Met natuurinclusief bouwen verbetert de gezondheid van de wijk

Een dagelijkse dosis natuur levert veel gezondheidsvoordelen. Het verbetert de stemming, en helpt om beter te concentreren en stress te verminderen. Natuur draagt bij aan een verbetering van de leefstijl, de psychische gezondheid, het afweersysteem en de kwaliteit van de leefomgeving. Maar voor de moderne mens, vooral in de stad, is contact met natuur niet langer vanzelfsprekend. Hoe zorgen we ervoor dat leefomgeving beter bijdraagt aan de gezondheid van de mens? Met natuurinclusief bouwen.

Bij Alles is Gezondheid zetten we ons al geruime tijd in om de werelden van gezondheid, natuur en bouwen voor gezonde inwoners te verbinden. Een woning zou onderdeel moeten zijn van de omgeving, en er niet van losstaan. Als natuur een vanzelfsprekend onderdeel is van de gebouwde omgeving, verbetert de leefbaarheid én de biodiversiteit. Natuurinclusief bouwen geeft dus ruimte aan dieren en planten, en daarmee ook aan ons. Met natuurlijke materialen wordt er gebouwd aan een inclusieve infrastructuur, waarbij er niet alleen een betonnen omgeving ontstaat. Het voordeel van natuurlijke materialen is dat ze vaak goed isoleren en lang houdbaar zijn.

Verkoeling tijdens hete zomers

Met de stijgende temperaturen wordt ook warmtehuishouding steeds belangrijker. Een extra groene tuin (tegels eruit!) geeft verkoeling tijdens hete zomers. Natuurinclusief bouwen houdt rekening met al deze verschillende factoren. Er wordt aandacht besteedt aan groene daken, die insecten, bijen en daarom ook vogels aantrekken. Ook wordt ruimte gegeven aan broedende vogels en vleermuizen met nestkasten en inbouwkasten. Een ander belangrijk punt is het bergen van regenwater, zodat wateroverlast wordt voorkomen én het water wordt opgeslagen om bijvoorbeeld tuinplanten en sedum op daken automatisch vocht krijgt.

Groen filtert de lucht

Zijn er dan nog meer voordelen voor een gezonde leefomgeving? Jazeker. Groen filtert ook de lucht. Het vangt stof af en heeft zo een positieve invloed op de luchtkwaliteit van de stad. Wanneer je in een groene omgeving woont, ga je ook eerder naar buiten. Het wandelt toch lekkerder tussen bomen, tuinen en bosjes dan in een volledig stenen straat. Daardoor krijgen mensen in een groene leefomgeving meer beweging en komen ze elkaar vaker tegen. Een omgeving die natuurinclusief is, zorgt zo ook voor meer sociale verbinding en een groter welzijn.

Bijdragen aan gezondere leefomgeving

Om bij te dragen aan een gezonder ecologisch leefsysteem, zijn verschillende partijen al ruime tijd bezig met natuurinclusief bouwen. Nu gezondheid in de Omgevingswet is opgenomen groeit het belang ervan bij nieuwbouw of herstructurering van wijken. Een resultaat van onze eigen inzet hierbij is bijvoorbeeld de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners – top10 maatregelen : een praktische leidraad om meer natuur en gezondheid in gebiedsontwikkeling en bouwprojecten te integreren. Het is een goed voorbeeld van domeinoverstijgende samenwerking met Platform KAN Bouwen en Collectief Natuurinclusief.

Een wijk ingericht als een Blue Zone

Toonaangevend is Cartesius Utrecht: een gezonde en duurzame stadswijk in ontwikkeling die is ingericht op gezond en groen leven, een ontwikkeling van Ballast Nedam Development en MRP. “Cartesius is geïnspireerd op de wetenschappelijke theorie van de Blue Zones: plekken waar mensen aantoonbaar langer en gezonder leven. Het is ook een voorbeeldproject van de World Health Organization (WHO). Door wetenschappelijke principes en interventies op alle niveaus te integreren, krijgen we nieuwe kennis over gezonde stedelijke leefomgevingen.”

De stadswijk krijgt veel groen en blijven auto’s uit het straatbeeld. De woningen hebben een laag energieverbruik en zijn gemaakt van materialen die herbruikbaar zijn of het milieu minder belasten. 30% van het gebied wordt groen, waardoor deze gebiedsontwikkeling zorgt voor meer biodiversiteit in de stad.” (Bron: website Cartesius Utrecht)

Cartesius Utrecht

Jacob Versteeg Conlledo, developer bij Ballast Nedam Development, vertelt over het belang van een natuurinclusieve wijk: ‘Bewoners van natuurinclusieve wijken voelen zich gezonder, ervaren minder stress en bezoeken minder vaak de huisarts. Een natuurinclusieve wijk draagt bij aan het welzijn van de bewoners doordat het ontmoeting, bewegen en spelen aanmoedigt. Zeker als op jonge leeftijd bewegen als iets leuks wordt beschouwd, zullen bewoners dat hun hele leven blijven doen.’ Moeten we dat niet op meer plekken doen? ‘Door te leren van elkaars ervaringen en het delen van praktische handvaten wordt het steeds gemakkelijker om natuurinclusief te bouwen, zodat bewoners hiervan kunnen profiteren. Nu natuurinclusief bouwen steeds vaker gebeurt, wordt het een evident onderdeel van een gebiedsontwikkeling.’

Het kleine groen waarderen

Ten slotte is ook het kleine groen in de binnenstad heel belangrijk. Meerdere initiatieven, zoals geveltuintjes en groene parkeerstroken, maken impact. Zo zorgen geveltuintjes ervoor dat de biodiversiteit van insecten op peil blijft. Dit is gekoppeld aan onze voedselproductie: insecten bestuiven gewassen en dienen zélf als voedsel voor bijvoorbeeld vogels en vissen. Die zorgen er op hun beurt weer voor dat de muggenpopulatie in de stad beperkt blijft. Op andere plekken wordt geëxperimenteerd met groene tegels om op te parkeren. De grastegels zorgen voor betere waterinfiltratie bij hevige regen, maken de straten aantrekkelijker, én zijn veel koeler in geval van hitte. Dat kan zo tien graden schelen met betonnen tegels.

Foto via Gina Kranendonk, die in Rotterdam experimenteert met groen parkeren.