Lopen is gezond, sociaal, duurzaam, goedkoop en vriendelijk voor de omgeving. Maar mensen helpen om (meer) te gaan lopen is best moeilijk. Gelukkig is er veel gedragskundige kennis waarmee het beter lukt om mensen te laten bewegen. De Toolbox Lopen stimuleren helpt beleidsadviseurs en zorgprofessionals om een kansrijke loop-aanpak te ontwikkelen voor hun doelgroep. Alles is Gezondheid droeg bij aan de toolbox en legt uit waarom dit belangrijk is.

Tientallen overheden, maatschappelijke organisaties, private organisaties en kennisinstellingen werken samen vanuit verschillende vakgebieden aan een Nationaal Masterplan Lopen. Dit Masterplan werd afgelopen 10 oktober feestelijk gelanceerd. Onze gezamenlijke visie? Dat lopen voor iedereen een vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven wordt.

Lopen als vanzelfsprekendheid

Want lopen als ‘vervoersmiddel’ is belangrijk: het is gezond, duurzaam, goedkoop en vriendelijk voor de omgeving. Daarnaast kom je al lopend veel sneller anderen tegen, stop je even voor een praatje, of aai je een kat op weg naar de supermarkt. Die korte ontmoetingen zorgen voor sociale cohesie en een gevoel van ‘onderdeel zijn van de maatschappij’. Je krijgt er positieve energie van.

Het Nationaal Masterplan Lopen bevat dertig concrete en uiteenlopende acties: acties gericht op het verbeteren van de voetgangersvriendelijkheid, het ontwikkelen van instrumenten om de openbare ruimte beter in te richten, en het stimuleren van mensen om meer te lopen. Want het is niet makkelijk om van lopen een gewoonte te maken, als je het nooit doet. Gedrag komt tot stand via allerlei factoren; in de Toolbox Lopen stimuleren heten deze factoren gedragsbepalers. Door te weten welke gedragsbepalers de belangrijkste aanjagers of barrières vormen voor jouw doelgroep om meer te gaan lopen, kun je je aanpak goed op maat maken. Met de Toolbox Lopen stimuleren maak je dus een plan op maat. Is iemand afhankelijk van anderen? Is de omgeving aantrekkelijk? Is lopen al een gewoonte?

Doorontwikkeling ‘Verleiden om te lopen’

Bij de ontwikkeling van de Toolbox Lopen stimuleren heeft Alles is Gezondheid een actieve rol gespeeld. Collega Ornella van der Ende: ‘We hebben op inhoudelijk niveau meegedacht en voorbeelden aangedragen om de toolbox te verrijken. In het verleden hebben we vanuit Alles is Gezondheid samen met de Citydeal Ruimte voor Lopen ook de infographic “Verleiden om te lopen“ gemaakt, in samenwerking met verschillende partners. Deze infographic diende als een visueel hulpmiddel om beleidsmakers te inspireren met kennis en praktijkvoorbeelden over de waarde van wandelen en lopen. Op basis daarvan zijn we benaderd door het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat en het Ministerie van Volksgezondheid om de infographic door te ontwikkelen en daarin een adviserende rol aan te nemen op het gebied van kennis en communicatie. De nieuwe toolbox is het resultaat van deze doorontwikkeling.’

Voor wie is de Toolbox Lopen stimuleren?

De Toolbox Lopen stimuleren is speciaal voor professionals in wijken en buurten, maar het helpt ook beleidsadviseurs van gemeenten en provincies op weg om met het stimuleren van lopen aan de slag te gaan. ‘Neem een drukke stedelijke omgeving waar het autoverkeer dominant is, zoals in een middelgrote gemeente,’ zegt collega Janny de Boer. ‘Hier kan het een uitdaging zijn om mensen aan te moedigen om vaker te lopen, vanwege infrastructuur of gewoonten. Een toolbox zoals deze kan gemeenten helpen door duidelijke gedragsstrategieën te bieden, afgestemd op lokale factoren zoals veilige wandelroutes of aantrekkelijke omgevingen. Het helpt beleidsadviseurs om concreet actie te ondernemen en het loopgedrag in hun wijken te bevorderen.’

‘De toolbox stimuleert om voor een specifieke doelgroep goed uit te zoeken wat mogelijke aanjagers of belemmeringen zijn voor meer lopen. Je kunt er een eigen (concept)aanpak tegen het licht houden,’ aldus projectleider Marcel Brosens.

Ook biedt de toolbox inspiratie aan bijv. praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en andere zorgspecialisten om hun patiënten meer in beweging te krijgen. Er wordt inzicht gegeven in hoe gedragsverandering werkt, welke maatregelen er zijn en welke het beste passen bij de doelgroep en de situatie.

De Toolbox Lopen Stimuleren is tot stand gekomen met medewerking van Alles is Gezondheid, D&B, Gemeente Apeldoorn, Kenniscentrum Sport en Bewegen, Provincie Zuid-Holland en RIVM.

Een internationale groep deskundigen – bestaande uit vooraanstaande psychiaters, psychologen, academici en jongeren – heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de mentale gezondheid van jongeren wereldwijd. Hun bevindingen zijn gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift The Lancet Psychiatry.

Het onderzoek werd geleid door Orygen, een Australisch centrum voor jeugdgeestelijke gezondheid. Onderzoekers uit vijf continenten werkten hieraan mee. Dit rapport is een belangrijke stap in het erkennen van jeugdgeestelijke gezondheid als een wereldwijd probleem dat dringend aandacht nodig heeft.

Hoofdonderzoeker Professor Patrick McGorry zegt: “Dit is de eerste definitieve gids voor mentale gezondheid voor jongeren wereldwijd, die de huidige stand van zaken schetst en economische, morele en politieke argumenten aandraagt om te investeren in beter onderzoek, zorgmodellen en toegang tot geestelijke gezondheidszorg voor jongeren overal ter wereld. ”

Belangrijke punten uit het rapport:

• Mentale gezondheidsproblemen zijn de grootste bedreiging voor de gezondheid en toekomst van jongeren.
• 45% van de gezondheidsproblemen bij 10- tot 24-jarigen heeft te maken met geestelijke gezondheid.
• Toch gaat maar 2% van het wereldwijde gezondheidsbudget naar dit probleem.

Invloed op de geestelijke gezondheid

Het rapport keek naar verschillende zaken die invloed hebben op de geestelijke gezondheid van jongeren, zoals de opkomst van sociale media en de dreiging van klimaatverandering. Ook onderzocht men welke behandelingen het beste werken voor jongeren in verschillende landen met hoge, gemiddelde en lage hulpbronnen.

Professor Srividya Iyer van de McGill University in Canada benadrukt dat maar weinig jongeren de juiste hulp krijgen, vooral in armere landen. “We zien overal ter wereld dat er te weinig geld naar geestelijke gezondheidszorg gaat,” zegt ze.

Luister naar jongeren zelf

Professor Eóin Killackey voegt toe: “Jongeren laten zien dat er grote problemen zijn in onze samenleving. We moeten naar hen luisteren en de crisis in jeugdgeestelijke gezondheid serieus nemen. Dit betekent dat we meer geld moeten besteden aan de gezondheid en toekomst van de volgende generatie.”

Naeem Dalal, een jonge medewerker aan het rapport, benadrukt hoe belangrijk het is dat jongeren zelf betrokken zijn bij dit onderzoek: “Om echt te begrijpen wat de problemen zijn voor jongeren, moeten we hen centraal stellen in onderzoek, preventie en behandeling van geestelijke gezondheidsproblemen.”

Het rapport is geschreven door 54 onderzoekers, waaronder 10 jongeren. Het bestaat uit vijf delen en behandelt verschillende aspecten van jeugdgeestelijke gezondheid.

Lees hier het oorspronkelijke bericht en bekijk het rapport

Missie Mentaal

Dit nieuwsbericht verscheen eerder op de website van Missie Mentaal. Missie Mentaal is een beweging, onderdeel van Alles is Gezondheid, die de aandacht richt op mentale gezondheid. In Nederland zijn en worden op dit thema tal van initiatieven ontplooid, aanpakken ontwikkeld en activiteiten georganiseerd. Een beweging van organisaties, inwoners en professionals die zich inzet om mentale gezondheid in Nederland te verbeteren. Missie Mentaal gaat deze beweging ondersteunen.

Werk je mee aan de mentale veerkracht van Nederland?

Hoe vind je houvast in een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is? Roek Lips, film- en theatermaker, schrijver en motivator, wijdt zijn huidige leven aan deze vraag. In zijn bestaan sloeg het noodlot tot tweemaal toe.

In 2011 verloor hij zijn 18-jarige zoon Job, die met vrienden ging zwemmen in de Spaanse zee. Vorig jaar schudde opnieuw de grond onder Lips’ voeten toen hij die diagnose acute myeloïde leukemie kreeg. “Ik vraag me niet meer af wat ik van het leven wil. Wat wil het leven van mij?”

Job is 18 als hij met studievrienden afreist naar de Spaanse plaats San Sebastian. Eenmaal aangekomen, stuurt hij zijn vader nog een berichtje: ‘I’m there’ met een dikke kus. Een dag later krijgt Lips het bericht dat Job vermist is geraakt in de zee. Hij stapt meteen in de auto naar Spanje, waar hulpdiensten dagenlang met helikopters zoeken naar Job. Tevergeefs. Na een week krijgt Lips te horen dat hij maar beter naar huis kan gaan. De hoop dat Job nog gevonden wordt, is opgegeven. “Ik weet nog dat ik naar huis reed en dacht: ik ga terug naar een wereld waarin niets meer vanzelfsprekend is.”

Verdriet en leegte

Lips is in die tijd bestuurder bij de publieke omroep. Hij neemt een pauze van zijn werk en schrijft ‘Het boek Job’, over zijn zoektocht om te leren omgaan met het diepe verdriet en de leegte na de dood van zijn zoon.

“Na een paar maanden ben ik weer aan de slag gegaan”, vertelt Lips. “Met plezier, maar toch knaagde er een stemmetje in mijn hoofd. Deed ik nog wel de juiste dingen? Die stem werd zo luid dat ik hem niet meer kon negeren. Ik heb ontslag genomen bij de omroep, terwijl ik nog geen idee had wat ik dan wél moest doen. Ik had me altijd afgevraagd wat ik van het leven wilde. Die vraag besloot ik om te draaien: wat wil het leven van mij?”

Crisis en verwarring

Het antwoord dient zich min of meer vanzelf aan. “Een paar mensen wisten dat ik geen baan meer had en vroegen of ik hen wilde begeleiden. Dat groeide al snel uit tot een eigen bedrijf voor de ontwikkeling van mensen en organisaties. Ik kwam op plekken waar ik nooit eerder was geweest, zoals bij ministeries, het betaald voetbal en in bestuurskamers van grote ziekenhuisorganisaties.”

“Na verloop van tijd begon me iets op te vallen: veel mensen dóén alsof ze weten wat de juiste koers is, maar weinigen weten het daadwerkelijk. Het lijkt of we allemaal een beetje in de war zijn. Als het over echt belangrijke vragen gaat, is de cockpit leeg. Het werd mij steeds duidelijker: we leven in een wereld die in crisis en verwarring is. Daartoe moeten we ons zien te verhouden, collectief maar ook individueel.”

“Hoe vinden we houvast in een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is? Voor die vraag was ik sinds de dood van Job erg gevoelig geworden. Ik wilde er weleens over praten met iemand met veel levenservaring. Ik heb toen een prachtig gesprek gehad met de inmiddels overleden Paul de Blot, jezuïet en hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit. Hij was op dat moment 95 jaar.”

Houvast in wankele tijden

Bij dat ene gesprek blijft het niet. Lips heeft inmiddels gesprekken gevoerd met meer dan tweehonderd bestuurders, wetenschappers, kunstenaars en mensen met een bijzonder levensverhaal. Hij heeft ze met camera opgenomen. Al die gesprekken draaien om het vinden van houvast in wankele tijden. “Ik schrijf boeken over dat thema, publiceer erover in kranten, sta ermee in het theater en begeleid retraites over levensvragen. De gesprekken hebben me veel inzichten opgeleverd. Daar praat ik over met andere mensen, wat weer nieuwe inzichten oplevert, waarover ik ook weer in gesprek ga, enzovoort.”

Maanden in isolatie

Begin 2023 komt Lips’ drukbezette leven plots tot stilstand als het noodlot opnieuw toeslaat. Hij krijgt de diagnose acute myeloïde leukemie. Hij heeft het geluk dat er een passende donor wordt gevonden en ondergaat een stamceltransplantatie. Hiervoor moet zijn immuunsysteem worden afgebroken met chemotherapie. Maandenlang verblijft hij in strenge isolatie in een ziekenhuiskamer.

“Mijn belevingswereld was tot de kleinst mogelijke schaal teruggebracht. Ik dacht terug aan wat Paul de Blot mij verteld had: jezuïeten krijgen een lange opleiding van drie maal vijf academische jaren. Daarna volgt het jezuïetenjaar. Dat is het belangrijkste jaar, waarin ze geen nieuwe kennis meer opdoen maar alleen nog reflecteren op de opgedane kennis. Ik nam me voor van deze isolatieperiode een soort jezuïetenjaar te maken: een retraite in plaats van een ziekenhuisperiode. Ik ben verder gaan reflecteren op alle gesprekken die ik gevoerd heb en kreeg mooie nieuwe inzichten, onder meer over de aanvaarding van het lot. Daar is het boek Dit kan ook een goede tijd zijn uit voortgekomen.”

Menselijk contact gemist

Onlangs kreeg Lips een berichtje van een van zijn hematologen: ‘Dit boek moet iedere oncoloog en iedere verpleegkundige in Nederland lezen, want jij beschrijft precies wat er tijdens zo’n proces met een patiënt gebeurt.’

Wat hij daarmee bedoelde? “Onze zorg is heel efficiënt en professioneel ingericht. Niets dan lof daarvoor, want daardoor ben ik er nog. Maar er zijn ook momenten geweest dat mijn leven volledig leek samen te vallen met een spreadsheet vol getallen. Als ik bijvoorbeeld eens wilde vertellen over een bijzondere droom, was daar geen ruimte voor. Het is natuurlijk een puur persoonlijke ervaring, maar dat menselijke contact heb ik gemist. Ik ben ervan overtuigd dat het een belangrijk onderdeel van heling is.”

Weer rechtop staan

Hoe het nu gaat? “De ene dag beter dan de andere”, antwoordt Lips. “Ik ben heel blij dat de kanker op dit moment weg is, maar het blijft spannend. Ik heb nog last van de gevolgen van de loodzware behandelingen. Tegelijkertijd ben ik erg blij dat ik mijn werkzaamheden weer heb kunnen oppakken met nog meer verdieping dan voorheen.”

“Er is ook rouw omdat ik een deel van mijn oude leven heb moeten achterlaten. Ik geloof niet dat rouw volgens een bepaald model met keurig opeenvolgende fases verloopt, zoals weleens wordt beweerd. Rouw komt in golven, is onvoorspelbaar en kan je zomaar overvallen. Na Jobs dood heb ik leren buigen voor het leven. Vanuit die buiging kon ik op een nieuwe manier weer rechtop gaan staan. Ook nu zal ik een manier vinden om me opnieuw te verhouden tot het leven. Dat is hard werken, maar gelukkig wel met een nieuw perspectief.”

Op woensdag 11 september is Roek Lips hoofdspreker op het symposium ‘Verder na verlies: een dag om te delen’ dat wij 11 september organiseerden. Dit artikel verscheen eerder op Dutch Health Hub.

Een dagelijkse dosis natuur levert veel gezondheidsvoordelen. Het verbetert de stemming, en helpt om beter te concentreren en stress te verminderen. Natuur draagt bij aan een verbetering van de leefstijl, de psychische gezondheid, het afweersysteem en de kwaliteit van de leefomgeving. Maar voor de moderne mens, vooral in de stad, is contact met natuur niet langer vanzelfsprekend. Hoe zorgen we ervoor dat leefomgeving beter bijdraagt aan de gezondheid van de mens? Met natuurinclusief bouwen.

Bij Alles is Gezondheid zetten we ons al geruime tijd in om de werelden van gezondheid, natuur en bouwen voor gezonde inwoners te verbinden. Een woning zou onderdeel moeten zijn van de omgeving, en er niet van losstaan. Als natuur een vanzelfsprekend onderdeel is van de gebouwde omgeving, verbetert de leefbaarheid én de biodiversiteit. Natuurinclusief bouwen geeft dus ruimte aan dieren en planten, en daarmee ook aan ons. Met natuurlijke materialen wordt er gebouwd aan een inclusieve infrastructuur, waarbij er niet alleen een betonnen omgeving ontstaat. Het voordeel van natuurlijke materialen is dat ze vaak goed isoleren en lang houdbaar zijn.

Verkoeling tijdens hete zomers

Met de stijgende temperaturen wordt ook warmtehuishouding steeds belangrijker. Een extra groene tuin (tegels eruit!) geeft verkoeling tijdens hete zomers. Natuurinclusief bouwen houdt rekening met al deze verschillende factoren. Er wordt aandacht besteedt aan groene daken, die insecten, bijen en daarom ook vogels aantrekken. Ook wordt ruimte gegeven aan broedende vogels en vleermuizen met nestkasten en inbouwkasten. Een ander belangrijk punt is het bergen van regenwater, zodat wateroverlast wordt voorkomen én het water wordt opgeslagen om bijvoorbeeld tuinplanten en sedum op daken automatisch vocht krijgt.

Groen filtert de lucht

Zijn er dan nog meer voordelen voor een gezonde leefomgeving? Jazeker. Groen filtert ook de lucht. Het vangt stof af en heeft zo een positieve invloed op de luchtkwaliteit van de stad. Wanneer je in een groene omgeving woont, ga je ook eerder naar buiten. Het wandelt toch lekkerder tussen bomen, tuinen en bosjes dan in een volledig stenen straat. Daardoor krijgen mensen in een groene leefomgeving meer beweging en komen ze elkaar vaker tegen. Een omgeving die natuurinclusief is, zorgt zo ook voor meer sociale verbinding en een groter welzijn.

Bijdragen aan gezondere leefomgeving

Om bij te dragen aan een gezonder ecologisch leefsysteem, zijn verschillende partijen al ruime tijd bezig met natuurinclusief bouwen. Nu gezondheid in de Omgevingswet is opgenomen groeit het belang ervan bij nieuwbouw of herstructurering van wijken. Een resultaat van onze eigen inzet hierbij is bijvoorbeeld de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners – top10 maatregelen : een praktische leidraad om meer natuur en gezondheid in gebiedsontwikkeling en bouwprojecten te integreren. Het is een goed voorbeeld van domeinoverstijgende samenwerking met Platform KAN Bouwen en Collectief Natuurinclusief.

Een wijk ingericht als een Blue Zone

Toonaangevend is Cartesius Utrecht: een gezonde en duurzame stadswijk in ontwikkeling die is ingericht op gezond en groen leven, een ontwikkeling van Ballast Nedam Development en MRP. “Cartesius is geïnspireerd op de wetenschappelijke theorie van de Blue Zones: plekken waar mensen aantoonbaar langer en gezonder leven. Het is ook een voorbeeldproject van de World Health Organization (WHO). Door wetenschappelijke principes en interventies op alle niveaus te integreren, krijgen we nieuwe kennis over gezonde stedelijke leefomgevingen.”

De stadswijk krijgt veel groen en blijven auto’s uit het straatbeeld. De woningen hebben een laag energieverbruik en zijn gemaakt van materialen die herbruikbaar zijn of het milieu minder belasten. 30% van het gebied wordt groen, waardoor deze gebiedsontwikkeling zorgt voor meer biodiversiteit in de stad.” (Bron: website Cartesius Utrecht)

Cartesius Utrecht

Jacob Versteeg Conlledo, developer bij Ballast Nedam Development, vertelt over het belang van een natuurinclusieve wijk: ‘Bewoners van natuurinclusieve wijken voelen zich gezonder, ervaren minder stress en bezoeken minder vaak de huisarts. Een natuurinclusieve wijk draagt bij aan het welzijn van de bewoners doordat het ontmoeting, bewegen en spelen aanmoedigt. Zeker als op jonge leeftijd bewegen als iets leuks wordt beschouwd, zullen bewoners dat hun hele leven blijven doen.’ Moeten we dat niet op meer plekken doen? ‘Door te leren van elkaars ervaringen en het delen van praktische handvaten wordt het steeds gemakkelijker om natuurinclusief te bouwen, zodat bewoners hiervan kunnen profiteren. Nu natuurinclusief bouwen steeds vaker gebeurt, wordt het een evident onderdeel van een gebiedsontwikkeling.’

Het kleine groen waarderen

Ten slotte is ook het kleine groen in de binnenstad heel belangrijk. Meerdere initiatieven, zoals geveltuintjes en groene parkeerstroken, maken impact. Zo zorgen geveltuintjes ervoor dat de biodiversiteit van insecten op peil blijft. Dit is gekoppeld aan onze voedselproductie: insecten bestuiven gewassen en dienen zélf als voedsel voor bijvoorbeeld vogels en vissen. Die zorgen er op hun beurt weer voor dat de muggenpopulatie in de stad beperkt blijft. Op andere plekken wordt geëxperimenteerd met groene tegels om op te parkeren. De grastegels zorgen voor betere waterinfiltratie bij hevige regen, maken de straten aantrekkelijker, én zijn veel koeler in geval van hitte. Dat kan zo tien graden schelen met betonnen tegels.

Foto via Gina Kranendonk, die in Rotterdam experimenteert met groen parkeren.

Dit jaar bestaat de Alliantie Kinderarmoede 5 jaar. Een verjaardag die we liever niet vieren, maar waar we als medeoprichters wel graag bij stilstaan. Eind juni 2024 kwamen partners van de Alliantie Kinderarmoede samen om terug te blikken én vooruit te kijken. Netwerkadviseur Onderwijs Wilfred Dijkstra denkt en werkt mee vanuit Alles is Gezondheid.

De opgave van de alliantie is groot: in 2030 mogen er geen kinderen meer de dupe van (kinder)armoede zijn. ‘Als we dit doel willen bereiken moeten we écht met elkaar aan de slag. Wat staat ons nog te doen? Wie en wat heb je nodig om ons gezamenlijke doel te bereiken?’

Impressie van de bijeenkomst

Naast een hoop inspiratie en samenwerking was er deze middag ook volop ruimte voor verbinding. Bekijk hieronder de impressie terug en download verslagen en handige publicaties.

• Tijdens drie rondetafelgesprekken gingen partners aan de slag met de kernopgaven van de Alliantie Kinderarmoede. Lees het verslag.
• Gedurende de bijeenkomst maakte ‘stand-up blogger’ Merel Steinweg een kort verhaal dat ze na afloop opdroeg. Lees haar blog.
• De drijfveer van Alliantie Kinderarmoede is dat geen enkel kind de dupe mag zijn van armoede. In deze publicatie laten we zien waar we als alliantie voor staan, lees en bekijk je de verhalen van ervaringsdeskundigen en vind je highlights van de afgelopen vijf jaar.
• Wat hebben we de afgelopen 5 jaar samen bereikt? In een infographic hebben we wat opvallende mijlpalen visueel samengevat.

Ons werk is nog niet klaar

Kinderen in armoede krijgen niet dezelfde kansen als kinderen die niet arm zijn. Armoede heeft namelijk veel negatieve korte en langetermijneffecten op het welzijn van de kinderen.

Als medeoprichter van de Alliantie Kinderarmoede verbindt Alles is Gezondheid partijen en partners om de missie door te ontwikkelen. Netwerkadviseur Onderwijs en lid van het projectteam van de Alliantie Wilfred Dijkstra vertelt: ‘Wij gaan nu als Alliantie met drie kernpartners – NCJ, Divosa en het Voedingscentrum – aan de slag met de kernopgaven die je hierboven in het verslag vindt. Bij de partnerbijeenkomst hebben we met de deelnemers verkend hoe we onze missie verder kunnen uitbouwen. Welke partners kunnen we nog meer betrekken? We hopen veel initiatieven te versterken zodat kinderen die in armoede leven bereikt worden.’

De gezonde dag van een kind

Alles is Gezondheid focust zich natuurlijk op gezondheid, maar dat begrip kun je breed inzetten. Wilfred: ‘We concentreren ons op ‘de gezonde dag’ van een kind. Hoe ziet zo’n gemiddelde dag van een kind eruit? En hoe kun je die dag gezonder maken? Voor een groot gedeelte zitten ze op school, dus we betrekken het onderwijs erbij. Maar het Voedingscentrum opereert ook bij de kinderopvang, de naschoolse opvang en de sportclubs, dus we breiden het gebied uit. Daarnaast hebben we veel partners in de cultuursector, die betrekken we ook.’

Wilfred legt uit dat het belangrijk is om geen uitzonderingspositie te creëren voor kinderen in armoede. ‘Dus niet: ‘jij mag een half uur eerder op school komen om een gezond ontbijt te eten’. Nee, dat moet dan voor alle kinderen zo gebeuren. En het houdt niet op met één zo’n interventie. Stel, je sponsort het lidmaatschap van kinderen op een sportclub. Wanneer ze echt willen meedraaien op die club, moet je dan als ouder soms ook een keer naar een wedstrijd rijden, of een keer meebetalen voor een cadeautje. Het systeem moet worden veranderd. Wat kunnen de partners van de Alliantie Kinderarmoede hierin betekenen?’

Meer informatie over de Alliantie Kinderarmoede?

Hoe maken we de dag van kinderen structureel en op inclusieve wijze gezonder en zorgen we dat kinderen niet langer de dupe zijn van armoede? Er is altijd ruimte om hierover mee te denken of je aan te sluiten bij de alliantie. Bekijk hier alle informatie over de Alliantie Kinderarmoede en neem contact op met Wilfred.

De actie Natuur op Recept stimuleert huisartsen en fysiotherapeuten natuur voor te schrijven aan hun patiënten. Recent is er een aftrap gegeven voor de versnelling van deze actie, onder meer door de aanstelling van een projectleider en een kwartiermaker door het domein Gezondheid van het Collectief Natuurinclusief. Nature For Health, IVN-Natuureducatie, Alles is Gezondheid en Vereniging Arts en Leefstijl werken samen met Collectief Natuurinclusief aan de versnelling van Natuur op Recept.

Waarom Natuur op Recept

Een dagelijkse dosis natuur levert veel gezondheidsvoordelen. Het verbetert de stemming, en helpt om beter te concentreren en stress te verminderen. Voor de moderne mens, vooral in verstedelijkende omgeving, is contact met natuur niet langer een vanzelfsprekendheid. Een recept of advies van de dokter of hulpverlener kan dan net dat duwtje in de rug geven dat nodig is. Het kan, zo blijkt uit de praktijk van huisartsen die Natuur op Recept al toepassen, ook helpen de druk op de zorg zelf te verminderen.

Wat we gaan doen

We sluiten aan bij het netwerk van bestaande verwijzers. Huisartsen, praktijkondersteuners en fysiotherapeuten worden met raad en daad geholpen om hun cliënten – al dan niet via doorverwijzing – in contact te laten komen met natuur en natuurgerichte activiteiten in hun leefomgeving. Ervaringen vanuit de eerste lijn worden actief gedeeld, onder meer via nascholing en workshops, en de Toolkit Natuur voor Gezondheid van Alles is Gezondheid en Vereniging Arts en Leefstijl wordt beschikbaar gesteld.

Projectleider en Kwartiermaker Natuur op Recept aangesteld

Natuur op Recept projectleider Annette Postma gaat samen met de net aangestelde Kwartiermaker Mariska van ’t Klooster, en de domeintrekkers Gezondheid van het Collectief Natuurinclusief, en de organisaties Alles is Gezondheid, Nature For Health, en IVN Natuureducatie een extra impuls geven aan Natuur op Recept.

Wat we willen realiseren tot en met 2026

Projectleider Annette Postma zegt: “We streven ernaar dat eind 2026 in elke provincie minimaal 25 huisartsen- en fysiotherapiepraktijken zijn die natuur op recept inzetten. En dat gaat vast lukken, want we zien steeds meer huisartsen en fysiotherapeuten die hiermee bezig zijn of interesse tonen.”

Activiteiten voor de kortere termijn

Voor de korte termijn zijn de volgende activiteiten gepland:

• Content verzamelen: van bestaande en nieuwe waardevolle ervaringen waar Natuur op Recept al de praktijk is of gaat worden. Er zijn verschillende varianten, welke zijn het meest opschaalbaar?
• Website vernieuwen en verbreden: de al bestaande Natuur op Recept -website wordt vernieuwd en wordt een instrument van Nature For Health, IVN-Natuureducatie, Alles is Gezondheid en Vereniging Arts en Leefstijl en samen.
• Plan van aanpak: er wordt een plan van aanpak opgesteld, met indicaties voor de financiering van de uitvoering van het plan in de komende drie jaar.

Deze activiteiten worden in komende maanden uitgevoerd, in samenwerking met een aantal “groene voorlopers” in de eerste lijn. Ook worden nationale samenwerkingsverbanden en beroepsverenigingen van huisartsen en fysiotherapeuten uitgenodigd om aan te sluiten.

Geïnteresseerd in deelname?

Huisartsen en/of fysiotherapeuten, zorgverbanden en/of zorgverzekeraars en gemeenten en andere organisaties die willen meewerken aan de realisering van de ambities van de actie Natuur op Recept kunnen dat laten weten via een van deze contactpersonen:

• kwartiermaker Mariska van ’t Klooster: mariska@kokenpartners.nl;
• projectleider Annette Postma: annette@annettepostma.nl;
• domeintrekker Gezondheid van het Collectief Natuurinclusief Rob Wolters: r.wolters@agendanatuurinclusief.nl.

Doe mee!

Dit artikel stond eerder al op de website van het Collectief Natuurinclusief.

Gevoed met inspiratie en vol indrukken liepen bezoekers en organisatie op 6 juni 2024 het prachtige terrein rond Radio Kootwijk af na het landelijke congres Mentale Gezondheid. Het bos in, nog nakletsend in een restaurantje op de Veluwe, of in stilte in de trein naar huis. Deze co-productie van Missie Mentaal en Alles is Gezondheid zorgde voor een heleboel inzichten. Hoe ervaarden bezoekers de dag?

Een bomvol programma rondom het thema: ‘Stap een keer in mijn schoenen’. Na de plenaire opening met Karen van Ruiten (Alles is Gezondheid), Camie Bonger (Praatpaalverhalen), Jaap de Vries (natuurcoach), Stephanie Goossens (Connecting Souls) en Okrah Donkor (Thriple ThreaT) waren er talloze workshops te volgen rondom de vijver op de binnenplaats van Radio Kootwijk. Ook kon je met drie verschillende wandelgroepen mee, de omringende heide op. Daarnaast speelden er drie bijzondere voorstellingen in De Theaterloods.

Ferry Nagel, medeorganisator namens Missie Mentaal en projectleider bij Kennisland, zegt: ‘ik vond het een geweldig congres, dat zo gevarieerd veel aspecten van het thema laat zien; en vooral ook laat zien hoeveel dit in beweging is, wat er al aan het veranderen is en misschien waar we nog meer naartoe willen. Ik besprak in workshops met wildvreemden heftige periodes uit mijn leven en hoe ik naar mezelf kijk. Ik kreeg energie van aanpakken die helemaal niet benoemen dat ze ‘werken aan mentale gezondheid’ maar mensen verbinden door samen iets te doen en daarbij een positief gevoel geven. En ik was na een dansvoorstelling minutenlang in het donker aan het nadenken over wat ik wil. Het congres, en eigenlijk de hele Week van de Mentale Gezondheid, geeft ons een blik van hoe het kan zijn als we als maatschappij meer prioriteit gaan geven aan gezondheid.’

Verbinding binnen diverse thema’s

‘Verbinding. Als er één woord vorige week de boventoon voerde, dan was dit het! Wat een prachtig congres bij Radio Kootwijk,’ zegt Marlous Volkers, die op het binnenplein stond met haar ik-momenten. ‘Verplaats je eens in de schoenen van een ander, vanuit je eigen kern en kracht. Dan ontstaat er magie! Samen zorgen voor meer bewustwording, meer begrip, elkaar zien en gehoord worden. Samen vanuit éénzelfde missie onze krachten bundelen.’

‘Terugkijkend op de dag was het meer dan verwacht en een bijzondere bijeenkomst. Mentale gezondheid werd in een breder perspectief gebracht met ruimte voor echte verhalen die raken. De thema’s waren zeer divers, waarin duidelijk is geworden hoe complex, maar soms ook simpel mentale zorg kan zijn. Er was een duidelijke link naar fysieke en emotionele verbinding en samenhang. Van generatief tot simpelweg betekenisvol zijn in de maatschappij door het leveren van een bijdrage,’ aldus bezoeker Frank Hielckert, die dit beeld maakte bij zijn ervaring.

In gesprek over vooroordelen

Luister eens werkte samen met Living Library op de dag van de Mentale Gezondheid. ‘Tijdens deze Living Library gingen deelnemers in gesprek met een ‘levend boek’. Dit zijn mensen die in het dagelijks leven veel te maken hebben met vooroordelen. Hiermee daagden we de deelnemers uit om verder te kijken dan iemands label. Ook staatssecretaris Maarten van Ooijen van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kwam langs om in gesprek te gaan met zo’n ‘levend boek’. Het resultaat: verrassende, inspirerende ontmoetingen mét humor. We zijn erg trots op deze eerste succesvolle samenwerking. Binnenkort organiseren we meer edities!’

Bewustwording van generationele patronen

Ook spreker en auteur Stephanie Goossens ging in gesprek met de staatssecretaris. Zij overhandigde haar boek “Wat ik aan mijn kinderen wil doorgeven” aan hem. ‘In een kort, maar diepgaand gesprek met de Staatssecretaris benadrukte ik het cruciale belang van investeringen in (aanstaand) ouderschap. Door ouders vroegtijdig te ondersteunen met vertrouwen en bewustwording van de (generationele) patronen die zij meedragen, kunnen zij het leven op een positieve manier doorgeven. Het doorbreken van deze patronen vermindert de emotionele ballast die we doorgeven aan de volgende generatie, vergroot de ontwikkelingskansen van kinderen en versterkt de systemen om hen heen.’

Daarna bereidde ze zich voor op het Mentale Boekenbal in Amsterdam, waar haar boek was geselecteerd als een van de tien boeken die zijn uitgekozen in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Andere planeet

Verbinder tussen kunst & cultuur en het sociaal domein Marije Arnouts startte bij de Lieve Brieven Bieb van Blijtanken en kreeg een brief over dromen met de woorden: 𝘋𝘳𝘦𝘢𝘮𝘴 𝘢𝘳𝘦 𝘣𝘦𝘢𝘶𝘵𝘪𝘧𝘶𝘭, 𝘣𝘶𝘵 𝘯𝘰𝘵 𝘸𝘩𝘦𝘯 𝘵𝘩𝘦𝘺 𝘤𝘰𝘯𝘵𝘪𝘯𝘶𝘦 𝘵𝘰 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘦𝘳 𝘺𝘰𝘶𝘳 𝘩𝘢𝘱𝘱𝘪𝘯𝘦𝘴𝘴 𝘪𝘯 𝘥𝘦 𝘱𝘳𝘦𝘴𝘦𝘯𝘵. ‘Iets om over na te denken. Daarna deed ik een workshop van Redesigning Psychiatry en leerde over de kracht van verhalen en hoe je samen (levens)verhalen kunt vormgeven in eenvoudige tekeningen.’

Wat een dag! Comedian Raoul Heertje sloot af met de woorden: ‘het lijkt wel alsof ik hier met jullie op een andere planeet zat de hele dag, zoveel echt contact en lieve mensen…zo zou het altijd moeten zijn’.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Missie Mentaal (@missiementaal)

Klik op de afbeelding voor het filmpje dat Thomas Brok maakte met Raoul Heertje. Alle video’s van Thomas bekijk je op de instagram van Missie Mentaal.

Tot de volgende!

Met veel dank aan iedereen die dit landelijke congres Mentale Gezondheid op poten heeft gezet, en iedereen die de ervaring bij Radio Kootwijk is aangegaan. Tot de volgende!

Wij eindigen graag met een gedicht van Merel Morre, die haar bundel Zie binnenzijde aan staatssecretaris Maarten van Ooijen overhandigde:

𝘪𝘬 𝘣𝘦𝘯
𝘴𝘰𝘮𝘴 𝘰𝘯𝘻𝘦𝘬𝘦𝘳
𝘻𝘦𝘬𝘦𝘳 𝘴𝘰𝘮𝘴

Wil je nog subsidies aanvragen bij ZonMw in 2024? Houd dan de zomerperiode in de gaten en geef dingen op tijd door. In deze update geven we je meer informatie over de openstaande subsidieoproepen en planning rond de subsidierondes.

Openstaande subsidierondes

Alle subsidieoproepen waar ZonMw de afgelopen tijd aan hebben gewerkt zijn nu gepubliceerd:

• De regionale uitvoeringssubsidie – deadlines in juli, september en december 2024

Regio’s kunnen met deze uitvoeringssubsidie hun regionale eerstelijnssamenwerkingsverband, en voor iedere wijk in de regio een hecht wijkverband, opzetten, uitbreiden en/of versterken. Hiermee werken zij aan de implementatie van de Visie eerstelijnszorg 2030.

• Voucher versterking regionale monodisciplinaire organisatiegraad eerstelijnszorg – doorlopend open tot 31 december 2024. Deze aanvragen worden door het ZonMw bureau beoordeeld.

Eerstelijnsdisciplines kunnen vouchers aanvragen voor het opzetten, inrichten, uitbreiden en/of versterken van de monodisciplinaire organisatiegraad, zodat zij met afvaardiging en met mandaat deel kunnen nemen aan het regionale eerstelijnssamenwerkingsverband en de regiotafels.

• Lerend netwerk samenwerking eerstelijnszorg – deadline 9 juli 2024

Een landelijk consortium van samenwerkende organisaties kan subsidie aanvragen voor het oprichten van een lerend netwerk voor samenwerking in de eerstelijnszorg voor onder andere een leer- en verbetercyclus en kennisdeling tussen en monitoring van ZonMw-projecten in de regio’s.

• Voucher voorbereiding op regionale uitvoeringssubsidie eerstelijnszorg – deadline 3 juli 2024.

Met deze voucher van €10.000 kunnen regio’s die nog niet zijn aangesloten bij de voorbereidingssubsidie, een subsidieaanvraag schrijven voor de regionale uitvoeringssubsidie. Dit wordt beoordeeld door het ZonMw bureau.

Planning subsidierondes

Voor de volledigheid deelt ZonMw nogmaals de planning van het beoordelen van de aankomende subsidieaanvragen. Hierin vind je de data van alle subsidierondes en de beoordelingsrondes van de commissies.

Week van de Mentale Gezondheid: 3 t/m 8 juni 2024

Hoe kom je vooruit als je verleden je blijft achtervolgen? Hoe is het om het gevoel te hebben dat je faalt, terwijl je altijd op je tenen loopt? Deze week, van 3 tot en met 8 juni, in de Week van de Mentale Gezondheid, nodigt Missie Mentaal iedereen in Nederland uit in de schoenen van een ander te stappen. Want alleen wanneer we écht luisteren, open staan voor een ander perspectief en ons met elkaar verbinden, kunnen we als samenleving een (mentaal) gezonde leefomgeving creëren.

Het is helaas een bekend gegeven: de mentale gezondheid van Nederlanders staat onder druk. Van studenten (hbo/wo) ervaart 44% psychische klachten, de mentale gezondheid van jonge vrouwen en tienermeisjes is de afgelopen tien jaar verslechterd* en steeds meer mensen ervaren stress door hun werk.** Om het tij te keren en de veerkracht van Nederland te vergroten, worden onderzoeken verricht, initiatieven ontplooid, programma’s ontwikkeld, plannen geschreven en wordt er vooral meer over gesproken. Lokaal, regionaal en landelijk.

Karen van Ruiten, directeur Alles is Gezondheid, initiatiefnemer Missie Mentaal: ‘Er gebeurt veel op gebied van mentale gezondheid en dat is belangrijk. Inzet, die verder kan worden versterkt voor meer impact. Mentale gezondheid is een vraagstuk van ons allemaal, het raakt alle levensfasen en aspecten van het leven. Of het nu gaat over onze leefomgeving met veel prikkels, over geldzorgen, eenzaamheid of de drukte en twijfels die mensen kunnen ervaren. Daarom zetten we met Missie Mentaal in op verbinding: een landelijke beweging en het échte gesprek. Domeinoverstijgend, publiek-privaat en vooral mét iedereen.’

Stap een keer in mijn schoenen

Tijdens de Week van de Mentale Gezondheid vinden in heel Nederland activiteiten plaats, waarbij iedereen wordt uitgenodigd om in gesprek te gaan, stigma’s te doorbreken en van elkaar te leren. Denk aan een Doe-tank: mentale gezondheid in het onderwijs, een webinar rouw en werk of de ontwerpsessie: ‘Van mentale ziekte als symptoom’ naar ‘collectieve droom’. De hele week kunnen deelnemers online hun inzichten en ervaringen delen via #WeekMentaleGezondheid en #StapInMijnSchoenen.

Landelijk congres Mentale Gezondheid

Donderdag 6 juni organiseert Missie Mentaal het landelijke congres Mentale Gezondheid, waar ontmoeten en verbinden centraal staat. Het congres biedt een bomvol programma, dat vanuit verschillende perspectieven laat zien dat de zorg er niet alleen voor staat. Ook onderwijs, cultuur, natuur, bewegen, lokale politiek, maatschappelijke instellingen en inwoners zelf kunnen en willen bijdragen aan een (mentaal) gezonde leefomgeving. Een omgeving waarin iedereen de kans krijgt met zijn of haar veerkracht op te groeien en te leven. Mentale gezondheid is tenslotte van ons allemaal.

* Onderzoek: ‘Mentale gezondheid van jongeren en studenten in Nederland. Een overzicht van trends en verklarende factoren‘, dat het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van de vaste commissie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) van de Tweede Kamer heeft uitgevoerd in maart 2024.
**Uit verdiepende studie, onderdeel van de ‘Toekomstverkenning Gezond en Veilig Werken’. Het RIVM en TNO voeren deze toekomstverkenning uit in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Meer informatie

Wil je meer informatie over het programma van Missie Mentaal of ben je actief rondom mentale gezondheid en zoek je verbinding? Neem contact op met Ferry Nagel, projectleider Missie Mentaal via fn@kl.nl of 06 41037905

• Meer informatie over de Week van de Mentale gezondheid.
• Bekijk het programma van het Landelijke congres Mentale Gezondheid

Over Missie Mentaal

Missie Mentaal ondersteunt de mensen en organisaties die werken aan het verbeteren van de mentale gezondheid in Nederland. Door te delen en verbinden kunnen we samen meer bereiken. Missie Mentaal is onderdeel van de kabinetsbrede aanpak ‘Mentale gezondheid: van ons allemaal’ van de ministeries VWS, OCW, SZW en BZK. Initiatiefnemer Alles is Gezondheid is een zelfregulerend netwerk van ruim 3.000 partners, dat de transitie naar een vitaler Nederland stimuleert.