2020-2024: “MET POSITIEVE GEZONDHEID KUNNEN WE VRAAGSTUKKEN IN ONZE SAMENLEVING IN EEN ANDER LICHT BEKIJKEN”

De nieuwe Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024 heeft oog voor gezondheid in de volle breedte. Positieve Gezondheid wordt als paraplu voor deze benadering en als gedachtegoed nadrukkelijk genoemd. Staatssecretaris Paul Blokhuis denkt dat Nederland klaar is voor de shift. “Iedereen voelt dat dit Nederland alleen maar aangenamer kan maken.” Dat noemde de Staatssecretaris in een interview met Institute for Positive Health, waar Alles is Gezondheid sinds 4 juni j.l. intensiever mee samenwerkt om de maatschappelijke beweging om Nederland gezonder en vitaler te maken te versterken.

Is de brede benadering van gezondheid zoals omschreven in de landelijke nota vernieuwend?

“Absoluut! Dit kabinet heeft echt een shift gemaakt in het denken. Tot voor kort dachten we dat gezondheidszorg primair ging om het tegengaan van ziekten. En hoewel de gezondheidszorg van Nederland mondiaal heel goed staat aangeschreven, heeft gezondheidsbevordering maar een heel kleine rol in ons beleid. Dat heeft in de landelijke nota een prominente plek gekregen, omdat we merkten dat die vraag ook ontstond in de samenleving. Verschillende organisaties, waaronder Arts & Leefstijl, Alles is Gezondheid en Institute for Positive Health, voorstaan een brede benadering van gezondheid. Zij hebben er aan bijgedragen om onze ogen verder te openen voor het gevolg van leefstijlkeuzes. De brede benadering is daarbij van groot belang. Daarom hebben we ook schuldhulpverlening en bijvoorbeeld de fysieke omgeving als invalshoeken voor de beleidsnota genomen.”

Waarom is dat nodig?

“Wij kunnen heel veel in Nederland. We kunnen veel ziekten genezen, we kunnen veel herstellen, en in die context is het onuitstaanbaar dat er jaarlijks nog altijd 35.000 mensen overlijden als gevolg van leefstijlgerelateerde ziekten. Dat heeft te maken met de hele inrichting van ons leven. De fysieke inrichting van de omgeving, hoe stimuleer je mensen met een gezondheidsachterstand om meer te bewegen en hoe help je ouderen om naar buiten te kunnen? Voor ons als kabinet zit de uitdaging in het gemakkelijker maken van gezonde keuzes. En wat gezond dan is, laat zich heel breed uitleggen. Juist die brede benadering wordt in de samenleving steeds luider. Ik zit in de gelukkige positie dat ik deze uitdaging mag vormgeven in dit kabinet. En dat is nodig. We zitten nog steeds in een scheve situatie. We geven in Nederland per jaar ruim 80 miljard uit aan zorg. Met heel veel moeite komen we op 2 miljard voor preventie en gezondheidsbevordering. Het kabinet wil de beweging naar meer gezondheidsbevordering inzetten. Ik ben ervan overtuigd dat dit een heel belangrijke koerswijziging is ten opzichte van de achter ons liggende decennia waar we vooral aan damage control hebben gedaan.”

Waarom is Positieve Gezondheid zo prominent als uitgangspunt gekozen in de beleidsnota?

“Ons stelsel is ingericht op schade en schadeherstel. Terwijl de focus veel meer zou moeten liggen op wat mensen wel kunnen. De brede benadering is op individueel niveau van belang; bijvoorbeeld in de spreekkamer van de huisarts waar iemand met onverklaarbare buikpijn onderliggend last kan hebben van eenzaamheid. En toch grijpen we in ons huidig stelsel snel naar medicatie. Ik wil mensen geen hulpverlening ontzeggen, maar ik denk wel dat we oog moeten hebben voor de brede gezondheid. Dat doet Positieve Gezondheid. Hiermee kun je vraagstukken in onze samenleving in een ander licht bekijken; door uit te gaan van het positieve. En dat vertaalt zich door in alle facetten van de samenleving. Bijvoorbeeld in de fysieke omgeving; het aanleggen van fietspaden, speelplaatsen inrichten voor kinderen, het kinderen gunnen dat buitenspelen soms een beetje wild en vies is. Ik kom nog uit de generatie dat ik vroeger met een gat in mijn broek thuis kwam, gewoon omdat wij het buitenleven gingen ontdekken en onze dagen niet versleten met gamen.”

Hoe bewerkstellig je dan dat alle gemeenten actief aan de slag gaan met gezondheidsbevordering?

“In mijn optiek zijn daarvoor drie zaken van groot belang: wetgeving, borging en geld. Het aandacht geven aan gezondheidsbevordering en preventie is nog best vrijblijvend in Nederland. Gemeenten zijn hier niet toe verplicht. Ik denk dat daar verandering in moet komen door gezondheidsbevordering vast te leggen in onze wetgeving. Niet door gemeenten voor te schrijven hoe zij het moeten doen – er blijft ruimte voor de lokale accenten en maatwerk – maar door de verplichting kunnen we gezondheidsbevordering borgen. Er staan veel mensen in de startblokken om deze nieuwe benadering verder vorm te gaan geven. En daar zijn in de toekomst ook financiële middelen voor nodig. Hoe we het exact gaan doen, is nog een zoektocht. Maar iedereen voelt aan dat deze benadering Nederland alleen maar aangenamer kan maken.”

En welke rol speelt samenwerking hier dan in?

“In sommige regio’s ontstaan er al mooie samenwerkingen, in andere regio’s moeten samenwerkingspartners bij wijze van spreken nog kennismaken. Zeker wanneer gezondheidsbevordering en de vervlechting van gezondheid in alle domeinen verplicht wordt, noopt dit tot nauwere samenwerking. Gezondheid is een gezamenlijke inspanning. Partijen die elkaar kunnen versterken worden dan ook aangemoedigd om nauwer samen te werken. Ik vind dat wanneer je als conglomeraat een subsidieaanvraag indient, je eigenlijk al een streepje voor hebt.”

Even terug naar de gezondheidsbevordering; niet ieder mens is in staat gezonde keuzes te maken…

“Dat klopt. De rol van overheden, gemeenten en organisaties zit dan ook in het gemakkelijk maken van de gezonde keuzes. Ik ben zelf ook maar een mens en als ik in de supermarkt een mooie actie zie van twee flessen wijn voor de prijs van één, dan gooi ik er zes in mijn karretje. Daarom is er een shift nodig, waarbij we gezonde keuzes gemakkelijker maken. Je wilt de mindset van mensen veranderen op een positieve manier, zonder dat je hen dingen verbiedt. In Ijsland vinden jongeren het nu bijvoorbeeld not done om te roken. ‘Dat is voor oude mensen’, zeggen de zij. Het is aan Nederland om een gezonde cultuur te ontwikkelen, waar mensen automatisch onderdeel van uit willen maken.”

Hoe ziet Nederland er dan over tien jaar uit?

“Dan vinden we het vanzelfsprekender om gezonde keuzes te maken. Ik was onlangs bij een project genaamd Healthy Hillegom, dat een gezonde leefstijl wordt gestimuleerd. Dat vond ik zo inspirerend. Zij zouden als stad zomaar de eerste blue zone van Nederland kunnen worden. Maar om blue zones te ontwikkelen, heb je trekkers nodig. En een goede wetgeving. Ik was laatst op een MBO-school waar de Gezonde School werd nagestreefd, door onder andere gezonde producten aan te bieden in de kantine. Maar de jongeren zeiden: “Als we naar buiten lopen, kunnen we om de hoek van de school een patatje halen.” Nu wil ik niet alle cafetaria’s dichtdoen – ik kom er zelf ook wel eens – maar gemeenten zouden bijvoorbeeld op termijn wel kunnen bewerkstelligen dat er geen snackbars in een straal van 100 meter van een school zijn gevestigd. Dat is ook weer die Health in All Policies; je hebt een brede aanpak nodig met commitment van iedereen in onze samenleving. Daar gaan we voor. En daar ben ik erg optimistisch over!”

Bron: IPH

Met Make the Next Move bieden wij jullie de kans om je gezondheidsprojecten te checken op impact en zo in aanmerking te komen voor een impactscan, uitgevoerd door Society Impact. De te winnen impactscan geeft je inzicht in de maatschappelijke waarde van je project voor potentiële investeerders. Wil jij dat je project na de ontwikkelfase meer mogelijkheden heeft voor financiële steun en een duurzaam vervolg?

Via de Make the Next Move check zie je of je project of initiatief klaar is voor een impactscan en waar je nog kunt bijsturen of verbeteren. Heb je bijvoorbeeld een duidelijke doelstelling geformuleerd? En heb je de doelgroep en effecten in beeld gebracht?

Hoe werkt het?

• Pak je projectplan erbij
• Vul de online checklist in
• Dit duurt 10 tot 15 minuten
• Ontvang direct feedback/tips
• Je project dingt mee naar de impactscan
• Jury beoordeelt inzendingen
• Winnaar bekend: 3 november

Wat is een impactscan?

De te winnen impactscan neemt je project uitgebreider onder de loep en brengt in kaart wat de impact is op de doelgroep en betrokkenen zoals gemeenten, verzekeraars of zorgverleners. Zo krijg je onderbouwd inzicht in de potentie van je project voor eventuele investeerders. Meer weten?

Iedereen mag meedoen zolang je project gericht is op een gezonder Nederland. Invullen heeft alleen zin als je verder bent dan de ideefase.

Beoordelen van de inzendingen doen we met een jury die kennis heeft van sociaal ondernemen, maatschappelijke impact en de gezondheidssector.

Meedoen kan tot 15 september 2020. Society Impact kan eventueel helpen met invullen van de checklist en tips geven om de (toekomstige) impact van je project te vergroten.

Kijk hier voor meer over de check.

Hoe groot of klein het probleem ook is, waar je als jongere ook mee zit of om alleen maar even je hart te luchten: op www.jongerenhulponline.nl vinden jongeren het gebundelde aanbod van zes (bekende) hulplijnen die snel, anoniem en gratis hulp bieden.

De website is bedoeld om jongeren op weg te helpen bij het direct vinden van (online) ondersteuning en te voorkomen dat ze -al googelend- verdwalen in het woud van instanties, hulpverleners, websites en bedrijven.

Passende hulp

De zes organisaties die nu meedoen met Jongeren Hulp Online zijn: De Kindertelefoon, De Luisterlijn, @ease, PratenOnline, MIND Korrelatie, en 113 Zelfmoordpreventie. Bij elkaar dekken ze heel veel soorten problemen van jongeren af met passende (eerste) hulp.

De ondersteuning van de aangesloten hulplijnen verschilt: van het praten over je gevoelens met een getrainde vrijwilliger tot het inroepen van een professional in een situatie waarin de nood hoog is. Maar in alle gevallen zijn ze er (mede) om jongeren te helpen: met een luisterend oor, tips, adviezen en doorverwijzing.

Het voordeel voor jongeren is dat er met www.jongerenhulponline.nl een vertrouwde plek ontstaat waar ze op een laagdrempelige manier toegang kunnen krijgen tot directe hulp. Of het nou gaat om chatten, appen, mailen en bellen: de ondersteuning die Jongeren Hulp Online samenbrengt is allemaal anoniem en gratis.

Meer psychische problemen

In juni 2020 waarschuwden het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Trimbos Instituut dat de coronacrisis voor meer psychische problemen kan zorgen. Mensen worden mogelijk eenzaam, raken hun baan kwijt en gaan wellicht meer drank en drugs gebruiken.

Ook jongeren worden genoemd als risicogroep. Het contact met leeftijdgenoten is beperkt, de school is weggevallen als vangnet, de nabije toekomst is onzekerder en de coronatijd maakt het extra zwaar als je -als jongere- al psychische klachten hebt zoals somberheid, stress of angsten.

Informatie en contact

Jongeren Hulp Online is een initiatief van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) en Alles is Gezondheid. De eerste fase richt zich op het lanceren van de landingspagina. Daarna volgt een verkenning naar uitbreiding met e-health toepassingen.

Voor vragen over Jongeren Hulp Online of als jouw organisatie wil deelnemen aan dit initiatief, kun je contact opnemen met Wico Mulder (wmulder@ncj.nl, 06-28358871) of Cuno de Haas (cuno.de.haas@allesisgezondheid.nl, 06–45489676).

Interview

Interview in ‘De Late Avond’ met Wico Mulder, Arts Maatschappij & Gezondheid, Adviseur bij NCJ.

Hulp zoeken is ten eerste al geweldig en Kyra Kay van ZTACK heeft uitgezocht waar je wel naar toe kan gaan als je het zelf niet meer weet. Kyra Kay gaat in gesprek met Wico Mulder van Jongeren Hulp Online.

Aftrap Preventieakkoord Achterhoek 2020-2030

 Op 9 juli 2020 is het Preventieakkoord Achterhoek getekend door zo’n vijftig Achterhoekse partners. Het akkoord sluit aan op het nationale Preventieakkoord dat roken, overgewicht en probleemdrinken wil terugdringen. Jaarlijks sterven hieraan 35.000 mensen, samen de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. De Achterhoekse variant gaat een stap verder door ook het geluk van inwoners centraal te stellen; ook dit draagt bij aan gezondheid.

Het akkoord borduurt voort op de kort geleden gepubliceerde regionale visie op zorg en gezondheid die laat zien hoe we de gezondheidszorg in de Achterhoek ook in 2030 op een goed niveau én betaalbaar kunnen houden. Alles is Gezondheid ondersteunt het Preventieakkoord van de Achterhoek door kennisdeling en advies. Er is een mijlpaal bereikt met de ondertekening met vele partners die allemaal, scholder an scholder, bijdragen aan meer gezondheid en meer geluk voor de Achterhoek.

Voor gelukkige Achterhoekers

Marijke van Haaren, lid van de Achterhoek Board: “We willen graag gelukkige inwoners in de Achterhoek. Dat betekent gezonde inwoners met regie over hun eigen leven. Goede voeding en voldoende bewegen zijn daarvoor belangrijk, maar ook financiële armslag en de wetenschap dat je richting en zin kunt geven aan je eigen leven zijn voorwaarde voor geluk. Gedragspatronen die een gezond leven in de weg staan, evenals beperkende omstandigheden zoals armoede, willen we graag helpen doorbreken door de ‘gezonde keuze’ binnen handbereik van alle inwoners te brengen.

Uiteraard kunnen en willen we hierbij niemand dwingen.” Het Regionaal- Beweeg en Sportakkoord dat vorig jaar werd gesloten in de Achterhoek is integraal onderdeel van het preventieakkoord.

Voor toegankelijke en betaalbare zorg

Preventie is daarnaast van belang om de gezondheidszorg in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden voor inwoners die zorg nodig hebben. Marieke van der Lans, manager Zorg van Menzis: “Bij Menzis noemen we dit leefkracht: de positieve kracht van gezond leven. Bewust bezig zijn met je gezondheid. Genieten van familie en vrienden. Actief zijn als mantelzorger en/of blijven werken zolang het kan. Deelnemen aan sociale activiteiten. Gezond leven voorkomt extra druk op de gezondheidszorg en helpt om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. En dat is winst voor iedereen.”

Krachtige Achterhoekse samenwerking

Om preventie breed in te zetten, zijn veel verschillende partijen nodig. De ondertekenaars van het akkoord variëren dan ook van overheden, zorgaanbieders en zorgverzekeraars tot onderwijs, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Samen werken zij aan preventie en inspireren, motiveren en faciliteren zij inwoners op een uitnodigende manier om gedragspatronen te doorbreken die een gezond leven in de weg staan, zodat zij meer en meer de regie krijgen over hun eigen leven. In het akkoord staan zeven speerpunten centraal: Een leven lang bewegen en sporten, De hele Achterhoek rookvrij (zie ook de lopende projecten Achterhoek in Beweging en Achterhoek Rookvrij), Minder zwaar en overmatig alcoholgebruik, Middelengebruik bespreekbaar maken, De gezonde keuze de makkelijke keuze, Iedereen doet mee en De basis op orde. De komende tijd worden nieuwe programma’s gestart; bestaande programma’s worden verdiept en/of uitgebreid. Ook komt er een Achterhoekmonitor om de voortgang continu te kunnen volgen. Stip op de horizon is een regio met zoveel mogelijk gezonde en gelukkige inwoners.

Mooi voorbeeld: gecombineerde leefstijlinterventie

Sinds 2019 vergoedt Menzis de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) voor volwassenen met overgewicht vanuit de basisverzekering. Zij kunnen daardoor kosteloos deelnemen aan een programma gericht op voeding, bewegen, slaap, ontspanning en stress. De GLI is sinds kort ook beschikbaar voor mensen die een minimapolis hebben en risico op overgewicht. Menzis en de Achterhoekse gemeenten bieden hen extra mogelijkheden om te werken aan hun gezondheid door hen actief te informeren over de mogelijkheden van deze leefstijlondersteuning. Ook brengen zij samen met een beweegmakelaar of een buurtsportcoach de mogelijkheden om te bewegen/sporten in de buurt onder de aandacht. Zo is de GLI voor een grote groep mensen met (risico op) overgewicht toegankelijk. Een voorbeeld van een GLI is het SLIMMER programma. GGD Noord- en Oost-Gelderland ontwikkelde dit programma tien jaar geleden in Doetinchem, samen met Proscoop en Menzis. Dit programma loopt nu ook landelijk. De ondertekenaars van het Preventieakkoord zien dit als mooie voorbeelden van preventie in de Achterhoek.

Ook inzetten voor het Preventieakkoord?

Benieuwd naar wie er allemaal al partner zijn van dit Preventieakkoord ‘Gezondheid & Geluk voorop in de Achterhoek?’ Kijk dan hier!

Hoe krijg je medewerkers in beweging? Het is een vraag die leeft bij veel professionals gezien de grote opkomst bij de expertsessie van Werken in Beweging (WIB) op 17 juni, waar netwerkadviseur Annette Postma bij betrokken was.

Het WIB-project is een samenwerking tussen Wandelnet en Fietsersbond in opdracht van het Ministerie van VWS. Werken in Beweging richt zich op het stimuleren van bewegen onder medewerkers door vaker te fietsen en lopen naar, tijdens en vanuit het werk. Met name vanwege alle gezondheidsvoordelen die dat oplevert.

Tijdens de expertsessie deelden ruim 35 deelnemers uit bedrijven, kennisinstellingen en aanbieders van leefstijlprogramma’s hun ideeën, tips en uitdagingen met elkaar. Vrachtwagenchauffeurs, schoonmakers, kantoorpersoneel: allemaal vergen ze een andere benadering om hen in beweging te krijgen. Maatwerk is dus in veel gevallen noodzakelijk, maar de kant en klare aanpakken van regionale werkgeversnetwerken kunnen je al een eind op weg helpen. Andere tips van deelnemers waren om leefstijl een vast onderwerp te maken van het jaargesprek met je medewerkers en om een Beweegbrigade op te richten van experts die werkgevers kunnen ondersteunen.

Het projectteam scherpt met de input vanuit de expertsessie haar plannen verder aan voor een onafhankelijk kennisplatform voor werkgevers. Als het aan de deelnemers ligt, komen daarop in ieder geval aansprekende praktijkvoorbeelden, stappenplannen, tools en andere relevante informatie over beweeginterventies.

Ook zit er een groot onderzoek in de pijplijn naar de gezondheidseffecten, kosten en baten van het stimuleren van actieve mobiliteit en bewegen tijdens werk. Werken in Beweging blijft samen met Alles is Gezondheid relevante partijen bij elkaar brengen om kennis, netwerk en ervaring te delen op het gebied van bewegen. Er is meer dan genoeg energie en enthousiasme onder de deelnemers aan de expertsessie om elkaar vaker te ontmoeten en hiermee verder te gaan.

Medio september lanceren we zowel het WIB-kennisplatform als het onderzoek tijdens een volgende bijeenkomst.

Wil je meedoen of -denken, ideeën inbrengen, een praktijkvoorbeeld delen of een vraag stellen? Neem contact op met WIB-projectleider Femke Hulshof (f.hulshof@fietsersbond.nl).

In de serie online uitwisselingsbijeenkomsten over regionale en lokale preventieaanpakken toerden we deze derde sessie langs de gemeenten Berkelland (Achterhoek), Venray en Borger-Odoorn die in hun aanpak een relatie leggen tussen het sportakkoord en het Nationaal Preventieakkoord (NPA).

Staatssecretaris Paul Blokhuis: ‘Voor VWS is het erg relevant om gemeenten te spreken en lokale, regionale voorbeelden met elkaar te delen. Bij jullie vindt tenslotte het echte werk plaats. Hoe gaan jullie om met preventie en bewegen? We zijn benieuwd hoe jullie thema’s, waar we landelijke af-spraken over hebben gemaakt, hebben vertaald naar concrete projecten.’’

Een korte samenvatting:

Preventie Akkoord Achterhoek 2020 -2030
Gezondheid en geluk voorop in de Achterhoek
Presentatie: Marijke van Haaren, wethouder Berkelland en Dorien van der Meer programmanager Achterhoek

• Ambitie om in Nederland voorloper te worden op het gebied van gezondheid. Ze geven vorm aan een toekomstbestendig zorglandschap.
• Het akkoord is gebaseerd op ambities van NPA met onderdelen van Gezonde leefstijl en de thema’s schuldenaanpak, mentale weerbaarheid en meedoen. Daarnaast aangehaakt bij Beweeg- en Sportakkoord.
• Samenwerking met veel organisaties, gemeenten en zorgverzekeraar Menzis via een board onder de noemer De Gezondste Regio.
• Ruim 50 partners gaan bijdragen aan het vergroten van het geluk en het verlagen van de kosten. Investeren in voorliggende voorzieningen.
• Monitoring vanaf begin meegenomen. Stuurgroep met GGD, Menzis, gemeenten, zieken-huizen, etc. Populatiemonitor met 100 indicatoren gebaseerd op Triple Aim en Positieve Gezondheid. Daarnaast programmamonitor vanuit Gezondste Regio. En betrokken bij lerende evaluaties van RIVM.
• Ambitie om via regionaal akkoord bij te dragen aan de transformatie in de zorg. Met alle aangesloten partijen naar financieringssysteem kijken. Preventie moet lonend worden. Monitoring is hierbij nodig.

Do’s

• Zorg voor bestuurlijke wil en visie. Dat is noodzakelijk voor transformatie.
• Sluit aan waar energie zit, zoals in ons geval bij het Beweeg- en Sportakkoord. Daar worden meters gemaakt.

Gemeente Venray – Leefstijlakkoord – Venray loopt voorop
Presentatie: Anne Thielen, wethouder Sociale Zaken, Jeugd en Leefbaarheid gemeente Venray.

• Leefstijlakkoord. Sport en preventie op lokaal niveau samengepakt. Venray Beweegt is een goed draaiend platform met goede contacten. Hier zijn veel extra partners bij betrokken, 82 partners hebben het nieuwe gezamenlijke akkoord ondertekend.
• Ambities 2022
• Gezondste Jeugd (meting met GGD)
• Gelukkigste senioren (0-meting via lokale partners bij alle 70-plussers)
• Duurzame inzetbaarheid werknemers (lokale leefstijlscan ontwikkeld)

Tien uiteenlopende projecten opgezet om alle drie de ambities waarmaken. Projecten haken aan bij energie die er al is, zoals bijvoorbeeld bij Venray beweegt.

Do’s

• Voer een-op-een gesprekken.
• Durf voorop te lopen en te dóen. Zie bijvoorbeeld de unieke verbintenis met alle super-marktketens. Zij gooien onderlinge concurrentiestrijd overboord om samen te werken aan gezondheid van de jeugd.
• Concentreer je op concrete projecten om ambities te verwezenlijken.

Gemeente Borger-Odoorn, Sport- en gezondheidsakkoord
Presentatie wethouder Niek Wind
Inwoners gemeenten ten opzichte van landelijk gemiddelde minder gezond. Daarom is in 2010 ge-start met Gezonde Leefstijl. Inmiddels een kenmerkend beeld in de regio en ruim 80 participerende partijen.

• 2010 0-meting. Inzet combicoaches.
• 2014 Eerste leefstijlonderzoek 1-meting.
• 2018 2-meting, laat daling zien van aantal kinderen met overgewicht.
• In 2022 staat derde meting gepland.
• Ambities richten zich op bewegen, gezondheid en dwarsverbanden met breder gezondheidsbeleid.
• Integrale aanpak met sport als middel voor gezondheid. Het gaat niet om winnen maar om welzijn. In het kader van de omgevingswet wordt infrastructuur wordt meegenomen, zodat omgeving uitnodigt om te gaan bewegen.

Do’s

• Werk samen. Je hebt elkaar nodig. Als gemeente kan je het niet alleen. Ideeën komen juist vanuit lokale organisaties.
• Creëren van eigenaarschap werkt, daarmee voelen mensen zich onderdeel van het akkoord. Het houdt de energie op gang. Als voorbeeld: Om van visie naar akkoord te komen zijn vier avonden georganiseerd waar veel ‘aanvoerders’ zijn opgestaan. Veel verschillende partijen die een trekkende rol spelen.
  Link naar nieuwsartikel

Interactie

De ambities van de besproken voorbeelden zijn breder dan die in het landelijke preventieakkoord. Staatssecretaris Paul Blokhuis en plaatsvervangend. directeur publieke gezondheid Henk Soorsma waarderen de energie en ambitieuze aanpakken. Paul Blokhuis: ‘Mooi, de verbreding naar andere thema’s en de koppeling met het monitoren. De vraag is wel, hoe je op al die punten meters kunt maken, welke focus je eventueel aanbrengt en hoe je in staat bent er maatregelen aan te koppelen.’

Haalbaarheid verbreding

Anne Thielen: ‘In Venray zijn we binnen het sociale domein op veel thema’s al bezig, zoals bijvoorbeeld schuldenaanpak en inclusie. We konden het daarom zo breed aanvliegen als we wilden, maar we zijn juist gestart met tien kleine, concrete projecten via de partners. Daardoor kunnen we zien of projecten daadwerkelijk worden uitgevoerd en de resultaten van die tien projecten gaan we onderzoeken.’
Marijke van Haaren: ‘Door onze ambities op het gebied van het toekomstige zorglandschap, zitten we in de regio op een hoger abstractieniveau. Wel werken we actief met een groot aantal zorgpartijen en via de thematafel hebben we op alle onderdelen bestuurders die thematische projecten trekken. Op sommige thema’s vinden al jarenlang activiteiten plaats. Denk aan Gezond Gewicht en Achterhoek in beweging. We krijgen er ook nieuwe partijen bij. Basis op orde doen we bijvoorbeeld samen met de Rabobank en Menzis.’
Niek Wind: ‘De grootste uitdaging zit in die brede samenwerking. We werken met veel vrijwilligers. Dat is risicovol. Daar moet je enthousiaste mensen voor hebben en houden. De kunst is om ze constant te blijven betrekken en aanjagen. Dat is een rol die we als gemeente graag op ons nemen.’

Resumé

Paul Blokhuis: ‘Je kunt de boel lostrekken als je enthousiaste mensen aan het stuur hebt. Daar begint het mee, maar er ook is continuïteit nodig. Je doet dat samen. Ambtelijke ondersteuning hierin is niet te onderschatten en gemeente brengt en houdt vaak partijen bij elkaar.’
‘Ik kom graag terug op de vraag over financiering die door de Achterhoek is aangestipt. Als je de beweging van zorg naar preventie en gezondheidsbevordering wilt maken, is het relevant als je met zorgverzekeraars in gesprek bent over financiering. Wij hebben met gemeenten, VWS en verzekeraars periodiek overleg en een samenwerking afgesproken op de drie thema’s: ouderen, preventie en GGZ.
Bij jullie zit zoveel kennis en kunde dat het handig is als jullie goed aangelijnd zijn en ons voeden met best practices en ervaringen met bijvoorbeeld zorgverzekeraars. Dan beloven wij dat we dat een zo goed mogelijke plek gaan geven in onze vervolgstappen op gebied van preventie en in de bredere invulling. Hoe je bijvoorbeeld wettelijk meer kan regelen dat preventie een belangrijkere plek inneemt, door de wet publieke gezondheid aan te scherpen. Graag een uitnodiging aan jullie denk actief mee en voed ons met concrete suggesties.’
‘Het is heel motiverend om hiermee verder te gaan. Voor alle drie geldt dat jullie het monitoren serieus nemen en inzichtelijk kunnen maken waar je mee bezig bent en wat de bevolking daar naar verloop van tijd aan heeft, zoals met de JOGG-aanpak. Wij zitten in een goed tijdgewricht waarin het draagvlak voor preventie en gezondheidsbevordering groeit. Hopelijk kunnen we na de zomer een landelijke oploop organiseren. Met gemeenten die laten zien waar ze lokaal invulling geven aan waar we landelijk mee zijn begonnen.’

Bekijk ook het verslag van de eerste bijeenkomst en het verslag van de tweede bijeenkomst.

Meer weten?
Neem contact op met een van de organisatoren van de uitwisselingsbijeenkomsten:
• Daphne Bandel, PG VWS via dc.bandel@minvws.nl
• Janny de Boer, netwerkadviseur Alles is Gezondheid via janny.de.boer@allesisgezondheid.nl
• Brigitte Leferink, projectleider VNG via Brigitte.Leferink@vng.nl.

Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) wil kijken hoe het concept van de gezondheidsbeweging Healthy Hillegom, waar Alles is Gezondheid strategisch partner van is, als voorbeeld kan dienen voor andere gemeenten en brede navolging krijgt in toekomstige lokale preventieakkoorden. Dat gaf hij aan bij een werkbezoek aan het initiatief, dat in samenwerking met lokale (zorg)organisaties, ondernemers, scholen, (sport)verenigingen, supermarkten en horeca Hillegommers wil activeren een gezonde levensstijl aan te nemen. In verband met het coronavirus kon slechts een klein gezelschap op 12 juni bij het werkbezoek van de staatssecretaris aanwezig zijn.

Voorbeeld voor het land

“Healthy Hillegom is een voorbeeld voor het land”, zei de staatssecretaris, die aangaf dat hij onder de indruk is van de invulling die Hillegom geeft aan het nationale preventie- en sportakkoord, waarmee het kabinet de gezondheid van Nederlanders wil verbeteren door het aanpakken van roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. “We kijken graag naar mogelijkheden om dit project te ondersteunen.”

Een wandeling door de Hoftuin

Tijdens het werkbezoek ging de staatssecretaris in gesprek met burgemeester Arie van Erk, wethouder Fred van Trigt en de uitvoerende organisatie The Pando Network over de kansen en uitdagingen rond het project. Daarna werd er een wandeling gemaakt door de Hoftuin waar een aantal gezondheidsinitiatieven van Hillegomse bodem werden uitgelicht. De Babbelbus van A-Tax de Vries was te zien en Sandra Boonstra van Hillegom in beweging bracht het gezelschap even aan het bewegen. Welzijnskompas vertelde over een aantal mooie initiatieven zoals Tour D’Amour en de Groeituin.

Hoge ambitie

“Ik krijg enorm veel energie om aan dit project te werken”, zei wethouder Fred van Trigt bij de ondertekening van het leefstijlakkoord Healthy Hillegom. “Ik wil hier dan ook de ambitie uitspreken om de gezondste gemeente van Zuid-Holland te worden”. Karen van Ruiten, directrice van Alles is Gezondheid, benadrukte dat initiatieven als Healthy Hillegom vooral slagen wanneer er kennisdeling en samenwerking is tussen de regio’s.

Een project voor en door Hillegommers

Ter afsluiting sprak staatssecretaris Paul Blokhuis de genodigden toe. Hij liet weten dat Healthy Hillegom een innovatieve vertaling is van het landelijke beleid rond preventie en sport. Hij benadrukte nogmaals dat we als samenleving manieren moeten vinden om leefstijl gerelateerde ziekten terug te dringen. Dat lukt alleen als partijen zoals (sport)verenigingen, supermarkten, horeca, ondernemers en onderwijs samenwerken. “Het is mooi om te zien dat de gezondheidsbeweging in Hillegom van onderop wordt opgebouwd. Dat maakt dat het project echt van de Hillegommers is.” aldus Paul Blokhuis.

Leefstijlakkoord ondertekend

Het leefstijlakkoord is geformeerd door Arnoud Willemstijn en werd ondertekend door de strategische partners: Johanna de Cloo (WelzijnsKompas), Bas de Wit (Hillegom in Beweging), Rosanne Warmerdam (The Pando Network) en Fred van Trigt (Gemeente Hillegom).

Platform OuderWijzer lanceert de OuderWijzerTelefoon

Op donderdag 11 juni lanceert de gemeente Geldrop-Mierlo samen met het platform OuderWijzer het allereerste lokale bondgenootschap dat aandacht vraagt en biedt voor ouders van kinderen in alle leeftijden. Het lokale netwerk is breed samengesteld en bestaat uit onder andere onderwijsorganisaties, kinderopvang, jeugdzorg,  jeugdhulp-verleners en verloskundigen. Zij bundelen hun kennis, ervaring en netwerk en zetten zich in om ouders te ondersteunen.

OuderWijzerTelefoon: ondersteuning voor ouders

We weten dat een positieve beleving van het ouderschap een belangrijke beschermende factor is voor de balans in een gezin en voor het veilig en gezond opgroeien van kinderen. We zien in de coronacrisis de noodzaak voor ouders om ondersteuning te kunnen krijgen, om hulp te krijgen als ze ergens over twijfelen of onzeker zijn. Veel ouders zoeken inspiratie of gewoon een luisterend oor, ondersteuning en begrip. Daarom start OuderWijzer nu met de OuderWijzerTelefoon.

Hoe werkt de OuderWijzerTelefoon?

Iedereen die even wil sparren, stoom af wil blazen of vragen heeft over zijn of haar ouderschap en / of de opvoeding van zijn of haar kind, mag bellen naar de OuderWijzerTelefoon via 085 130 39 59. Het doel van de OuderWijzerTelefoon is ouders een luisterend oor bieden en hen te steunen in hun rol als ouder. De ruim 70 telefonisten hebben vaak jarenlange ervaring in het werken met ouders en kinderen en werken in kleine zelfsturende teams, die zorgen dat op ieder moment dat de hulplijn geopend is, er een enthousiaste, deskundige en hulpvaardige persoon klaar zit.

Openingstijden

De openingstijden van de OuderWijzerTelefoon zijn op weekdagen van 09:00 tot 12:00 en van 14:00 tot 17:00 uur, maar ook ’s avonds van 19:00 tot 21:00 uur. In weekenden is de hulplijn voor ouders geopend tussen 14:00 en 17:00 uur.

Wie maken de OuderWijzerTelefoon mogeliijk?

OuderWijzerTelefoon is een initiatief van het Platform OuderWijzer. Dit is een bondgenootschap, waarin het NCJ (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid), Sardes (Alles Is Gezondheid), Stichting Het Vergeten Kind en nog vele anderen samenwerken. De bondgenoten geloven dat investeren in aandacht voor ouderschap en opvoeden resulteert in een gezondere, veerkrachtige nieuwe generatie.
Lees meer op platform OuderWijzer.nl  en bekijk daar welke bondgenoten zich in onze beweging al verenigd hebben.

De combinatie van het coronavirus en extreme warmte is een gevaar voor ouderen en stelt Nederland voor nieuwe uitdagingen. Madeleen Helmer van het Klimaatverbond Nederland, hoogleraar geriatrie aan het Radboudumc Marcel Olde Rikkert en hoogleraar thermofysiologie aan de VU Hein Daanen pleiten daarom voor aanpassing van het Nationaal Hitteplan.

Dit interview met Madeleen Helmer, projectleider klimaatadaptatie bij Klimaatverbond Nederland, gaat over bewustwording van het gevaar van hitte in combinatie met COVID-19. Adviseren is onvoldoende, het gaat om de organisatie van de invulling van die adviezen.

Een combinatie van extreme hitte en het coronavirus kan gevaarlijk zijn voor de volksgezondheid. Waarom zijn extra aanpassingen nodig?

‘Er is een aantal corona-adviezen, met name ‘houd afstand’ en ‘blijf thuis’, dat bij hitte lastig kan zijn in de praktijk. We denken na over de mogelijkheden als het te warm wordt in de thuissituatie van mensen. Goed ventileren wordt een nog belangrijker advies, naast genoeg drinken en veel (water)ijsjes eten. Een buitenzonwering aanbrengen kan heel simpel met een laken voor het raam. Dat zijn maatregelen om de temperatuur in de woning zo laag mogelijk te houden. In de toekomst krijgen we vanwege klimaatverandering met veel meer met hitte te maken. De extreme hitte van vorig jaar eind juli overviel iedereen. Meteorologen hadden niet gedacht dat we in Nederland nu al 40 graden zouden meten. Daarmee is het een werkelijkheid geworden dat dit geen incident meer is, we moeten ons er nu op gaan voorbereiden. Ook vergrijzing neemt toe en daarmee dus de groep die kwetsbaar is voor hitte.’

Wat kan worden gedaan om last van de hitte te voorkomen en wat is daarin veranderd in tijden van corona?

‘De woning wordt steeds belangrijker om de hitte te beperken. De GGD bracht 25 mei de ‘Factsheet Hitte en Gezondheid uit aan de hand van onderzoek door GGD’s in Oost-Nederland over de hittebeleving van mensen in de zomer van 2019. Hierin staat advies over wat nu al kan worden ondernomen tegen de warmte in de woning, en met name de slaapkamers, waar veel mensen last hebben van slaapproblemen vanwege te hoge temperaturen. Het is heel belangrijk om elke dag de woning goed te ventileren als het buiten kouder is dan binnen. Daarnaast het advies om te proberen om elke dag een paar uur in een gekoelde ruimte of omgeving te zijn om af te koelen. Dat is nu lastig; met corona vallen er veel ruimtes af. Neem bijvoorbeeld de supermarkt. Daar is het nu moeilijk om 1,5 meter afstand te houden en je gaat er alleen snel naar toe voor de boodschappen. Het koffiehoekje is er even niet meer. Andere openbare koele ruimtes, zoals kerken en andere oude gebouwen, zouden die rol kunnen overnemen. Die oproep doen we nu ook: open de deuren als het heet wordt. Hoe meer koele ruimtes de deuren openen, hoe korter de afstand om daar te komen.

Het agenderen van de nieuwe vraagstukken vanwege de combinatie van hitte met corona is het stadium waarin we nu verkeren.  We zoeken contact met allerlei organisaties, bijvoorbeeld in de zorg, om ze te informeren en uit te nodigen mee te denken over mogelijke oplossingen.’

Ook internationaal zijn er zorgen over de combinatie van hitte en corona. Wat zijn de adviezen van het Global Heat Health Information Network (GHHIN)?

‘GHHIN, een samenwerking van veel kennisinstituten in de wereld (waaronder de Wereldgezondheisoprganisatie WHO), adviseert landen zich voor te bereiden op hitte tijdens de coronacrisis. 26 mei brachten ze hun gedetailleerde adviezen uit, geldend voor alle landen. Er moet gekeken worden naar wat van toepassing is op Nederland en wat niet. Het zijn tientallen adviezen, wat om veel maatschappelijke actie vraagt. Het hele generieke, bijna containerbegrip ‘zorg voor elkaar’ is goed uitgesplitst voor verschillende situaties.

GHHIN adviseert in een ruimte met meer dan één persoon geen ventilatoren te gebruiken. En als het niet anders kan ervoor te zorgen dat de lucht niet van de ene persoon naar de andere blaast. Dat vraagt nogal wat, bijvoorbeeld van zorgmedewerkers in verpleeghuizen, om daar steeds op te letten. Ook airco’s kunnen een probleem worden. Het advies is om de filters steeds te vervangen. Dat kan tot onduidelijkheid en onrust leiden als daar geen hele specifieke adviezen per aircosysteem op worden gegeven. Nu de GHHIN-adviezen inzichtelijk zijn knalt de urgentie er wel in.’

Welke gezondheidsklachten ontstaan er bij mensen die last hebben van de hitte?

‘Er is een gradatie, en het RIVM komt binnenkort ook uit met een opbouw van hitterisico’s. Die gaan van slaapverstoring, jeuk en duizeligheid tot een levensbedreigende hitteberoerte. Drinken en koelen is essentieel om ernstige hitte klachten te voorkomen.  Een risicoverhogende factor is dat ouderen een lagere dorstprikkel hebben en daardoor vanuit zichzelf te weinig drinken, dat is met hitte des te meer een risico. Het begint klein met te weinig drinken en te weinig koelen en kan binnen een korte tijd uitlopen tot ernstige verschijnselen. Daarbij gebruiken veel ouderen medicatie, waaronder vochtafdrijvende middelen; de bekende plaspillen. Die zijn bedoeld om versneld vocht af te drijven, wat tegenwerkt bij een hittegolf.’

Wat kan naar buiten gaan/ groen betekenen in tijden van extreme hitte? Hoe gaat corona hierin de zaak moeilijker of juist makkelijker maken?

‘Groen is enorm belangrijk. Groen is koelend. De vuistregel is zolang het buiten kouder is dan binnen is het goed om daar te zijn. In de schaduw natuurlijk. Dat geldt extra voor groene ruimtes en parken. Wat wel een probleem is, is dat boven de 35 graden de verkoelende functie van parken niet meer werkt. De huidmondjes van bomen en struiken sluiten, een soort fysieke reflex van de natuur om heel spaarzaam met zijn energie om te gaan. Dat is een nieuw fenomeen en hebben we goed waar kunnen nemen in die hele hete week vorig jaar. Dan heeft het geen zin om naar het park te gaan.’

Wat kunnen professionals in de zorg in hun (regionale) netwerken doen en is het mogelijk om ook hun ervaringen te delen (tips en trucs) of vragen (aan elkaar) te stellen?

‘De professionals die nu op adem moeten komen van de coronazorg kunnen een oproep aan de samenleving doen om bij hitte goed voor elkaar te zorgen. Zodat we inzet van professionele zorg bij hittestressverschijnselen zo veel mogelijk kunnen voorkomen. Hitte is bijna een groter probleem dan corona omdat ineens honderdduizenden mensen kwetsbaar zijn. Grotendeels is dat dezelfde groep die ook het meest kwetsbaar is voor corona. Het helpt de hitte waarschuwingen van het KNMI en het RIVM in de gaten te houden. Het Rode Kruis communiceert goed over de hitte en op hun website zijn veel tips te vinden. Ook de regionale GGD-en zullen weer klaar staan om adviezen te geven. Verder verwacht ik dat tijdens de hittegolf ook veel (social) media-aandacht ontstaat, waarbij specifieke adviezen rond hitte en corona zullen worden gedeeld.

Het mooie is, zorgen voor elkaar is niet alleen een last, het kan juist ook heel waardevol en gezellig zijn, zoals de zorgzaamheid die vanzelf naar boven kwam de afgelopen weken. Laten we die nog wat langer vasthouden.’

Meer advies over hoe hitte tegen te gaan?

• Lees de adviezen van VGGM: houd je woning koel
• Vragen en antwoorden over hitte en COVID-19 vanuit het RIVM
• Het Global Heat Health Information Network kwam uit met een global advies: GGHIN Heat and COVID-19 Information Series
• Hoe zorg je goed voor jezelf tijdens hitte, tips van het Rode Kruis: Hittetips rode kruis
• Veelgestelde vragen en advies rondom extreme hitte via GGD Leefomgeving