Startup IamNL bezorgt statushouders lichtjes in hun ogen

Soms loop je tegen initiatieven aan die laten zien dat het wél kan. Die een antwoord hebben op de #hoedan van een complex maatschappelijk vraagstuk. Zo’n initiatief is IamNL van Ineke Hurkmans. IamNL heeft een passend antwoord gevonden op hoe je mensen met aandacht kunt integreren in de maatschappij. Niet door voor hen te denken en doen, maar door een magneet te vormen voor eigen initiatief.

We weten dat zingeving en erbij horen voorwaarden zijn om je gezond te voelen (positieve gezondheid). We weten ook dat er een schrijnende  kansongelijkheid is met betrekking tot zingeving en erbij horen.  IamNL pakt dat bij de kern op en draagt daarmee bij aan een gezonder Nederland voor iedereen.

Meer dan 75% van de statushouders in Nederland heeft geen duurzaam werk, met alle nadelige maatschappelijke en gezondheids-gevolgen van dien. Daarom startte Ineke Hurkmans IamNL op. Het is een startup om vluchtelingen met een verblijfsvergunning effectief te helpen met inburgeren en werk vinden. Joost Boerenkamp, Adviseur Regio’s en samenwerking bij Alles is Gezondheid en Institute for Positive Health (iPH), sprak haar over het belang van dit bijzondere initiatief.

Wat is IamNL voor initiatief?
‘IamNL is een startup voor statushouders; vluchtelingen met een verblijfsvergunning. Het initiatief is één van de projecten van Jump Movement, welke als filosofie heeft dat als iemand positief waarderende aandacht krijgt, er ontspanning ontstaat en iemand vanzelfsprekend in beweging komt. Daarnaast gelooft zij dat alles wat gebeurt, ergens een bedoeling heeft en dat iedereen een eigen antwoord heeft. Als het veilig genoeg is, komt dat antwoord ook vanzelf.

Motivatie werkt het duurzaamst van binnen naar buiten. Ook voor statushouders. In de participatiewet in Nederland mag veel niet, soms zelfs met boetes tot gevolg bij het niet volgen van de regels. Dit werkt verlammend en demotiverend. IamNL ziet iedereen als kampioen. Iemand komt uit het land van herkomst om te overleven, dat is de juiste motivatie en energie. IamNL zegt: ”dit bedrijf is van jullie, doe en vraag alles wat nodig is om naar je volgende baan te komen”. IamNL is een project dat statushouders de ruimte biedt om eigen antwoorden te vinden in de reis naar ‘ik doe mee in Nederland’, inburgeren en werken.

Waarom is IamNL zo belangrijk?
In land van herkomst hadden deze mensen een leven en waren ze iemand, hier zijn ze plots niemand meer. Hoezo gaan wij ervan uit dat deze mensen moeten wachten en niets kunnen? Het plezier zit er in om dingen te doen die nog niet gedaan zijn of nog niet bestaan.

Naar Nederland toe: stel dat wij moesten vluchten en als dus de rollen waren omgedraaid. Dan is het fijn als daar iemand is die zegt: “Wil je iets doen, kom maar, en ik ben er voor je als je een vraag hebt.” Niet vanuit een afhankelijke positie, maar vanuit gezien worden.

Op welke maatschappelijke vraag creëren jullie een antwoord?
Een statushouder ontvangt gemiddeld 8 tot 10 jaar een uitkering. In die periode is hij of zij geen deelnemer op onze maatschappelijke ladder. Dat is voelbaar voor mensen, gezinnen, voor hun gezondheid en welzijn. Dan doe je niet mee in Nederland, ga je bergafwaarts en zit je op of onder de armoedegrens. Een gezin onderhouden met 1100,- euro per maand is zwaar, vaak bouwen ze schulden op.

IamNL luistert naar ideeën van mensen om ze uit die uitkering te helpen. Wat wil je, wat kun je doen, wat is je volgende stap. Vanuit de systeemwereld lukt veel, maar duurt het veel langer. De caseload is groot, dus de ruimte voor aandacht is bijna niet te geven. Vanuit een vrijere vorm als IamNL is eigenlijk alles mogelijk.

Wat is wezenlijk anders aan IamNL t.o.v. vergelijkbare initiatieven en wat maakt het tot een succes?
De kern is aandacht. Als mensen gezien, gehoord en erkend worden dan gaan ze ontspannen, zich veilig voelen en komen ze in beweging. Dat is de basis voor IamNL. Zie je iemand twee keer per week een uur in een workshop of aan een loket, dan maak je zoveel minder verbinding. Onvoorwaardelijk beschikbaar zijn in een fysieke ruimte, waar iemand helemaal mag zijn wie hij of zij is. Dat is uniek.

Onderling reflecteren op wat je op een dag ziet en daarop verder bouwen. IamNL hanteert het uitgangspunt vanuit de Jump Movement filosofie ‘Niet Doen management’. Dat betekent zoveel als: overal waar iemand niet om vraagt: niet doen. IamNL is niet oordelend; feitelijk zijn alle ideeën die iemand zelf oppert, interessant.

Welke impact heeft IamNL gehad op de brede gezondheidservaring van de deelnemers?
Op mentaal gebied: het zien van de lichtjes in de ogen, het stralen van binnen naar buiten, mensen die glimlachen en initiatief nemen, groei in zelfvertrouwen. IamNL gaat niet mee in drama maar kijkt vooruit: “wat vind je er zelf van? En nu?” Concreet realiseerde IamNL 924 maanden besparing uit de PW-uitkering. En kon 82% van de deelnemers hun inburgeringsexamen behalen.

Hoe hebben jullie afstemmingen met de klantmanagers van de gemeente en hulpverleners vanuit zorg/welzijn ervaren?
Een uitkering is een wettelijke voorziening gebonden aan regels en handhaving. We praten met klantmanagers en docenten van opleidingen. Daar zijn veel spanningsvelden ervaren; een vrije ruimte versus het systeem. Ook daar hebben we gezien, gehoord worden en erkenning als uitgangspunt. Door de professionals de juiste vragen te stellen concludeerden ze zelf de betreffende persoon niet te helpen; het creëren van vrije ruimte ontbreekt. Van daaruit spraken we bijvoorbeeld binnen de lessen voor Nederlandse taal, dat kleine groepen hanteren beter werkt, zoveel mogelijk dezelfde niveaus bij elkaar te zetten zodat mensen meer ruimte kregen om te spreken en te oefenen. Het plaatsen van het concept IamNL verloopt nooit zonder conflict maar belangrijk is om er samen uit te komen: we zijn voor de mensen met iets belangrijks bezig. Zo kan het conflict weer ontspannen.

Hoe wil je dit concept verduurzamen?
Niet in het systeem gaan zitten maar supporten van buiten. Ideaal gezien zouden we willen zeggen: “IamNL is effectief, we dragen het over aan de stad zodat het in allerlei gemeenten kan worden uitgevoerd met de vraag: wat is het jullie waard zodat het duurzaam kan worden per gemeente.” De vraag is eerder ‘hoe kunnen we jullie helpen (gemeente, participatiebedrijven, werkbedrijven) het zelf te doen?’

Bij IamNL gaat het over statushouders maar het kan gaan om iedereen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 50-plus werkzoekenden willen ook gezien, gehoord en erkend worden. IamNL heeft nu ook een project om te verduurzamen: niet tegen het systeem maar samen met het systeem. Binnen het label social impact van Jump Movement, worden nu projecten uitgevoerd met 50+ werkzoekers, arbeidsbeperkten en millitairen. We zien dat op dit vlak veel ruimte en behoefte is.

Wat is je oproep aan Nederland?
Naar beleidsmakers en wethouders in elke gemeente van Nederland; neem contact op zodat we samen kunnen kijken naar mogelijkheden, hoe kunnen we je helpen om het zelf te doen? Als gespreksonderwerp: “Wil je 8-10 jaar werkloosheid onder statushouders blijven goedkeuren in je gemeente?”

Op de site http://iamnl.nu/ is meer informatie te vinden over de aanpak en de organisatie. En op de site www.jumpmovement.com is een overzicht van alle projecten, zowel in het kader van social impact, als bij persoonlijk leiderschap of organisatieontwikkeling.

Joost Boerenkamp houdt zich bezig met veranderkunde, netwerksamenwerking, coaching en advies. Meer over Joost.