Natuur: medicijn zonder bijwerkingen

Vorig jaar tekenden we als IVN Natuureducatie vol trots een pledge op het landelijk congres van Alles is gezondheid… IVN laat jaarlijks circa 500.000 mensen de natuur (dichtbij) beleven. We doen dat met zo’n 20.000 leden en vrijwilligers en 150 beroepskrachten. Maar we waren lang niet de enige ‘groene’ partij. Ook Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de Provinciale Landschappen doen bijvoorbeeld mee. Dit is een relatief nieuwe ontwikkeling. Waarom wordt de afgelopen jaren natuur steeds meer verbonden met gezondheid?

Ten eerste is de samenleving heel erg veranderd. In twee generaties hebben we ons een geheel nieuwe levensstijl aangeleerd. We wonen steeds meer in steden, in geïsoleerde huizen, zitten achter computers en laten eten (en veel andere zaken) thuis bezorgen. Dat ervaar ik als vader van vier kinderen op een bovenwoning in Amsterdam zelf ook. Een heel ander leven dan toen ik als boerenzoontje opgroeide aan de rand van het Friese stadje IJlst. Als kind van ouders die al generaties lang boerenbedrijven hadden.

Schaduwkanten van welvaart

De enorme toename van welvaart en levenskwaliteit kent ook zijn schaduwkanten. De keuzevrijheid geeft ook keuzestress. De mobiliteit gaat ten kosten van sociale verbanden in de wijk. En de grote mentale inspanning die dagelijks op het werk wordt gevraagd leidt tot spanning en vermoeidheid. Daarnaast is het meest laagdrempelig beschikbare voedsel niet altijd wat het lichaam het meeste nodig heeft. Dit alles zet druk op onze gezondheid. Waarbij het gezondheidsverschil tussen ‘arm en rijk’ verder toeneemt. Inmiddels bedraagt deze al zo’n 12 gezonde jaren.

De oplossing die we nu, op heel hoog niveau, aanbieden is het bestrijden van ziektes. Inmiddels geven we daar bijna zo’n € 100 miljard op jaarbasis aan uit. Uitgaande van een beroepsbevolking van zo’n 8 miljoen mensen betekent ongeveer € 12.500 aan kosten per werkende per jaar. Dat is best een stevig bedrag bij een modaal inkomen van zo’n € 25.000 netto per jaar. En omdat mensen steeds ouder worden en de medische industrie steeds knapper worden, zullen deze kosten steeds verder stijgen.

Omdenken

Met de gedachte aan Alles is gezondheid… kijk ik naar antwoorden op deze ontwikkelingen. Dat begint bij het omdenken van ziekte dat gerepareerd moet worden, naar het ervaren van positieve gezondheid ondanks beperkingen. Én bij het iedere dag bewust bezig zijn met de eigen gezondheid. Gelukkig weten we steeds meer over het belang van voeding en bewegen, en nemen steeds meer mensen de verantwoordelijkheid om daar zelf mee aan de slag te gaan. Ook zijn we ons steeds meer bewust van de noodzaak om de omgeving zo in te richten dat de gezonde keuze de logische keuze wordt. Maar er is nog een belangrijk aspect dat nog wat minder bekend is.

Verband tussen natuur en gezondheid

Natuur en bewegen in het groen spelen hierbij een bijzondere rol. In 2005 verschenen er volgens de Groningse hoogleraar Agnes van den Berg 70 artikelen over het verband tussen natuur en gezondheid. In 2015 waren dit er al 7.000 en dat aantal neemt jaarlijks toe.

De bevindingen van deze onderzoeken zijn soms verbluffend. Gezondheidsbevorderende activiteiten die je buiten in de natuur kunt doen, werken twee keer zo goed. Dat geldt zelfs voor het herstellen na een behandeling tegen kanker. Buiten zijn bevordert ook de ontspanning. Bovendien leidt het tot meer hulpvaardigheid, zoals een prachtig experiment in een park met een verloren handschoen op het pad liet zien. Ook blijkt dat kinderen op groene schoolpleinen minder ruziemaken. En 1984 liet Professor Ulrich van de A&M University in Texas al zien dat patiënten sneller herstelden van een galblaasoperatie bij uitzicht op natuur dan bij een uitzicht op een blinde muur (klik hier voor meer informatie over wetenschappelijk onderzoek rondom dit thema.)

Natuur bevordert dus het natuurlijk herstelvermogen, het bevordert natuurlijk gedrag en natuurlijke verbindingen tussen mensen. Niet verrassend maar toch opmerkelijk. IVN draagt graag een steentje bij met het programma Grijs, Groen en Gelukkig in de ouderenzorg, met het programma Groene gezonde ziekenhuizen, met gezondheidswandelingen overal in het land, met steeds groenere buurten en met steeds meer groene gezonde schoolpleinen. Natuur dus overal in je leven. Zo wordt inderdaad alles gezondheid.