Interview Metty Spelt, programmamanager WOMEN Inc.: ‘Fix the system, not the women’

Vrouwen ervaren nog steeds vaker een slechte gezondheid dan mannen. Het grootste deel van de gezondheidszorg is namelijk, nog steeds, gebaseerd op het mannenlichaam. De cijfers liegen er niet om: vrouwen brengen gemiddeld 18 jaar van hun leven door in slechte gezondheid, vergeleken met 15 jaar voor mannen. Bovendien worden aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, migraine, depressie en ADHD bij vrouwen vaak gemist of onderbehandeld door een gebrek aan kennis.

WOMEN Inc. slaat een brug over het gat tussen kennis over het vrouwenlichaam en onze gezondheidszorg. Dit vrouwennetwerk verbetert sinds 2005 de positie van vrouwen in Nederland. En niet alleen op het gebied van gezondheid. Zij streven naar een samenleving met gelijke kansen voor iedereen, ongeacht gender of sekse. Ze voeren daarvoor campagne, agenderen problemen bij de politiek en geven trainingen en advies.

Wij spraken Metty Spelt, programmamanager Gezondheid bij WOMEN Inc. Zij heeft een achtergrond in de gezondheidszorg, en was in 2012 betrokken bij de oprichting van de Alliantie Gender en Gezondheid. Hoe staat het ervoor met de emancipatie van de gezondheidszorg?

In 2012 startte de Alliantie Gender & Gezondheid, een samenwerking tussen WOMEN Inc. en verschillende zorgprofessionals. Alles is Gezondheid als netwerkpartner was betrokken bij de alliantie Gender en Gezondheid. Hoe is het allemaal begonnen?

“De Alliantie Gender & Gezondheid was een samenwerkingsverband tussen medisch specialisten, GGZ-professionals, kennisinstituten, overheid, docenten, wetenschappers en belangenorganisaties. In 2012 deed minister Bussemaker een oproep aan het veld om zich in te zetten voor de emancipatie in de gezondheidszorg. De alliantie Gender & Gezondheid werd in het leven geroepen op initiatief van WOMEN Inc. en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Financiering vanuit ZonMw werd onder andere gebruikt voor het kennisprogramma Gender & Gezondheid en de campagne Behandel me als een dame.

Daarna, in 2018 is de Alliantie Gezondheidszorg op Maat gestart. Dat was een uitbreiding van de Alliantie Gender en Gezondheid, waarin we ook samenwerkten met COC, lhbti+ belangenbehartiger, en expertisecentrum seksualiteit Rutgers. De focus verbreedde daardoor, en besloeg ook het verband tussen gezondheid en seksuele oriëntatie.”

2012 is al een tijd geleden! Sindsdien is er al meer bewustwording in de maatschappij zichtbaar. Welke veranderingen zie jij nog meer?

“Het besef dat de gezondheid van vrouwen een breed maatschappelijk belang vertegenwoordigt, groeit. Diversiteit en inclusie is een veelbesproken thema, en organisaties moeten ermee aan de slag. Dit geldt ook voor de zorgsector. Vorige week is er opnieuw politieke erkenning uitgesproken. Het thema wordt erkend als belangrijk door beleidsmakers en zorgprofessionals. De helft van de maatschappij is lichamelijk vrouw, dat is eigenlijk helemaal geen “minderheid.”

Die vertaalslag maken we bijvoorbeeld met de reizende tentoonstelling Komt een mens bij de dokter. Daarin delen we 19 verhalen over mensen die hun zoektocht naar passende zorg delen. De verhalen variëren: van mentale gezondheid tot neurodiversiteit en van genderidentiteit tot de overgang. Alle verhalen vertellen de boodschap dat ieder mens anders is. De tentoonstelling heeft bijvoorbeeld bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gestaan, maar ook bij verschillende ziekenhuizen en gemeenten. De verhalen faciliteren op die plekken een gesprek dat eerder misschien nog te abstract was om te voeren.”

De oorspronkelijke alliantie stelde zich als doel om in 2025 gelijkwaardige gezondheidszorg voor iedereen te hebben, ongeacht gender of sekse. Hoe staat het er nu voor?

“We hebben zeker nog werk te doen! Er komt steeds meer financiering voor wetenschappelijk onderzoek, maar goed onderzoek kost tijd. Wel laat die financiering, en de berichtgeving in de media, zien dat er al een verschuiving is in bewustwording. Het gesprek wordt gevoerd, het is zichtbaarder. Met dat in het achterhoofd zijn de doelen bijgeschaafd.

We zijn sinds dit jaar bezig met een oproep voor een Nationale strategie vrouwengezondheid. WOMEN Inc. liet voor het eerst berekenen wat betere herkenning, diagnose en behandeling van enkele gezondheidsproblemen bij vrouwen de samenleving kan opleveren. Uit die analyse bleek dat het al snel 7,6 miljard per jaar kan besparen. En natuurlijk gaat het niet alleen om het geld. Naast het economische voordeel verwachten we dat dit persoonlijk leed bij vrouwen voorkomt en dat de positie van vrouwen hierdoor wordt verbeterd. Namens tientallen maatschappelijke organisaties, artsen- en patiëntenverenigingen roepen we de nieuwe regering dan ook op om een Nationale Strategie Vrouwengezondheid op te stellen.

De beweging is op gang, en het netwerk begint zich nu als een sneeuwbal steeds sneller te ontwikkelen. Wij zeggen: fix the system, not the women. Daarom ben ik er trots op dat dit nu in de politiek op waarde wordt geschat. Het is toch een beweging waar ik, met mijn eigen achtergrond in de gezondheidszorg , aan de vooravond van heb gestaan.”