Het belang van gezondheid hoeft in deze tijd niet meer uitgelegd te worden. We hebben er veel voor over, nu met de coronacrisis, als we ziek zijn of meteen zorg nodig hebben. En we zien veel mensen heel hard en bevlogen aan het werk om die gezondheid op alle fronten zo goed mogelijk te waarborgen. Aan twee kanten loert echter een gevaar.

1. Hoe houd je energie? Hoe maak je gezonde keuzen op de 5 meterzone?
2. Hoe bundelen we die energie, tijd en talent om te doen wat telt?

Een tijdje buffelen, je taken bekwaam, snel en veelvuldig uitvoeren is goed te doen. Juist in crisissituaties, maar ook bij strakke deadlines en grote belangen komt adrenaline vrij waarmee je een tijd door kunt. De kunst is om ook buiten de piekmomenten duurzaam goed in je energie te zitten. Voor jezelf, voor je naasten, gezin of buurt.

Bij het Vital Zone Instituut noemen we dat de 5 meterzone. Je leefwereld. De plek waar je bent. Daar heb je het meeste invloed op met gezonde keuzes. En uit onderzoek, gelukgesprekken op straat en goede voorbeelden in de (internationale) praktijk blijkt, dat zes punten veel kwaliteit van leven en energie toevoegen:

• Een doel om op te staan: zin
• Goed eten
• Voldoende beweging
• Erbij horen,
• Zinnig werk met inkomen
• Een gezonde omgeving.

Veel weten we al, maar hoe breng je het in praktijk?

Daar kan het model met de zes pijlers je goed bij helpen, zodat je zelf regie neemt en concentreert op de paar dingen die echt tellen.

Vitale veranderaars: zorg voor jezelf en anderen

Zonder energie, geen verandering. Dat geldt voor iedereen. Als professional, bestuurder, manager, docent, goede buur of ouder trek je vaak de kar. Die vitale veranderaars merken dat het niet vanzelf gaat om lichaam en geest energiek en gezond te houden. Versnippering, schuivende prioriteiten, te weinig eigenaarschap en de roep om concrete acties kunnen uitputtend zijn. Vitale veranderaars kunnen goed balanceren met vier soorten acties die er zijn:

Dit in kaart brengen in een WilDoe matrix, voor jezelf en/of voor je organisatie, creëert inzicht en maakt helder wat nodig is om te doen wat telt. Hieronder vind je drie mogelijkheden die je op de 5 meter helpen om energie te hebben om te doen wat telt. Dat is beter voor ieder van ons.

• Grondig programma voor vitale veranderaars die zichzelf en hun organisaties vooruit willen helpen. Download het Meer energie programma.
• Download praktische info over Wat je zelf kunt doen met de zes pijlers.
• Direct aan de slag met VitalTime bootcamp Mind & Body: download de app (nu beschikbaar als ios/Apple store) of kijk hier voor meer info.

Over Vital Zone Instituut:

Stichting Vital Zone Instituut doet wat telt. We helpen vitale zones actief ontwikkelen: gebieden waar mensen vitaal en gelukkig leven, werken, opgroeien en ouder worden in een gezonde omgeving. Dat willen we voor iedereen. Gezond en duurzaam. Op het werk en thuis.

We doen wat telt door een verbindend en aantrekkelijk streefbeeld te bieden, vitale coalities te smeden en vitale veranderaars voor te gaan of verder te helpen. De tweede vraag komen we graag in een volgend blog op terug. Dan gaat het om gezondheid en duurzaamheid vergroten in wijken, in stroomgebieden of in regio’s.

Net als iedereen, ben ik door corona aan mijn huis gekluisterd. Beter gezegd, aan mijn heerlijke Haarlemse tuinkantoor. Met openstaande deuren, verleidelijke geuren, fris bladgroen en kwetterende vogels, ben ik blij dat deze relatieve coronastilte in de lente plaatsvindt. Een nieuwe lente… Voor mij als flexibele thuiswerker is op werkgebied niet veel veranderd. Oké, ik ben minder op pad voor ontmoetingen en verhalen over projecten en evenementen, maar thuiswerken doe ik vaak en graag, hier ver van de dagelijkse spitsstress, midden in het groen.

De natuur doet me goed. Wanneer stress of stroef toeslaan, pluk ik uitgebluste bloempjes, zaai ik, snoei ik en groei ik. Ik wandel langs de Mooie Nel, fiets naar het strand, speur door de duinen of waai langs het Spaarne. Ik voel me klein bij de zee en groot als ik nieuw groen plant. De natuur doet goed. Niet alleen mij, maar iedereen. Zeker nu retail, horeca, entertainment en cultuur de deuren hebben gesloten, blijkt dat overduidelijk. Parken, plantsoenen, bossen, duinen en stranden worden massaal bevolkt. Mooi, dat willen wij immers…, meer mensen die profiteren van de positieve effecten van de natuur op hun fysieke en mentale gezondheid.

Hopelijk is deze groene trend van duurzame aard en helpt dit inzicht veranderaars op dit gebied in post-coronatijden sneller verder, zodat we samen meer kunnen doen met groen. Meer groene verbindingen van woonwijken naar natuurgebieden, meer natuur naar mensen via vergroening van bijvoorbeeld schoolpleinen, daken, bedrijventerreinen en meer mensen naar de natuur via weetings, natuurwandingen en buitenwerk– en lesdagen.

Gezonde kunst

Met dat groen zit het wel goed, maar wat ik naast de nabijheid van vrienden en familie het meeste mis, is de ‘andere’ kijk op het leven. Theatervoorstellingen, films, dans, muziek en cabaret. Schurende invalshoeken die mijn blik verrijken en mijn honger naar reflectie stillen. Gelukkig kan ik thuis veel ‘beleven’ via vernieuwd en verrijkt online cultuuraanbod, dit is voor mij een eerste levensbehoefte. Eén die me gezond houdt en in balans. Eén die zorgt dat ik niet verdwaal in mijn eigen beperkte blik. Eén die me even losmaakt van de tijd, doet huilen, lachen en relativeren. ‘Kunst’ doet me goed. Iets dat natuurlijk niet alleen voor mij geldt en allang bewezen is.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) concludeerde in 2019 na uitgebreid onderzoek: het actief of passief beleven van kunst bevordert de gezondheid en het algehele welbevinden. We kunnen deze gunstige invloed van kunst bevorderen door het bewijs te erkennen en betrokkenheid te stimuleren op individueel, lokaal en nationaal niveau en door ondersteuning van sectoroverstijgende samenwerking op dit vlak*. Iets dat vast al veel gebeurt binnen en rond ons Alles is Gezondheid-netwerk.

Ik ben benieuwd naar jullie ideeën en voorbeelden op dit vlak, die we podium kunnen bieden. Ken jij ze? Mail me.

Meer weten over de gezonde invloed van kunst?

• Lees het rapport van de WHO over de rol van kunst/cultuur op het verbeteren van welzijn en gezondheid.
• Website LKCA
• Kunst en positieve gezondheid, publicatie Movisie*

Online cultuur genieten? Een paar tips:

• De Balie
• Theater bij je thuis
• De Kleine Komedie Thuis
• KunstlocBrabant

Steun

Meer over steun aan de cultuursector

Stapelaar tegen wil en dank, maar het kan gezonder

Stapelbanen. De één kiest ervoor om afwisseling te brengen in de werkweek, de ander wil ervan leren en zich ontwikkelen, maar voor de meesten is het extra inkomen een noodzaak. En bij die ‘meesten’ heb je het volgens het CPB (pré corona) over 600.000 werkenden die aan het eerste  inkomen niet genoeg hebben om rond komen. Grofweg 350.000 mensen combineren twee banen in loondienst, terwijl 250.000 mensen een baan aanhouden naast hun werk als zelfstandige (SER [1]). Meerdere banen stapelen is nodig om uiteindelijk te komen tot economische onafhankelijkheid.

Neem bijvoorbeeld schoonmaker Bridget Loos (55) [2], werkzaam op de spoedeisende hulp van het Amphia Ziekenhuis, die vanwege het fysiek zware werk maximaal 28 uur voor € 14.75 per uur mag werken. Om rond te komen (en ook omdat het leuk is) werkt ze achter de bar bij café Bril Jantje in Breda. Of Yucel Yildirim, die al 9 jaar werkzaam is in een distributiecentrum voor € 11,47 per uur, maar niet meer dan maximaal 29 uur per week  omdat het beter roostert!  Nu spurt hij elke dag om vijf voor half drie weg om op tijd bij zijn volgende werkgever te kunnen beginnen. Of één van de vele anderen die fulltime hetzelfde werk fysiek of mentaal niet meer trekken.

Afwisseling van werk en taken, minder eenzijdig en meer uitdagend, maakt dat je gezonder oud wordt. Op het oog lijken stapelbanen dan ook een aantrekkelijke oplossing.  Voor een werkgever zijn deeltijdbanen flexibeler en minder risicovol, maar het ongemak wordt doorgeschoven naar de werkende. Het ongemak van twee werkgevers bestaat uit plannings- en afspraakperikelen: denk aan vakantieplanning, delen van zorgtaken met de partner, maar ook problemen met overwerk omdat de volgende baas wacht waarmee extra inkomsten voor bijvoorbeeld onze eerder genoemde Yucel niet meer mogelijk zijn, administratieve lastenverzwaring door inhoudingen en toeslagen die later weer verrekend moeten worden en wie draagt bij aan leren en ontwikkelen van de werkende?

Gedeeld werkgeverschap

Voor een deel van de stapelaars, met name voor de meer kwetsbare werkenden op de arbeidsmarkt, zou gedeeld werkgeverschap een oplossing kunnen zijn. Eén werkgever die over de verantwoordelijkheid en kosten afspraken maakt met de andere werk- of opdrachtgever. Eén werkgever levert rust door grotere voorspelbaarheid, continuïteit van inkomen, meer inkomen omdat de loonheffingskorting maar op één baan kan worden toegepast, minder toeslagenperikelen, kortom minder stress. Voor de groep die uit financiële noodzaak banen combineert noemt de SER het ‘wenselijk de combinatie van werk tot één baan gemakkelijker mogelijk te maken’.

Maatschappelijke impact

Ik ben er van overtuigd dat investeren in duurzaam gedeeld werkgeverschap/opdrachtgeverschap loont, sterker nog door Erasmus MC is dat al aangetoond ³. Zowel vanuit werkgeversperspectief, vanwege meer beschikbare arbeidsuren en kostenverlaging door meer flexibilisering (zonder rafelrandjes), als vanuit een beter opgeleide en beschikbare groep werkenden. En niet in de laatste plaats door de afname van maatschappelijke gezondheidskosten … want werken is gezond [3].

Als dit een thema is dat je raakt en waarover je verder wilt praten dan wel actie wilt ondernemen, neem dan contact op met Piet Vessies 📞06 – 53 31 89 66

• Alles is gezondheid – vessies@allesisgezondheid.nl
• AWVN strategisch HR & Innovatie vessies@awvn.nl

[1] SER verkenning – de vele kanten van banen combineren – maart 2018
[2] Vaak tien corona-kamers op een dag, en geen bacterie mag het overleven, De Volkskrant 8 april 2020
[3] Wat zijn de maatschappelijke kosten en baten van een succesvolle banenafspraak? Lex Burdorff, ErasmusMC

De derde thuiswerkweek is van start gegaan en gelukkig werkt het weer nog steeds mee. De dagelijkse wandelingen zitten inmiddels aardig in mijn systeem. Daar waar ik in de eerste week nog enthousiast de huisgenoten (man en twee puberdochters) vroeg om mee te wandelen, betrap ik mezelf er nu op dat een wandeling alleen ook best wel even lekker is…. Four is a crowd.

Dat thuiswerken gaat met ups & downs. Structuur en regelmaat inbouwen in de dag gaat een beetje met vallen met opstaan. De ene keer lukt het om de dag te beginnen met een hardlooprondje. De andere dag begin ik enthousiast in sportkleren, maar heb ik halverwege de dag nog steeds niet dat online yoga klasje gedaan. Volgende dag weer beter, hoop ik dan.

Jammer dat vele bijeenkomsten nu niet doorgaan, daar leef je als netwerkadviseur toch een beetje voor. Maar gelukkig dwingt de thuissituatie veel mensen tot nieuwe (online) ideeën. Zo ook bij onze regionale netwerken. Woensdag 25 maart zou de feestelijke lancering van het project Healthy Hillegom plaatsvinden. Het project stimuleert Hillegommers om gezonde keuzes te maken. Alle uitnodigingen voor de partners waren de deur uit en een mooie locatie in Hillegom vastgelegd, maar helaas. Corona gooide roet in het eten, en terecht werd besloten om dit event nu niet door te laten gaan. Maar moet dan alles stoppen, vroegen initiatiefnemers gemeente Hillegom en The Pando Network zich af? Kunnen we juist nu niet toch met de activiteiten online starten en daar al aandacht geven aan een gezonde leefstijl? That’s the spirit! Corona of niet, Healthy Hillegom is online gelanceerd.

Ook vanuit het Gezondheidspact in Utrecht komen bemoedigende berichten. Wijkbewoner Amina Berkane uit Kanaleneiland start in no time een whatsapp-groep van wijkbewoners en zorgprofessionals voor Kanaleneiland Transwijk. Hier kunnen bewoners voor allerlei vragen over Corona terecht. Zo is er toch contact. Daar is behoefte aan, merk ik ook bij mezelf. Net wat vaker dan normaal, check ik of het goed gaat met (schoon)ouders en met vrienden die ook noodgedwongen thuis zitten of juist overuren maken in de zorg of het onderwijs.

Patiëntenorganisatie MIND lanceerde pas geleden de digitale huiskamer, waar patiënten met psychische klachten elke dag tussen 11 en 16 uur terecht kunnen en ervaringen kunnen delen. Juist voor deze groep mensen is het lastig om nu thuis te moeten zitten en deze huiskamer biedt een alternatief voor direct contact met de hulpverlener. Hoopgevende berichten dus uit allerlei hoeken. Berichten waardoor Corona iets minder top of mind is en ik met nieuwe energie de volgende thuiswerkweek in ga.

Kop uit De Stentor: ‘Zwolse studenten krijgen korting bij de McDonald’s: ‘Natuurlijk zijn er salades maar ze komen voor de vette hap’.

Wat is er aan de hand? De studenten van ROC Deltion in Zwolle krijgen een D-card, een kortingskaart waarmee ze ‘kennis kunnen maken met de regio’. Bedrijven in de regio zoeken (nieuwe) klanten en proberen deze te lokken met korting. Deze bedrijven mogen zichzelf aanmelden voor een plekje op de D-card. Dat hebben een aantal kappers, kledingwinkels en een muziekzaak ondertussen gedaan. Maar ook de McDonald’s en Domino’s Pizza.

Reactie Piet Vessies, Netwerkadviseur Bedrijven en Gezondheid bij Alles is Gezondheid:

‘Mijn eerste gedachte: mooi initiatief om de armlastige student een beetje tegemoet te komen. Of niet? Want ook McDonald’s en Domino’s Pizza hebben zich aangemeld en daar wringt het. Dat willen wij natuuurlijk niet, want zij (Deltion en McDonald’s) mogen niet bijdragen aan de obesitas van onze kinderen, en ja ‘natuurlijk zijn er salades maar ze komen voor de vette hap’.

Toch roept dit bij mij ook verbazing op: Zijn dit vooroordelen van de ‘boomer’ zonder vertrouwen in zijn eigen kind? Klaarblijkelijk is hij er zelf niet in geslaagd om wat goed en verstandig is over te brengen bij zijn kind. Of is dit iets van de ‘gezondheidsmaffia’ die alles wat slecht is, wil verbieden? De alles-of-niets discussie, het polariserende debat, waar we helaas in terechtkomen: als je voor het milieu bent, mag je nooit meer vliegen. Als je tegen dierenleed bent, nooit meer een sateetje.

Mijn verwondering: de wereld verandert, ze verandert zelfs in zo’n hoog tempo dat het voor velen niet of nauwelijks is bij te houden. Maar ze verandert voor de waarschuwende (mede)burger nooit snel genoeg. Kunnen we niet beter zoeken naar de nuance en de geleidelijke ontwikkeling of gaan we voor de revolutie en nemen we de gele hesjes op de koop toe?

p.s. Het handigst is natuurlijk als McDonald’s dubbel korting geeft op de gezonde waren en op de andere producten niet.

Reactie Ornella van der Ende, Contentspecialist bij Alles is Gezondheid:

Overgewicht bij kinderen is al jaren een probleem. Je hoeft de krant maar open te slaan om te lezen over het dagelijkse gevecht van kinderen in Nederland tegen de kilo’s. Te veel eten en te weinig bewegen is meestal de oorzaak. Het bewustzijn over gezondheid en eten is nu aan de orde van de dag. Fastfood is een bekende hoofdrolspeler in de oorzaken van obesitas, naar mijn idee hoe minder fastfoodketens hoe beter.

De gele M van McDonald’s is in ons brein gebrand en doemt op veel plekken op langs de snelwegen. Ik ben opgelucht dat de kanteling al een paar jaar is ingedaald. Met die kanteling is als aanklacht tegen de fastfoodindustrie ook de documentaire Super Size Me verschenen, over de negatieve gevolgen van fastfood. Om zijn statement te onderbouwen onderwierp de documentairemaker zich dertig dagen lang, zonder beweging, aan alleen maar eten bij de McDonald’s. De gevolgen van het experiment bestonden uit ernstige gezondheidsproblemen, veroorzaakt door de 5,5 kilogram puur vet en meer dan 13 kilogram pure suiker die hij binnen had gekregen.

Ook de case van Sally Davies, die haar Happy Meal liet staan, regelmatig fotografeerde en tot de ontdekking kwam dat de Happy Meal er na een aantal maanden nog steeds schappelijk uit zag, suggereert dat er kunstmatige stoffen in zitten, als het de tand des tijds zo goed doorstaat.

Nu is het eerder uitzondering dan regel dat jongeren dagelijks een maaltijd bij de McDonald’s nuttigen, en kunnen we de verantwoordelijkheid niet volledig bij een fastfoodketen leggen. Het wordt jongeren met de D-kaart nu alleen wel erg lastig gemaakt om gezonde keuzes te maken. Laten we eerlijk zijn… een hamburger is op z’n tijd lekker en de meeste scholieren verkiezen lekker boven gezond. Je eet een burger snel, krijgt er veel energie van (helaas van korte duur), het is gemakkelijk en gemak dient de mens. Jongeren zijn hier vatbaar voor en het is niet zo makkelijk om weerstand te bieden aan ongezond eten.

Met voorlichting en bewustwording vanuit huis kunnen jongeren tot ander gedrag worden gebracht maar er wordt vergeten dat fastfood eten net zo goed een verslaving is als roken. Ongezond eten zou ontmoedigd en niet aangemoedigd moeten worden. Als het gedrag van ongezonder eten al in het systeem zit, kost het tijd dit te veranderen. Voor voorlichting en bewustwording ligt ook een rol bij de school en het verstrekken van een kortingspas helpt dan niet mee. Waarom niet het grijze gebied betreden en op zoek gaan naar de nuance; laat de leerlingen korting krijgen op een kopje koffie of thee met iets erbij. Of introduceer een ‘gezond’ studentenmenu voor D-cardhouders. Met korting op het gehele aanbod geef je een verkeerd signaal af, niet passend voor een school die ernaar streeft een ‘Gezonde School’ te zijn.

Hoe sta jij hierin? Kunnen we het beste op zoek naar de nuance en de geleidelijke ontwikkeling of gaan we voor de revolutie en nemen we de gele hesjes op de koop toe?

Samen lukt het zelf. De naam van het project waarvoor onder meer Catrien Funke zich inzet om zelfzorg in wijken in Amsterdam te verbeteren in de transitie van ziekte en zorg naar gezondheid en gezond gedrag. Samen lukt het zelf, mooie woorden die mij ook doen denken aan de energietransitie.

Met het dagelijkse nieuws over vervuilde luchten, uitstervende insecten en stijgende zeespiegels, met maatregelen die een stikstofcrisis veroorzaken of mensen van het gas af dwingen, denk ik: kan het ook stap voor stap? Door de onbekendheid, de omvang raken we in de stress. Door de druk die wordt opgevoerd. Van het gas af. #hoedan?

Wat kan ik nu zelf doen?

Korter douchen, afval scheiden, straatvuil opruimen, minder auto rijden, meer fietsen. Iedereen kan wat bijdragen. Op dit moment. Een goed voorbeeld van wat je zelf kunt doen is het initiatief Groene cirkels of je kunt inspiratie opdoen via de Vitale Zones. Wat kan je doen met je buren en straat, met je wijk, in je directe omgeving: vijfhonderd meter? Hoe kun je iets doen in de straal van 15 kilometer? Zie deze cirkel als jouw vitale zone en doe alles op de Fiets! Deze voorbeelden laten zien dat je veel zelf kan doen en dat je ook samen kleine stappen kunt zetten.

Het gaat erom dat we naar elkaar luisteren en met elkaar samenwerken. Dat we met elkaar de dialoog aangaan. Het is belangrijk dat beleidsmakers niet over mensen beslissen, maar samen met mensen doen! Kijk om je heen, kom bij elkaar. In tal van Nederlandse wijken zorgen buurtgenoten samen voor geld voor zonnepanelen, minibossen of volkstuinen en ze creëren zo zelf vitale zones.

Samenwerking ontstaat in de wijk zelf. Buurtbewoners slaan de handen ineen. Deze projecten zijn zichtbaar. Er verschijnen bijvoorbeeld zonnepanelen of een windmolen. Deze samenwerkingen maken ons bewust dat je zelf iets kunt doen en dat je je eigen omgeving kunt beïnvloeden. Deze samenwerkingen zijn wellicht een opstap om ook op het gebied van gezondheid stappen te zetten. De hele wijk van het roken af. Je omgeving meer op de fiets… Hopelijk nemen we komende jaren samen stappen. Kijken we om ons heen en helpen we elkaar om bij te dragen aan een gezondere en duurzamere samenleving. Samen lukt het zelf. Doen jullie mee?

Dat overdaad schaadt is een bekend gegeven. In de decembermaand vind ik het een uitdaging om de overdaad te mijden. We hebben vele to-do lijstjes die nog af moeten, plannen de feestdagen vol met bezoek en komen soms om in eten en drinken. Afzonderlijk is dit allemaal leuk en aardig, maar om dit te combineren is het zoeken naar de juiste balans.

Want die balans is waar het om gaat bij lekker leven. Daar stonden we onder andere bij stil tijdens de Dag van de Imperfectie  eind november. ‘De gewoonheid en simpele dingen meer omarmen’ was de heldere boodschap van psychiater Dirk de Wachter. Alles moet tegenwoordig leuk en fantastisch zijn – terwijl we parallel een stijgend aantal burn-outs zien – en dat is niet reëel.

Echter, een groot deel van ons maatschappelijk en economisch model is nog altijd gebaseerd op meer. Meer eten, meer projecten of meer cadeau’s. Terwijl we ook weten dat minder budget soms veel creatiever en innovatiever maakt. Naast de psyche is duurzaamheid een punt van aandacht. Daarom werken we met zeven organisaties samen aan de dialoog rondom een gezond duurzaam financieel model, onder de vlag van ‘De Gezonde Rekenkamer’ .

Dat we de duurzaamheid van onze gezondheid en zorgstelsel met elkaar kunnen verbeteren is evident. En dat is hard nodig. Zoals huisarts Hans Peter Jung, die meer tijd neemt voor het andere gesprek met de patiënt en daardoor aanzienlijk minder doorverwijzingen heeft.

Misschien zit er in minder wel zo veel meer. Ik hoop daarom dat je één of twee to do’s – zonder schuldgevoel – van je lijst schrapt. En geniet van minderen of niets doen, want dat is ook heel gezond.

Tot in 2020!

Tja, daar sta je dan ineens aan de andere kant van de streep. In één week werd mijn moeder in het ene ziekenhuis in Nederland opgenomen met een herseninfarct en ging mijn schoonmoeder door de molen in een ander ziekenhuis omdat ze kanker bleek te hebben. Buiten alle emoties die dat met zich meebrengt, gaf het mij ineens ook een indringend kijkje in andere ziekenhuizen dan het onze. Sommige vanzelfsprekendheden van hier zijn daar afwezig en vice versa.

Zo werd ik geconfronteerd met zorgverleners die niet spraken over voeding en bewegen, terwijl beide aandoeningen hier wel om vragen. Hoe vanzelfsprekend vind ik die twee speerpunten van zorg. En hoe gewoon vind ik het dat we in ons Ziekenhuis Gelderse Vallei hier automatisch aandacht voor hebben in de zorg. En niet louter behandelen maar ons ook richten op preventie: het voorkomen van ziektes, én het voorkomen van erger. En hoe noodzakelijk zijn voeding en bewegen dan?

Daarom ben ik zo blij met het Nationaal Preventieakkoord. Het lijkt wel of de Rijksoverheid bij ons ziekenhuis leentjebuur heeft gespeeld, want veel maatregelen uit het akkoord lijken zo uit onze Vallei te komen. Samen met de Wageningse Universiteit waren we onze tijd ver vooruit. Zo’n 12 jaar hebben we al de focus op voeding en bewegen. En nu is het gelukkig ook een landelijk thema. Daarbij vind ik het zelf o zo belangrijk dat we dit de mensen niet verplichtend gaan opleggen. Want ieder draagt zelf verantwoordelijkheid voor lijf en leden. Het gaat vooral om het proces van bewustwording. Uiteindelijk formuleren mensen dan zelf andere gezondheidswensen en vertonen ze ander gedrag. Een maatschappelijke beweging, zoals ook de succesvolle antirook-beweging.

Ik droom van een toekomst waarin vitaal gezond worden de norm is. Waar we goed voor onszelf en ons lichaam zorgen en mensen zónder opgeheven vingertje bij worden gestaan in dat proces. Intussen is de werkelijkheid rauwer. En toch. Ik draag de thema’s vanuit mijn rol als bestuurder uit, maar ook privé naar mijn moeder en schoonmoeder. Het minste voor hen is het gesprek te sturen naar méer dan behandelen alleen. Wat ben ik dan blij met kleine stappen in de goede richting. Ja, noem me maar onverbeterlijk besmet met het gezondheidsvirus…

Mirjam van ’t Veld
voorzitter raad van bestuur Ziekenhuis Gelderse Vallei

Alles is Gezondheid is een netwerk van, voor en door duizenden partners. ‘De Estafette’ is onze doorgeefblog waarin partners vragen stellen en kennisdelen. Een blog waar we allemaal wat aan hebben.

Vraag:

In de financiering van gezondheidszorg heerst een patstelling. Nu heeft de GGD vooral contact met de eigen financier (de gemeente), en de huisarts met de zorgverzekeraars, maar is het een idee dat GGD’en en huisartsen met gezamenlijke initiatieven naar gemeenten én zorgverzekeraars stappen?

Gijs Rotteveel van Menzis geeft antwoord op deze vraag.

‘Een patstelling doorbreken in de financiering van integrale gezondheidszorg. Ik had me een gemakkelijkere vraag kunnen voorstellen… Laat ik vooropstellen dat ik vind dat iedereen zijn maatschappelijke rol zou moeten pakken. Overheid, verzekeraars, zorgaanbieders, gemeenten en werkgevers, en niet afzonderlijk van elkaar, maar met elkaar. Door samen te werken, lokale coalities te vormen en preventieve initiatieven met zorg te verbinden rondom kwetsbare mensen. Zo maken we uitvoering van onze taken mogelijk en beter financierbaar. En dan vallen de ene keer de baten bij de gemeenten en de andere keer bij de zorgverzekeraar. En laten we vooral niet vergeten bij wie de baten echt vallen: bij de burgers.

Ambities op preventief vlak voor alle Nederlanders

Met SamenGezond faciliteren, helpen en belonen we inzet op gezonder leven, voor alle Nederlanders, ook voor mensen die chronisch ziek zijn of met een beperking te maken hebben. Hiermee lopen we voorop als het gaat om integrale online leefstijlinterventies. Daarbij gebruiken we de stand van de wetenschap, de wijsheid van kennisinstellingen, gezondheidsfondsen en partners uit het zorgveld om kennis te delen en persoonlijk relevant te maken. De inzet van de huisarts is essentieel: leefstijlverandering moet steeds vaker in de spreekkamer beginnen.

Met gedragsverandering is nog veel gezondheidswinst te behalen, waardoor we de kwaliteit van leven van mensen kunnen versterken en de zorgkosten voor de maatschappij kunnen verminderen. We doen dat zeer expliciet niet alleen voor onze verzekerden: iedereen heeft toegang. Waarom? Omdat we dit een maatschappelijke verantwoordelijkheid vinden. En in het programma werken we samen met wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen om met deelnemers onderzoek te doen naar wat preventie nu echt oplevert, ook in relatie tot gezondheidskosten.

Paul van der Velpen schreef in zijn doorgeefblog over baten. Menzis investeert fors in preventie-initiatieven. Baten van deze investeringen vallen bij gemeenten, bij werkgevers, bij collega zorgverzekeraars en bij andere financiers van zorg. Is dat erg? Collectieve middelen zoals onze coöperatie die beheert (met geld van premiebetalers en van de belastingbetaler) moeten júist worden aangewend voor het maatschappelijk belang.

Samen aan de slag van zorg naar gezondheid

Preventie moet als olievlek over Nederland verspreiden, maar wij kunnen beste beginnen in de regio’s waar wij veel verzekerden hebben wonen. Met behulp van bewezen effectieve leefstijlinterventies willen we het aantal diagnoses voor chronische aandoeningen (diabetes type 2, COPD, hartfalen, depressie en ernstig overgewicht) tegen de stijgende trend in verminderen en stabiliseren. Voor deze chronische aandoeningen is een gezondere leefstijl veelal effectief om ofwel te voorkomen dat mensen ziek worden of om verergering van de ziekte te voorkomen.

Met bijna alle GGD’en in onze regio’s maken we samen de slag van zorg naar gezondheid. Alleen door traditionele zorg- en financieringsstructuren te ontstijgen kan de forse toename van chronische ziekten worden gekeerd. Leefstijlinterventies en lokale samenwerkingen zijn daarbij cruciaal. Als het ons, de overheid, zorgaanbieders, zorgverzekeraars én burgers lukt om preventie en leefstijl in de gehele zorgketen een plek te geven, kunnen we de explosieve toename van chronische ziekten een halt toeroepen.

In Twente werken we met de 14 gemeenten en de GGD aan een integrale agenda op het gebied van schulden, jeugd, ggz, ouderen en preventie. Een van de trajecten daaronder is bijvoorbeeld het rookvrij maken van Twente.’

Gijs’ doorgeefvraag

‘De oplossing voor de financiering van preventie ligt in mijn ogen dus in de samenwerking tussen de ketenpartners. Ik ben benieuwd hoe Pascal Kamperman, projectleider van Achterhoek in Beweging, er vanuit zijn ervaring denkt over integrale samenwerking op gebied van preventies, met de nadruk op samenwerking met burgers.’