Donderdag 18 april kwamen we met een kleine honderd mensen samen tijdens de Mental Meetup. Mensen die allemaal op hun manier een rol spelen in de beweging mentale gezondheid. Tijdens deze bijeenkomst, waar de aanwezigen zelf inhoudelijk de agenda bepaalden, ontstond er verbinding op thema’s waar de verschillende organisaties samen nieuwe paden bewandelen.

De beweging voor een betere mentale gezondheid in Nederland bestaat al lang. Alle verschillende partijen, organisaties en betrokkenen die iets doen op dit gebied zijn onderdeel van de beweging. ‘Missie Mentaal’ zorgt voor meer verbinding en uitwisseling tussen de verschillende partijen en stimuleert samenwerking.

Wrap-up de Meetup

Tijdens de Mental Meetup van 18 april zijn door de beweging 14 thema’s benoemd waar nieuwe paden nodig zijn en waarop de eerste stappen nu zijn gezet. Na de zomer organiseert Missie Mentaal vervolg meet-ups om in ieder geval op drie van deze thema’s vervolgstappen te zetten en elkaar verder te versterken.

Rappende psycholoog Daisz

De Meetup werd samengevat door rappende psycholoog Daisz:

“Missie mentaal. Een missie voor allemaal
En we maken kabaal, in de zaal, ons verhaal
Wordt steeds sterker en steeds meer verbonden
De jeugd wordt gevonden, maar soms ook verslonden

Door te lange dagen, bang makende vragen
En reële zaken, want het gebeurt echt steeds vaker

Het is niet vanzelfsprekend, dat alles verbetert
Maar vast lopen betekent: niet blijvend, niet brekend
Maar wel volhardend smekend op snel nieuwe wegen

En die nieuwe wegen en nieuwe paden
Die moeten we dus, samen gaan maken
Gezamenlijk zoeken, gezamenlijk hopen
En die nieuwe route dan samen belopen

Want een pad ontstaat, door er op te lopen

De handen ineen én uit te mouwen
En probeer maar en val maar en faal maar, wat zou het?
Probeer nieuwe dingen, want als niets anders werkt?
Dan zijn dus de opties van nu te beperkt

Het moet niet blijven bij roepen en zeggen
Het moet vérder reiken. Het punt bij de paal zetten.

Dus wat vind je belangrijk?
Waar draag je aan bij?
Wat voel je, wat schreeuwt:
‘Dit is belangrijk voor mij!”

Zijn het factoren van de maatschappij
De scholen, klimaat en haar zorgen daarbij.

Kinderen die opgroeien, zonder hun mam
Of met kwetsbare ouders, misschien wel kansarm

De invloed van socials en prestatiedruk
Een safe space, een zoektocht naar gender, geluk

Natuur en haar heling en stigma’s doorbreking
Wachttijden, doorverwijzen, niet meer die klacht vermijden

Het leren van generaties, ook in andere tijden
En dit allemaal is, ook niet te vermijden

De dingen genoemd ZIJN van alle tijden

Een oplossing is, niet zomaar bereikt en de uitdaging blijft…

Om het samen te doen

Dus hier is mijn kaartje, goed voorbeeld doet volgen
Begin ook vandaag. Wacht niet tot morgen

Bezin en verbind. Ontmoet als een kind

Een vreemde
En bespreek het probleem en

DOE.”

14 thema’s

Tijdens de Mental Meet-Up zijn 14 thema’s ontstaan. Doe je iets op een van deze thema’s en sta je open om samen nieuwe paden in te bewandelen? Neem dan contact op met Ferry Nagel (fn@kl.nl).

1. KOPP/KOV (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP) en Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen)
2. De rol van sport op het gebied van preventie, signalering en doorverwijzing
3. Destigmatisering
4. Rewilding via natuur
5. Preventie mentale gezondheid bij kinderen van 10-12 jaar
6. Aanpak creëren met de mensen om wie het gaat. Hoe doen we dat?
7. Wachtlijstoverbrugging
8. Impact klimaatverandering op welzijn van jongeren
9. Mentale gezondheid van lhbtq+ jongeren en jongvolwassenen
10. Mentale gezondheid van mensen met een migratieachtergrond, vluchtelingen, statushouders. Jongeren en ouderen en internationale studenten.
11. Werken aan een samenleving die bijdraagt aan ons mentaal welzijn
12. Wat is de verantwoordelijkheid van bedrijven (in de sociale directe dienstverlening jongeren?)
13. Ongesteund ouderverlies bij mensen op jonge leeftijd
14. Onderwijs als versneller en sleutel

Jongeren Hulp Online is er om jongeren op weg te helpen in het makkelijk vinden van online hulp. De website is nu uitgebreid met een overzichtelijke kaart. Hierop staan meer dan 40 locaties waar jongeren langs kunnen komen voor een goed gesprek, op adem te komen of met anderen wat leuks te doen.

Hoe groot of klein je probleem ook is, waar je ook mee zit of als je gewoon een keer je hart wilt luchten: bij Jongeren Hulp Online vinden jongeren meer dan 25 (online) hulplijnen die ze snel, anoniem en gratis ondersteuning bieden. Via de chat, telefoon of email.

Hulp die bij je past

Met het beantwoorden van een paar simpele vragen krijg jongeren de keuze uit een of meer passende hulplijnen. Mede om te voorkomen dat je -al googelend- verdwaalt in het woud van instanties, hulpdiensten, platforms en websites op het gebied van mentale gezondheid.

Liever ergens binnenlopen

Naast online ondersteuning kunnen jongeren op veel plekken in Nederland ook fysiek ergens binnenlopen met hun vragen of problemen. Op de nieuwe inloopkaart van Jongeren Hulp Online staan de locaties van @ease, Ixta Noa, Roger That Inspiratielab, TEJO Nederland en Jimmy’s. Binnenkort volgen ook de plaatsen waar Join Us groepsactiviteiten aanbiedt.

Mogelijkheden in de buurt

Door te zoeken op postcode kunnen jongeren nagaan of er een locatie in hun buurt is waar ze fysiek terecht kunnen. Voor een goed gesprek, deskundig advies of tips. Vaak kan je hier ook binnen lopen om even te kletsen, samen te eten of met anderen wat leuks te doen.

Daisy neemt proef op de som

Dat er behoefte is aan offline contact, blijkt wel uit de proef op de som die rappende psycholoog Daisy Veenstra name op Instagram. Ze ging live in gesprek met jongeren over wat ze doen met hun zorgen, vragen en problemen op mentaal vlak. En waar ga je dan heen? In een poll onder haar volgers gaf 87% daarbij de voorkeur aan offline- boven online contact. Opvallend, omdat de wereld van jongeren zich zo vaak online afspeelt. Maar ook hier geldt, een hand op je schouder of een empathische blik vertelt vaak meer dan alleen woorden.

Rap: Ergens om naartoe te gaan

Om duidelijk te maken dat praten over je gevoelens goed is en er talloze plekken zijn die jongeren daarbij helpen, maakte Daisy samen met haar volgers de rap ‘Ergens om naartoe te gaan’. Speciaal voor Jongeren Hulp Online. Want een luisterend oor en goede hulp is altijd binnen handbereik.

Meer weten?

Meer weten over Jongeren Hulp Online? Lees hier verder of neem contact op met Wico Mulder (wico.mulder@allesisgezondheid.nl) of Cuno de Haas (cuno.de.haas@allesisgezondheid.nl).

Oproep brede maatschappelijke aanpak gezondheidscrisis

‘Bundel krachten voor een sterke samenleving waarin iedereen mee kan doen.’ In een brief aan de informateur pleiten vertegenwoordigers uit het onderwijs, gemeenten, gezondheidsfondsen, bedrijfsleven, de zorg en diverse maatschappelijke organisaties voor een doortastende aanpak van de groeiende gezondheidscrisis in ons land. ‘Het is nu van vitaal belang doelbewust keuzes te maken en gezamenlijk te werken aan een gezonder Nederland. Dit streven naar gezondheid draagt niet alleen bij aan het welzijn, maar ook aan een solide economie’, zoals benadrukt door diverse ondertekenaars, waaronder Alles is Gezondheid.

Gezondheid basis veerkrachtige samenleving

Gezondheid is van levensbelang, voor mens en maatschappij. We leven weliswaar langer, maar we ervaren meer chronische aandoeningen, gezondheidsverschillen nemen toe, de zorgsector is overbelast en de zorgvraag wordt onhoudbaar. De ondertekenaars zien een goede gezondheid als een belangrijke voorwaarde om mee te kunnen doen in de samenleving. ‘Verbeterde gezondheid vermindert daarmee niet alleen de druk op de zorg, statistieken tonen aan dat 1 procent meer gezondheid leidt tot 4 à 8 procent meer bbp per inwoner en een hogere arbeidsdeelname. Hier liggen kansen voor een gezonder Nederland, én voor het aanpakken van personeelstekorten in alle sectoren van de economie.’

Vier suggesties voor betere gezondheid

‘Nederland heeft de kracht om daadwerkelijk gezonder te worden. Wij kunnen die kracht benutten door dit moment aan te grijpen de juiste keuzes te maken en een gezamenlijke aanpak te omarmen. Niet alleen op de korte, maar ook op de lange termijn. Alleen wanneer we de gezondheid voor alle generaties vergroten, zijn we samen veerkrachtiger in het aangaan van andere maatschappelijke uitdagingen.’ Daarom doen de organisaties vier concrete suggesties om gezondheid te stimuleren.

1. Zet gezondheid centraal in alle beleidsdomeinen: Bijdragen uit het sociale, economische en fysieke domein zijn cruciaal om de transitie naar een gezonde samenleving te realiseren.
2. Maak meer vaart met De Gezonde Generatie: Stimuleer een gezonde leefstijl vanaf jonge leeftijd, bijvoorbeeld met meer bewegen en gezond eten.
3. Werk aan een inclusievere en gezondere arbeidsmarkt: creëer een arbeidsmarkt waaraan iedereen kan bijdragen en waarin werkgevers investeren in vitaliteit.
4. Zet ingezet beleid versterkt voort: Bouw voort op bestaande initiatieven voor een duurzame gezondheid zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord, het Integraal Zorgakkoord en het Preventieakkoord. Maak de financiering van gezondheidsbevordering structureel.

Deze voorstellen sluiten aan bij het recente briefadvies ‘Gezond opgroeien, wonen en werken’ van de Sociaal-Economische Raad.

Meer weten en/of samenwerken?

Download de brief voor meer informatie en/of neem contact op met de onafhankelijk voorzitter Lea Bouwmeester via secretariaat@federatievoorgezondheid.nl.

Stress, eenzaamheid of depressie: meer dan de helft van de Nederlandse jongvolwassenen kampt met mentale klachten. Dat kan en moet anders, vinden acht landelijke organisaties die zich inzetten voor de mentale gezondheid van jongeren. Ze bundelen hun krachten en stuurden een brief aan informateur Plasterk met daarin een voorstel voor één centraal online platform voor jongeren met beginnende mentale klachten (16-27 jaar).

Eén van de acht organisaties is De Kindertelefoon. Zij richtte in 2021 de Alles Oké? Supportlijn voor jongvolwassenen op. Inmiddels voert de supportlijn zo’n 80 gesprekken per dag via chat en telefonie. Een derde van de gesprekken gaat over mentale problemen. Directeur Roline de Wilde: “De oorzaak van deze problemen is vaak een opeenstapeling van verschillende factoren, waaronder prestatiedruk, onzekerheid over wonen, relaties, eenzaamheid, zorgen over het klimaat en oorlogen en de invloed van social media. Daarnaast is het aanbod in laagdrempelige hulp voor jongeren versnipperd. Veel jongeren weten passende ondersteuning niet tijdig te vinden, waardoor problematiek van kwaad tot erger gaat.”

Krachten bundelen: één platform met gratis laagdrempelige steun

Daarom werken De Kindertelefoon, MIND Us, @ease, Transformers Community, MIND, Join Us, 113 Zelfmoordpreventie en Jongerenhulp Online (een initiatief van Alles is Gezondheid) samen in de wens om één platform te ontwikkelen waar jongeren met beginnende mentale klachten gratis en anoniem terecht kunnen. Voor relevante informatie, contact met leeftijdsgenoten, een luisterend oor en hulp bij het vinden van verdere ondersteuning. De Wilde: “Om de mentale gezondheid van onze jongeren te verbeteren moet er structureel geïnvesteerd worden in één veilige goed vindbare online plek met betrouwbare informatie en ondersteuning. Zonder drempels en administratietijd. Door de zoektocht te vergemakkelijken en onderlinge support te stimuleren, wordt de zelfredzaamheid van jongeren versterkt. Én dragen we bij aan het voorkomen dat jongeren te lang in hun eentje blijven rondlopen, waardoor milde klachten vaak complexer worden.

Jongeren Hulp Online doet dit ook. Het platform is bedoeld om jongeren op weg te helpen in het makkelijk vinden van passende (online) hulp bij meer dan 25 hulplijnen. Met het beantwoorden van een paar simpele vragen krijgen ze de keuze uit een of meer geschikte hulplijnen.  Hoe groot of klein het probleem ook is. Via de chat, telefoon of email. Betrouwbaar en professioneel.

Snelle realisatie mogelijk: plan ligt er al

Een gedetailleerd plan hoe dit gerealiseerd kan worden ligt klaar. Ontwikkeld sámen met jongeren, onderbouwd door diverse onderzoeken over noodzaak en behoefte, gedragen door alle ondergetekenden – een brede groep van samenwerkende partijen – die hun krachten en kennis bundelen. En in lijn met de Hervormingsagenda Jeugd, mede ondertekend door MIND, welke recent door NJR bij jongeren is getoetst.

De organisaties hebben recent een brief naar zowel de informateur als de Kamer gestuurd met het verzoek om dit platform mogelijk te maken. Het initiatief is inmiddels onafhankelijk getoetst door adviesbureau Berenschot – in opdracht van het ministerie van VWS – op verwachte effectiviteit en haalbaarheid. Conclusie: “Het gezamenlijke platform levert in potentie een goede bijdrage en gewenste aanvulling op het huidige landschap ten aanzien van hulpverlening voor jongeren met mentale problemen. Wij waarderen het voorstel daarom positief en adviseren het Ministerie van VWS om het voorstel te steunen.”

“Berenschot adviseert ons voorstel te steunen. We merken dat de noodzaak voor het platform wordt gevoeld, zowel bij Kamerleden als bij jongeren zelf. Maar bijvoorbeeld ook bij scholen die hiernaar kunnen doorverwijzen,” aldus De Wilde. Dienke Bos, directeur MIND: ”In het Wetgevingsoverleg Jeugd van 29 januari jl. heeft staatssecretaris van Ooijen laten weten dat hij en minister Helder dit online platform van de 8 organisaties wil helpen realiseren.”

Werkbezoek Koningin Máxima

Hare Majesteit Koningin Máxima en minister Helder van Volksgezondheid, Welzijn en Sport brachten op 30 januari een bezoek aan de Alles Oké? Supportlijn. Tijdens het werkbezoek spraken Koningin Máxima en minister Helder met twee vrijwilligers van de Alles Oké? Supportlijn over de gesprekken die zij voeren met jongeren. Ook werd gesproken met jongeren zelf, over de behoefte die zij hebben aan een goede en veilige plek waar zij online terecht kunnen bij (beginnende) mentale problemen. Koningin Máxima: “Het idee staat al een lange tijd in de steigers. Hulplijnen voor mentale problemen schieten als paddenstoelen uit de grond. Het is goed om een herkenbare plek te creëren waar de krachten gebundeld worden.”

Meer weten?

Netwerkadviseur Mentale Gezondheid en initiatiefnemer van Jongeren Hulp Online Wico Mulder was bij het gesprek aanwezig. Hij brengt graag initiatieven, goede ideeën en bevlogen mensen bij elkaar op het gebied van mentale zorg voor jongvolwassenen. Neem contact op met Wico om samen te werken.

In verschillende landen werken zorgprofessionals zoals artsen samen met hun ketenpartners en met natuurorganisaties om natuur in de reguliere zorg te integreren. Een bijzonder voorbeeld hiervan is Park Rx America, waar dr. Robert Zarr de eigen medische werkwijze als basis neemt en hier natuur aan toevoegt. Hoe promoot je de natuur als onderdeel van preventie en levensstijl? Netwerkadviseur Groen Annette Postma ging in gesprek met Zarr.

Vanuit de zorg natuur voorschrijven

Waar in de meeste landen de natuursector initiatiefnemer is, was Zarr de uitzondering die vanuit de zorg initiatief nam om natuur voor te schrijven. Hij wist het in de VS al behoorlijk groot te maken. In ons land sloegen Arts en Leefstijl en Alles is Gezondheid de handen ineen om natuur te promoten als onderdeel van preventie, leefstijl en behandeling. Hun pakket praktijkmaterialen voor huisartsen, andere eerstelijnszorgverleners en sociaal domein werd ook vertaald in het Engels. Dat was een mooie aanleiding om de banden met Robert Zarr weer aan te halen. Zarr was positief verrast door de voortgang die in Nederland is gemaakt en door de praktisch bruikbare materialen.

Digitaal verwijsproces naar de natuur

Zarr wil met verwijzingen en ‘recepten’ naar de natuur groene gebieden aanbieden als gezonde eigen ‘behandelruimte’ of voor betere zelfzorg bij uiteenlopende gezondheidsklachten. Daarmee worden de patiënten automatisch actieve deelnemers in hun genezingsproces. Net als in de Nederlandse leefstijlaanpak zijn de meeste verwijzingen bedoeld om meer te bewegen, ontspannen of ontmoeten in het groen. Maar er zijn ook interessante verschillen. Waar het Nederlandse Verwijskaartje Natuur op A6-formaat als een papieren variant voor kwetsbare doelgroepen is ontwikkeld samen met Vereniging Arts en Leefstijl, is het systeem van ParkRxAmerica al volledig digitaal ingericht.

Hun digitale verwijsproces volgt de standaard medische werkwijze. De verwijzer (artsen, fysiotherapeuten, psychologen, coaches) vult digitaal een advies in voor regelmatige activiteiten in de natuur, zoals wandelen, ontspannen of juist ontmoeten in de natuur: wat, hoe vaak en hoe lang. Samen met de patiënt wordt ook de plek bepaald. Vaak is dat een park dichtbij, maar een buitengebied of natuurgebied kan uiteraard ook. De adviezen staan concreet uitgewerkt, net zoals in onze Nederlandse Toolkit Natuur voor Gezondheid. Een mooi voorbeeld is de oefening Zit-Spot, die lijkt op oefeningen die wandelcoaches en buitenpsychologen inzetten. De oefening vind je onderaan dit artikel.

Het digitale systeem is daarmee bij Park Rx America volledig afgestemd op de beperkte tijd die artsen hebben in hun consulten en past naadloos bij hun dagelijkse werkwijze. De patiënt krijgt een digitale verwijzing en kan via zijn of haar mobiele telefoon invoeren wanneer hij of zij in de natuur is geweest. Die berichten worden dan in het medische dossier bijgehouden, zodat de arts bij een vervolgconsult met een snelle blik weet wat de patiënt in de natuur gedaan heeft.

Deze werkwijze heeft in de VS al veel navolging gekregen. Inmiddels worden van ruim 1700 verwijzers de gegevens bijgehouden van hun patiënten.

Onderzoek naar wetenschappelijk bewijs natuurinzet

Net als in Nederland is het ook in de VS niet eenvoudig om dit gedachtengoed breed in de patiëntenzorg te implementeren. Daar zijn meerdere redenen voor, zoals gebrek aan financiën of onvoldoende stevig wetenschappelijk bewijs om medici te overtuigen. Een deel van de 1700 voorschrijvende artsen is daarom betrokken bij een groot onderzoek dat Zarr heeft opgezet met de universiteit in Ottawa. In dat onderzoek koppelen ze verwijzingen, adviezen en de opvolging daarvan aan medische uitkomstmaten zoals gewicht, bloedsuiker, bloeddruk en enkele stressmaten. Zarr hoopt daarmee een bijdrage te kunnen leveren aan het bewijzen dat natuur inzetten voor patiëntenzorg zowel de gezondheid bevordert, als zorgkosten scheelt. Maar het is nog niet zo ver dat al is aangetoond dat natuur op recept zorgkosten bespaart, en dan blijft gebrek aan financiering een belangrijke hobbel. Veel van wat Robert Zarr doet is liefdewerk, ook na jaren nog. Gelukkig laat hij zich daardoor niet weerhouden. Hij is pragmatisch en creatief in zijn strategieën voor het verkrijgen van financiering, via onder meer fondsen, donaties en samenwerkingen met onderzoeksinstellingen.

Sociale factoren hebben grote invloed

Maar bewijs is lang niet altijd noodzakelijk, vindt Zarr. ‘Huisartsen zien in zowel Amerika als Nederland veel patiënten met klachten die lastig medisch verklaarbaar zijn. Daar gaat veel van hun tijd in zitten, zonder dat ze patiënten veel kunnen bieden. Natuur blijkt juist voor die groep patiënten positieve gezondheidseffecten te kunnen hebben.’ Een nieuwe zoekrichting van ParkRxAmerica lijkt op de Nederlandse aanpak Welzijn op Recept en een focus op levenswelzijn en mentale balans als bij Positieve Gezondheid. Sociale factoren zoals eenzaamheid of armoede hebben een grote invloed op de ervaren gezondheid, en dus ook op doktersbezoek. Daarom werkt Zarr samen met de mensen van Social Prescribing in het Verenigd Koninkrijk, waar huisartsen via sociaal werkers patiënten verwijzen voor een bezoek aan de natuur, vaak via wandelgroepen. Het in een groep buiten zijn blijkt voor hen goed te werken. In het VK zijn daar ook subsidies voor beschikbaar. In Nederland wordt op verschillende plaatsen Natuur op Recept via het concept Welzijn op Recept ook al toegepast.

Omdat ‘het zo hoort’

Tot slot wijst Zarr op gewoontegedrag van de voorschrijvende artsen. ‘Veel van wat huisartsen nu doen, is ook helemaal niet bewezen, maar wordt zo gedaan omdat ‘het zo hoort’.’ En over beperkte tijd zegt hij: ‘Als je toch al uitleg geeft over leefstijl of therapietrouw en het veranderen van je eigen gewoonten, waarom niet even de natuur onder de aandacht brengen? Het invullen van het verwijssysteem is net zo snel als een verwijzing naar een specialist of het voorschrijven van medicatie. En als je dan naar de natuur verwijst, blijken veel patiënten het fijn te vinden om zelf iets te kunnen doen en via hun mobiele telefoon aan mij terug te kunnen melden.’

Meer weten of meedoen?

Robert Zarr en Alles is Gezondheid-collega Annette Postma denken dat een internationaal groepje van artsen die natuur voorschrijven elkaar kunnen inspireren, steunen en helpen om natuur in de eerstelijns zorg te inspireren. Ben je arts en wil je meedoen of meer weten? Wil je de Engelse vertaling van de handleiding, folder, verwijskaart of samenvattingskaart digitaal ontvangen? Meld je dan bij Annette Postma.

Oefening Zit-Spot

Voor zingeving is vaak weinig tijd en ruimte binnen het medisch-geneeskundig curriculum. De hedendaagse zorg staat voor enorme uitdagingen. Een aanzienlijk aantal jonge artsen verlaat vroegtijdig het vak, en het percentage dokters met burn-out en andere klachten is en blijft hoog. Daarom organiseerden Alles is Gezondheid en partners op 9 december 2023 Cadeau voor de Co en A(n)ios: een dag vol inspiratie en verdieping voor geneeskundestudenten, coassistenten en jonge dokters gewijd aan professioneel en persoonlijk medisch leiderschap, waarbij de cruciale balans tussen hoofd en hart centraal stond. Goed voor jezelf leren zorgen is cruciaal. “Als je als medisch professional er niet voor jezelf bent, kun je er ook niet voor de ander zijn.” De dag op Landgoed Zonnestraal in Hilversum was volgens een deelnemer ‘de meest inspirerende dag van 2023!’

Zorg op de automatische piloot

Bedenker en organisator van de dag Wico Mulder (Arts M&G en Netwerkadviseur Mentale Gezondheid en Welbevinden bij Alles is Gezondheid) ziet diverse bewegingen in de zorg waar hij enerzijds enthousiast van wordt, maar maakt zich tegelijkertijd ook zorgen. De focus moet écht meer verlegd worden naar gezondheid én mentale gezondheid in plaats van symptoombestrijding en het behandelen van ziekten vanuit een puur cognitief biomedisch wetenschappelijk “oorzaak-gevolg” paradigma waarbij lichaam en geest gescheiden zijn, vindt hij.

‘Dit is o.a. belangrijk omdat de druk in het systeem schrikbarend hoog is, de zorgkosten blijven toenemen en het percentage patiënten met chronische aandoeningen stijgt en veel cliënten en patiënten in de reguliere zorg zich niet gezien en begrepen voelen. Onder veel klachten zit naar mijn idee veelal psychosociale problematiek en trauma waarbij “The sense of belonging” en “The sense of coherence” geschaad zijn, met veelal overlevingsgedrag als gevolg. De dieper gelegen behoefte om gezien, gehoord en begrepen te worden is menselijk en speelt niet alleen bij patiënten maar zeker ook bij dokters. Dat hierin jonge dokters geschaad worden blijkt uit de enquête naar intimidatie en machtsmisbruik, seksueel grensoverschrijdend gedrag, discriminatie en racisme en pesten die eind november 2023 gepubliceerd is in Medisch Contact. Wat uit eerder onderzoek ook naar voren is gekomen, is hoe verder je in je opleiding tot basisarts en specialist komt, hoe meer je een stuk empathie verliest. En laat nou juist dat zo cruciaal zijn voor patiënten en cliënten.

Verschuiving focus naar emotionele intelligentie en zelfkennis

Mulder ervaart dat het niet goed gaat met jonge dokters. Het is bekend dat het percentage dokters met burn-out klachten relatief hoog is. Al in 2015 kwam dit in een onderzoek onder geneeskundestudenten aan het licht, met name bij coassistenten. Belangrijkste factoren die aan de klachten bijdragen zijn de hoge emotionele belasting en de ongezonde werk-privé balans (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 159:A8255, 2015). De situatie is sindsdien niet veel beter geworden. Momenteel heeft een kwart van de jonge artsen last van klachten (KNMG 2023). Uit onderzoek is ook gebleken dat medisch studenten en jonge dokters voortijdig stoppen met hun studie of opleiding en de zorg verlaten. In de afgelopen 5 jaar deden 29% van de 18.000 artsen geen aanvraag voor herregistratie in het BIG-register, waaronder maar liefst 1.335 basisartsen jonger dan 50 jaar (Medisch Contact nr. 39, 2023). En dat terwijl we weten dat de beschikbaarheid van personeel en betaalbaarheid van de zorg tot (grote) problemen gaat leiden in de toekomst.

Een steentje bijdragen aan de transformatie van de zorg kan door onder andere aandacht te schenken aan het emotioneel welbevinden van deze jonge zorgprofessionals. ‘Naar mijn idee dient de opleiding van jonge dokters zich meer te focussen op de waarde van EQ – emotionele intelligentie, zelfkennis en empathisch vermogen. We zien dat thema’s als persoonlijk leiderschap en de arts als coach al een tijdje hot items zijn, maar ook dat deze door het medisch systeem nauwelijks worden onderwezen of opgepakt. Het wordt niet omarmd in de dagelijkse praktijk. Ik denk dat het noodzakelijk is dat de medische cultuur veel menselijker wordt.’ Mulder deed ooit zelf de opleiding tot KNO-Hoofd/-Hals chirurg, en stopte mede omdat het systeem hem te hiërarchisch en de cultuur onpersoonlijk en niet veilig was.

Jonge dokters (in spé) bedanken

Hij bedacht en initieerde daarom de dag “Cadeau voor de Co & A(n)io”: een dag speciaal voor geneeskunde studenten, coassistenten en jonge artsen. Ontworpen om hen te voorzien van cruciale inzichten en inspiratie om hoofd en hart in evenwicht te houden. Dat is volgens hem namelijk essentieel voor een gezondere en duurzame toekomst van de zorg. ‘Ik wil jonge dokters en verpleegkundigen bedanken dat zij hun professionele leven willen wijden aan het bijdragen aan de gezondheid van patiënten en cliënten. Ik hoop dat we hiermee bijdrage aan hoe zij zich leren te verhouden tot ons ingewikkelde zorgsysteem. Dat ze daarin bewust keuzes en afwegingen kunnen maken, en met een menselijke blik en tevens focus op zelfontwikkeling, de juiste warme zorg kunnen gaan verlenen waar patiënten en cliënten behoefte aan hebben.’

Het werd een dag vol reflectie, elkaar ontmoeten, samen stilstaan bij ervaringen en behoeften. De deelnemers begonnen bij aankomst met het verwoorden van een intentie voor de dag, waarna een en boswandeling volgde onder leiding van boswachter Marieke Schatteleijn (bekend van het televisieprogramma Binnenste Buiten), en volgden daarna interactieve bijdrages van Janine Schimmelpenninck (grondlegger Natural Skills psychologie & auteur), Ehsan Natour (cardio-thoracaal chirurg & auteur), Giliam Kuijpers (oprichter MedGezel en kinderarts) en Wico Mulder.

De dag werd geëvalueerd en ontving een 8,7. De behoefte aan een dag als deze bleek uit de vele positieve quotes die we van de deelnemers ontvingen:
– “Zeer leerzame dag over hetgeen (onterecht) niet in het curriculum wordt behandeld”
– “Inspirerend en praktische handvaten om de eerste stap te kunnen zetten”
– “Deze dag brengt echt oog voor elkaar en hetgeen waar het om draait in de zorg”
– “Gezellig en goed in contact gekomen met mezelf en anderen. Erg leuk initiatief en zeer verfrissend.”

Wensen en verlangens voor de zorg

‘In een prachtig verlicht Droomcafé (Kerstdôme) van Ton Baan en Rene Katerberg (MeYouWeDo) mochten de deelnemers hun wensen en verlangens op een bierviltje schrijven en ophangen. Alles begint altijd met een klein idee. En als je dat idee deelt, dan gaat het stromen,’ zei spreker Giliam Kuijpers. ‘Het was een dag als prelude voor een nieuwe beweging in de zorg. Een community met het HART als centraal middelpunt. Een community die met hoofd en hart volgens universele principes haar bijdrage gaat leveren aan de noodzakelijke zorgtransformatie.’

Enkele wensen en dromen voor de zorg die de deelnemers ophingen:
• “Ik hoop dat elke aanstaande arts kan doen wat hij/zij wil binnen de geneeskunde zonder dat de afkomst van diegene dat belemmert.”
• “Mijn wens is dat mensen (artsen) zich kwetsbaarder op durven stellen om zo een veilige omgeving te creëren en te zorgen voor elkaar.”
• “Ik wens dat het stigma dat buiten het ziekenhuis gaan werken raar en/of vreemd is, verdwijnt.”

Ook meedoen?

Gevoel dat je wat gemist hebt? Geen nood! We gaan deze dag in het voorjaar van 2024 weer organiseren. Dit keer nodigen we ook opleiders uit en zal de dag geaccrediteerd worden. Wil je daar als geneeskundestudent, coassistent, jonge dokter of opleider bij zijn? Mail dan naar info@allesisgezondheid.nl voor meer informatie. Deelname is gratis.

Met dank aan: partners waaronder De Jonge Dokter, De Geneeskundestudent, De Jonge Specialist, Stichting Student en Leefstijl, Vereniging Arts & Leefstijl, Zilveren Kruis, ONVZ, Medgezel, The Orange Tree Academy, Stichting Stilgezet, Praktijk Salut, Dutch Health Hub, Campus Zonnestraal, Me You We Do en de Noaber Foundation.

Op maandag 15 januari 2024 is het weer Blue Monday. Vaak genoemd als meest deprimerende dag van het jaar. Bij Alles is Gezondheid en partners denken we Blue Monday graag om naar Green Monday. In dit artikel staan 8 tips en ideeën om groen in te zetten voor een betere mentale gezondheid.

Onder het het motto ‘Van Blauw naar Groen: dit kun je doen’, roepen we op om van Blue Monday een groene maandag te maken. Met het idee om bewuster stil te staan bij eenieders mentale gezondheid en hoe groen, bewegen en natuur hierbij kan helpen.

Mentale gezondheid en natuur

Onderzoek toont namelijk aan dat een groene omgeving enerzijds bijdraagt aan minder stress en minder mentale klachten en anderzijds het concentratievermogen en werkgeheugen bevordert. In combinatie met (meer) bewegen een succesformule om de ‘blues’ tegen te gaan.

Dit is ook wel nodig want de cijfers liegen er niet om:

• Bijna de helft van de volwassenen in Nederland heeft ooit in het leven één of meerdere psychische aandoeningen gehad (Trimbos 2022).
• In 2021 voelde bijna een op de vijf van kinderen en jongeren  zich psychisch ongezond en ook de recente Jeugdmonitor (CBS 2023) schetst een alarmerend beeld over hun psychische klachten.
• Bij ruim een derde van het werkgerelateerde verzuim is werkstress en prestatiedruk de belangrijkste oorzaak. En de kosten hiervan lopen in de miljarden (ABN AMRO 2023).

Alle reden om ervoor te zorgen dat werknemers, maar ook leerlingen en studenten goed in hun vel zitten en niet uitvallen door psychische klachten. Voor werkgevers is het de uitdaging om te werken aan meer mensgerichte organisaties en het onderwijs moet studenten ondersteunen om niet te bezwijken onder de druk.

Wico Mulder (Netwerkadviseur Mentale Gezondheid): “De werkende mens, scholieren en studenten: allemaal zijn we onderdeel van de natuur. Jezelf verplaatsen en laten verwonderen door de natuur werkt inspirerend, verbindend en zorgt ervoor dat je je vitaler voelt. Die combinatie is goud. Het voorkomt gezondheidsproblemen en komt je werk- en studieplezier, productiviteit, leervermogen en mentale gezondheid ten goede.”

Green Monday: dit kun je doen

Alles is Gezondheid geeft zelf invulling aan Green Monday door deze dag een wandeling in de natuur te organiseren met het eigen team. Aan de hand van de Inner Development Goals, gaan we aan de slag met onze intenties voor 2024 en staan we stil bij wat we als werkenden nodig hebben om mentaal fit te blijven.

En jij kan ook meedoen. Hieronder vind je 8 tips en ideeën hoe je natuur en beweging in kan zetten voor de mentale gezondheid. Voor jezelf of binnen jouw organisatie.

1. Weeting: Walk your meeting

Verander jouw vergaderingen in een Weeting: dit is een gestructureerd overleg in de buitenlucht waar kleine groepjes wandelend brainstormen of overleggen. Wandelend vergaderen of vergaderend wandelen dus. Een inspirerende en effectieve manier om verbinding te creëren.

2. De mooiste boswachterspaden

De boswachters van Staatsbosbeheer hebben de allermooiste wandelroutes van Nederland voor je uitgestippeld. De geselecteerde routes zijn geordend naar het seizoen waarop ze op z’n mooist zijn. Ze nemen je mee langs hun favoriete plekjes. Laten je ruige zijpaden nemen, sturen je de heuvel op voor het mooiste uitzicht en wijzen je op bijzondere planten en dieren. Hier vind je de mooiste boswachterspaden in de winter. Bekijk hier de buitenactiviteiten in de  week van Blue Monday. Of lees het nieuwe boek van tv-boswachter Marieke Schatteleijn (presentator Binnenste Buiten).

3. Stichting Gezond Natuur Wandelen

Samen wandelen is gezellig, groen en gezond. “Voor een gezond lichaam en gezonde geest, is het van belang elke dag voldoende te bewegen. Geniet daarbij vooral ook van de natuur”, aldus Erik Scherder (ambassadeur Stichting Gezond Natuur Wandelen). Met Gezond Natuur Wandelen adem je alle ingrediënten in voor een goed gevoel: buurtgenoten ontmoeten, bewegen en de mooie natuur ervaren. De wandelingen met Gezond Natuur Wandelen zijn een positieve ervaring waar je de rest van de week met een glimlach op terugkijkt én zetten aan tot meer. Op een vaste tijd en een vaste plek in de buurt. Jouw wandeling voert altijd door het groen, want de natuur haalt het beste in je naar boven.  Loopt je mee? Er worden op 100 locaties in 65 gemeenten wekelijkse wandelingen georganiseerd. Kijk hier voor de mogelijkheden in jouw buurt.

4. Buiten bewegen met een trainer in je broekzak

Bewegen is voor iedereen. Met de app van QR-FIT wandel je samen met een trainer een fijne gezonde toekomst tegemoet. Met de beweegrichtlijn als leidraad, werk je mee aan je eigen gezondheid en een vitaler Nederland. Wat je beweegdoelen ook zijn, de QR-FIT app biedt jou een platform om ze te behalen. Door bij iedere oefening je  eigen niveau te kiezen, blijft QR-FIT voor iedereen toegankelijk en uitdagend. Ook biedt de app een speciaal valpreventieprogramma voor senioren. Download de app hier gratis.

5. Frisse Gedachtes: voor een beter studentenwelzijn

Frisse Gedachtes is een initiatief voor en door studenten dat zich zowel online als offline inzet voor een beter studentenwelzijn. Studenten kunnen gebruik maken van drie gratis diensten

• Chatten: voor een luisterend oor en praktische tips.
• Connect: activiteiten om samen met andere studenten op te trekken en nieuwe contacten op te doen. Zoals samen studeren, deelnemen aan een sportactiviteit of samen wandelen
• Events: zo organiseert Frisse Gedachtes ook groepswandelingen. Kijk hier voor meer informatie.

6. Rennen voor Mentale Gezondheid

Doe mee aan een landelijke sponsorloop die aandacht vraagt voor mentale gezondheid, zoals de Blue Monday Run van Mind of de Socialrun 2024 of de Dam tot Dam Loop 2024 (en steun de Stichting Mind US). Meld jezelf aan of start een team, ga trainen en zet je in voor een gezondere geest voor jezelf en je medemens. Inspiratie nodig? De aftermovie van de Socialrun 2023 vind je hier

7. Walk in the parQ: ouderdom komt met bewegen

Walk in the parQ geeft ouderen de mogelijkheid om meer te bewegen tijdens het wandelen. Dit doen ze door mensen oefeningen te laten doen bij een van de houten palen op de route. De routes zijn speciaal gemaakt voor ouderen, ongeacht of iemand zelfstandig kan lopen of zich voortbeweegt met een rollator of rolstoel. Tijdens de wandeling kun je bij de route houten palen een QR-code scannen met Walk in the parQ app. Zo krijgt iemand verschillende oefeningen te zien die je helpen om in balans te blijven en de spierkracht te verbeteren. Het sociale aspect van samen bewegen en oefenen is uiteraard ook goed voor de mentale gezondheid. Hier vind je meer informatie.

8. Week van de Mentale Gezondheid 2024

Begin juni is de (Nederlandse) Week van de Mentale Gezondheid. In deze week gaat Alles is Gezondheid met partners extra aandacht besteden aan de mentale gezondheid. Uiteraard met nadruk op het belang van bewegen in de natuur. Daarvoor gaan we onder meer wandelingen organiseren met netwerkpartners. Zo kun je meedoen aan speciale wandelingen met bekende Nederlanders, zoals de staatssecretaris,  een muzikant, acteur, topsporter of schrijver. Op de hoogte blijven? Houd deze website in de gaten of abonneer je op onze nieuwsbrief.

Ook interessant

Meer over wat bewegen in de natuur doet voor je mentale gezondheid:

• Toolkit Natuur voor Gezondheid
• Handleiding Natuur en Gezonde Leefstijl
• Beweegalliantie
• Natuur op Recept
• Nature Contact
• De Correspondent (artikel)
• Trendrapport Jongeren en Wandelen

‘Van Blauw naar Groen: dit kun je doen!’ is een initiatief van Alles is Gezondheid,  De Beweegalliantie, Staatbosbeheer en Gezond Natuur Wandelen.

Taal maakt gezonder, dat weten we. Mensen die laaggeletterd zijn voelen zich vaak minder gezond, ze hebben een grotere kans eerder te sterven en ze maken meer gebruik van zorg. Je hebt immers begrip van informatie nodig en gezondheidsvaardigheden om regie te kunnen voeren over je gezondheid. Nascholing loont en daarnaast is het van belang dat zorgprofessionals laaggeletterden herkennen en communicatie op hen afstemmen. Hoe kunnen we dat het beste voor elkaar krijgen?

Het programma Tel mee met Taal bereidt zich met een beleidsverkenning voor op een nieuwe visie op het verbeteren van basisvaardigheden voor de jaren 2025-2028. De rol van gemeenten hierin wordt groter. Het huidige programma loopt af na 2024. Gesprekken en werkgroepen met gemeenten zijn een belangrijk onderdeel van de beleidsverkenning.

Werk je bij een gemeente en houd je je bezig met volwasseneneducatie en basisvaardigheden, dan ben je begin 2024 welkom bij een van de bijeenkomsten die Tel mee met Taal verspreid over het land organiseert. Op dit moment zijn er drie data bekend, in januari volgen nieuwe data en locaties.

Aanmelden

klik op de knop achter de bijeenkomst om een mail op te stellen. Vermeld hierin je naam, de gemeente waarvoor je werkt en met hoeveel personen je verwacht te komen. Je ontvangt dan op een later moment per mail meer informatie.

• 30 januari 14:00-16:00 – Alkmaar Aanmelden
• 1 februari 13:00 -15:00 – Hengelo Aanmelden
• 6 februari 15:00 – 17:00 – Nieuwegein Aanmelden

Hier lees je meer over de beleidsverkenning Tel mee met Taal