Sociale Voedseltuinen: iedereen in Nederland toegang tot verse, gezonde voeding

In 2023 kregen de twee succesvolle Sociale Voedseltuinen van Stichting Sociaal en Vitaal en Stichting De Pluimerije de gelegenheid om met ondersteuning van het Ministerie van SZW de aanpak verder te ontwikkelen. Dat leverde onder andere twee nieuwe voedseltuinen op in Friesland en Drenthe. Zo werden het er vier: voedseltuinen die een belangrijke bijdrage leveren aan het welzijn van de lokale gemeenschap. Deze sociale voedseltuinen verstrekken verse, onbespoten groenten aan gezinnen met een smalle beurs, bieden educatieve programma’s aan en dragen bij aan de biodiversiteit. Alles is Gezondheid is vanaf het begin een enthousiaste supporter en ambassadeur van dit project geweest. Nu is de pilot afgerond. Hoe gaat het met de Sociale Voedseltuinen?

Gezond eten, educatie, participatie en in beweging komen zijn de pijlers van sociale voedseltuinen. Het concept is innovatief. Aan de ene kant richt de Sociale Voedseltuin zich op het duurzaam produceren van gezond en vers voedsel dat bijdraagt aan biodiversiteit en natuur. Aan de andere kant is de tuin een verbinder en zet ze mensen in beweging. Zo komen verschillende sociale groepen elkaar tegen in de tuin, leren ze over voedsel, krijgen gezonde voeding én brengen samen een gezellige tijd door. Zo draagt de Sociale Voedseltuin ook bij aan eenzaamheidsbestrijding.

Maatschappelijke doelen

Door het concept van de Sociale Voedseltuin te integreren in het lokale en regionale sociaal beleid, kan effectief en concreet bijgedragen worden aan het bereiken van maatschappelijke doelen. Dit alles om de gezondheid, het welzijn en participatie van gezinnen die tot de lagere-inkomensgroepen behoren structureel te verbeteren. Een Sociale Voedseltuin heeft een gedragen (financiële) aanpak van de overheid, bedrijfsleven, de zorgverzekeraar en werkt nauw samen met andere maatschappelijke hulporganisaties.

Gezond eten niet voor iedereen makkelijk

Dat is namelijk hard nodig. Gezond eten is belangrijk om je goed te voelen en om ziekten te voorkomen. Maar het is niet voor iedereen makkelijk om die gezonde voedingskeuzes te maken en lokaal, duurzaam en vers eten te kopen. In Nederland leven bijna 1 miljoen mensen onder de armoedegrens, en de verwachting is dat dit aantal verder toeneemt, voor lagere én middeninkomensgroepen. Quitta (46) uit Heerenveen werd via de Voedselbank op de hoogte gebracht van de Sociale Voedseltuin in Nieuwehorne. Die bezoekt ze nu sinds vier maanden.

‘Groente is in de winkel voor mij niet te betalen. Dus dit is ideaal. We eten nu elke dag minstens twee soorten.’

Naast dat Quitta gezonder eet, houdt ze ook iets meer geld over voor andere dingen.

Diverse gemeenten tonen interesse

De bewezen aanpak van de inmiddels vier succesvolle Sociale Voedseltuinen hebben geleid tot interesse op plekken waar ook sprake is van (voedsel)armoede. ‘Er hebben zich diverse gemeenten bij ons gemeld met de wens om ook een sociale voedseltuin voor hun minima inwoners te realiseren en de aanpak te integreren in het gemeentelijk sociaal beleid. Wij hopen dan ook dat onze ambitie om deze aanpak verder uit te rollen en concreet 30 sociale voedseltuinen te realiseren in 2030 wordt gesteund door het Ministerie van SWZ,’ aldus Loraine Westerneng van Sociale Voedseltuinen Nederland.

Meerjarige samenwerking duurzamere samenleving

Ook de gemeente Smallingerland en Stichting Sociaal en Vitaal kondigen een meerjarige samenwerking aan. Deze samenwerking heeft als doel om een Sociale Voedseltuin in Drachten op te richten waar 200-250 gezinnen uit de laagste inkomensgroepen kosteloos gebruik van kunnen maken. ‘De samenwerking tussen Stichting Sociaal en Vitaal en de gemeente Smallingerland is een volgend voorbeeld van onze inzet voor het creëren van een duurzamere, inclusievere samenleving waarin iedereen toegang heeft tot gezond voedsel’, aldus wethouder Pieter van der Zwan van de gemeente Smallingerland. ‘We zijn dan ook trots om deel uit te maken van dit initiatief, dat een directe impact zal hebben op het welzijn van onze inwoners en een voorbeeld is voor andere gemeenten in Nederland.’

Volgende stap

Vorig jaar startte Stichting De Kleine Boerderij, naar het voorbeeld van Stichting Sociaal en Vitaal, ook een Sociale Voedseltuin de gemeente Ooststellingwerf. Deze tuin voorzag vorig jaar ruim 80 huishoudens van gezond eten. Na een goede start stond de tuin van 1.200 vierkante meter vol met groenten: snijbiet, venkel, selderij, spinazie, kool, andijvie, prei en courgette. Elke week brachten ze vele kratten groenten naar de Voedselbank. ‘Het ging eigenlijk boven verwachting. De belangstelling en behoefte is zo groot en daarom willen we uitbreiden naar 200 huishoudens’, zegt initiatiefnemer Hester van der Werff. ‘Daarnaast is de interesse vanuit vrijwilligers erg groot om mee te helpen op onze voedseltuin. Die komen elke week trouw naar de tuin. Je merkt ook dat gezinnen hier graag komen om te oogsten. Ze nemen hun kinderen mee die daardoor direct een positieve ervaring krijgen met groenten. Wat je zelf oogst, smaakt tien keer beter. Kinderen ervaren hier hoe groenten groeien en leren spelenderwijs groenten eten.’

Missie Sociale Voedseltuinen in 2030

De missie van Sociale Voedseltuinen Nederland? Dat in 2030 de Sociale Voedseltuin een fundament van voedselzekerheid, gezondheid en gemeenschapszin vormt in elke gemeente. Waar iedereen, ongeacht inkomen, toegang heeft tot gezonde voeding en de kans krijgt om actief deel te nemen aan een inclusieve en zorgzame gemeenschap. Ze zijn al op de goede weg. In de provincie Friesland onderstrepen 5 gemeenten, zorgverzekeraar de Friesland en het bedrijfsleven, waaronder de Rabobank, de aanpak en dragen de komende jaren financieel bij aan vijf Sociale Voedseltuinen. Ook in de provincie Drenthe staan diverse partijen in de startblokken voor verdere opschaling. Alles is Gezondheid draagt de Sociale Voedseltuinprojecten een warm hart toe.

Meer informatie?

Meer lezen over de impact van de bestaande Sociale Voedseltuinen in Noord-Nederland, de missie en visie van Sociale Voedseltuinen en de uitrol van het plan tot opschaling in heel Nederland? Voor meer informatie (en meedoen) en contactgegevens bekijk je https://www.socialevoedseltuinen.nl/