprekend, wenkend perspectief. Een ‘stip op de horizon’ zo u wilt. Een beeld waarbij mensen denken: “Ha! Hier kan ik een positieve bijdrage aan leveren.”
5. Zorg dat je de optimale mix van relevante partners aan je initiatief verbindt. Probeer bij je oplossingsvraag los te komen van: “Zo doen we het altijd” en “Wie is hiervoor verantwoordelijk?” Een partij die niet verantwoordelijk is kan toch invloed hebben op een probleem. De vraag “Waarom niet?” is minstens zo belangrijk als de vraag “Waarom?”.
6. Hak je lange-termijn doel in hapklare brokken en vorm per brok een coalitie van relevante partijen. Zorg ervoor dat alle coalities wel hetzelfde doel op hun horizon houden. Alle partners zijn gezamenlijk eigenaar van het vraagstuk en de oplossing.

Stip op de horizon van HANNN

Voor Noord-Nederland hebben we in 2015 de volgende stip op de horizon gezet: we willen de eerste Man Made Blue Zone zijn. Door met elkaar samen te werken, willen we een omgeving die een actief leven stimuleert, waar gezonde voeding beschikbaar is, met sociale samenhang en waar zingeving hoog in het vaandel staat.

Om die stip te bereiken hebben we coalities gevormd op deelgebieden als gezonde voeding, gezond wonen, de gezonde beweging, anders oud worden en personalized & customized health. Per coalitie hebben we gekeken welke samenwerkingsvorm het beste past. Vooraf de vraag stellen “hoe gaan we dit betalen?” werkt niet. Je hebt voorlopers nodig die bereid zijn een risico te nemen en de kost voor de baat uit willen laten gaan. Ook moet je zoeken naar welbegrepen eigenbelang; dus aan welk type activiteiten geeft iedere betrokken partner zelf een duurzaam perspectief. Wij proberen bijvoorbeeld snackbars uit te leggen dat de vraag naar gezonde voeding aan het veranderen is, en dat het relatief eenvoudig is om de porties wat te verkleinen, de ingrediënten aan te passen en om zout te reduceren.

Wat in ons geval goed heeft geholpen, is dat wij als stichting geen gevestigde belangen hebben. Wij worden door onze partners afgerekend op het vermogen bij te dragen aan het oplossen van een maatschappelijk vraagstuk.

Stap buiten het systeem

Om een lang verhaal kort te maken: het systeem verander je pas wanneer je met elkaar in staat bent om buiten dat systeem te stappen en samen te bepalen wat beter zou werken. Als je vast blijft houden aan het idee dat de gezondheidszorg primair verantwoordelijk is voor gezondheid in Nederland, dan is de kans klein dat de bouw of de voedingsindustrie daar verantwoordelijkheid voor gaat nemen. Gezondheidsinitiatieven worden pas onderdeel van structureel beleid, als we voldoende massa weten te organiseren rondom drie woorden: Alles is Gezondheid.

Daans doorgeefvraag

Een vraag die ons bezighoudt is “Hoe betrek je verschillende partijen bij gezondheidsinitiatieven? Hoe bereik je niet alleen de mensen die je al tegenkomt in je netwerk of op bijeenkomsten, maar juist daarbuiten?”