In juli 2022 sloegen iPH, Alles is Gezondheid en Mediquest de handen ineen voor de pilot Positief Gezond Werkgeverschap. Een programma speciaal ontwikkeld voor organisaties die willen inzetten op Positieve Gezondheid, vitaliteit en goed werkgeverschap. Gedurende een jaar gingen deelnemende organisaties aan de slag met een Vitaliteitsscan en Mijn Positieve Gezondheid. Tijdens netwerkbijeenkomsten deelden ze ervaringen en resultaten. Hoe verliep de pilot en wat leverde het op?

Goede (werk)prestaties vragen om competente en gezonde medewerkers met grip op hun leven. Want vitale medewerkers die goed in hun vel zitten, zijn productiever. Daarom is het van belang dat een organisatie een omgeving creëert die de regie op gezondheid faciliteert, mogelijk maakt en daartoe uitnodigt. Met Positief Gezond Werkgeverschap (PGW) kunnen organisaties hier zelf mee aan de slag.

Vitaliteitsscan en Mijn Positieve Gezondheid

De motivaties om deel te nemen aan de pilot waren uiteenlopend. Zo vertelde een van de organisaties dat ze kampen met veel uitval en ziekte, tijdelijke krachten, gebrek aan verbondenheid, hoge werkdruk en slechte werk-privébalans. Positief Gezond Werkgeverschap kan met name in zulke gevallen een uitkomst bieden.

Tijdens de pilot PGW implementeerden verschillende organisaties de Vitaliteitsscan en Mijn Positieve Gezondheid. Vooral de Vitaliteitsscan biedt volgens deelnemers veel mogelijkheden. ‘Wij hebben in eerste instantie de Vitaliteitsscan samen met coaching aangeboden. Zo’n coaching is waardevol, omdat we er veel zaken bespreken die anders onbesproken blijven. We merken dat de Vitaliteitsscan goed werkt als meetinstrument. Het laat scores zien ten opzichte van het landelijk gemiddelde en geeft aan waar de motivatie en veerkracht zitten. De Vitaliteitsscan is daarmee wat specifieker dan Mijn Positieve Gezondheid en leent zich daardoor goed voor praktische adviezen. Mijn Positieve Gezondheid is minder bedoeld als meetinstrument en juist meer als gesprekinstrument’, aldus een van de deelnemers tijdens de laatste netwerkbijeenkomst.

Positief Gezond Werkgeverschap implementeren

Ook merkten de organisaties een aantal obstakels en kansen op. ‘Wat we hebben geleerd is dat het soms moeilijk is om teams los te laten, te communiceren naar hogerop, het gesprek te borgen en teams te begeleiden. Eigenaarschap van het team is erg belangrijk, net als een goede procesbegeleider. Uiteindelijk kost cultuurverandering tijd, dus als je Positief Gezond Werkgeverschap wilt toepassen in je organisatie, moet je de scan en het gesprek inbedden in een groter geheel of programma. Ga eerst in gesprek en verwijs hier vervolgens actief naar’, vertelt een van de deelnemers.

Volgens Tim Huijts, hoogleraar ‘Positive Health at Work’, kan het heel waardevol zijn om voorafgaand aan een dergelijke pilot te kijken naar de randvoorwaarden en de vruchtbare bodem voor het implementeren van Positief Gezond Werkgeverschap. ‘Denk van tevoren goed na over de omgeving waarin de pilot landt. Is het onderdeel van een breder iets of op zichzelf staand? Probeer daarnaast onnodig meten te voorkomen door te bedenken waar je op korte termijn verandering in zou kunnen zien en waar op lange termijn. Tot slot is het van essentieel belang om het gesprek te blijven faciliteren en het te verweven in de organisatie.’

Positief Gezond Werkgeverschap in de praktijk

Naast de organisaties in de pilot zijn er ook andere praktijkvoorbeelden om van te leren. Zo heeft het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) een strategie gericht op de relatie tussen zorgverlener patiënt. De blik van het JBZ is niet zozeer het gezond moeten zijn van de patiënt of medewerker vanuit vitaliteit, maar juist vanuit mensbeeld: ‘Je doet werk wat past bij jouw leven’, vertelt Laura de Haas van het JBZ. ‘In onze ogen gaat Positief Gezond Werkgeverschap verder dan vitaliteit.’

Het JBZ past Positief Gezond Werkgeverschap toe in drie verschillende projecten:

• In het jaargesprek wordt het spinnenweb gebruikt met vragen die passen bij de specifieke doelgroep. Dit zijn persoonlijke vragen die gaan over jou als mens, of je ertoe doet, of je meedoet of wat je motiveert. Het spinnenweb wordt meegestuurd samen met de formele afsprakenlijst en dient als gespreksleidraad. Leidinggevenden moeten wel bepaalde gesprekvoeringvaardigheden hebben en krijgen indien nodig een training.
• De website omdatjijertoedoet.nl wordt door medewerkers gebruikt voor tips en tricks voor het ondersteunen van gezondheidswelzijn. De website geeft aan welke trainingen en video’s bij welke dimensie van het spinnenweb horen.
• Het JBZ werkt aan leiderschap gericht op het zien van de mens en contact met medewerkers. Het spreken van dezelfde taal binnen de organisatie helpt daarbij. Op initiatief van teams kunnen ze gebruikmaken van individuele coaches.

Actieleernetwerken Positief Gezond Werkgeverschap

Vanaf januari organiseren iPH, Alles is Gezondheid en CAOP twee nieuwe actieleernetwerken Positief Gezond Werkgeverschap. Eén netwerk voor organisaties met meer dan 1000 werkenden (vast, flex en vrijwillig) en één netwerk voor mkb-bedrijven. In de actieleernetwerken gaan deelnemers in vier tot zes sessies met elkaar aan de slag om Positief Gezond Werkgeverschap binnen hun eigen organisatie verder te versterken. Wat doe je als werkgever wel en niet aan de gezondheid van je werknemers? En hoe werkt het als je als organisatie feitelijk alles al op orde hebt, maar de praktijk toch iets anders laat zien?

‘Menselijk gedrag staat verandering van gewoonten in de weg,’ zegt Piet Vessies, organisator van de bijeenkomsten. ‘Daarnaast wordt gezondheid nog steeds beschouwd als een individueel probleem. Als de werknemer zelf niets aan de gezondheid doet, doet de werkgever dat ook niet. Hoe kun je als werkgever zorgen dat de werkplek sociaal, mentaal en fysiek gezond is voor de mensen die er werken? En dat dit aanbod aansluit op het type werk, afdeling en persoon dat bij jou werkt? Daarover gaan we ons buigen tijdens de actieleernetwerken.’

Meer weten?

Wil je meer weten over Positief Gezond Werkgeverschap of de actieleernetwerken? Neem contact op via info@iph.nl. Ook gebruikmaken van de Vitaliteitsscan of Mijn Positieve Gezondheid? Mail naar pgw@mediquest.nl.

Waarom is samenwerking essentieel bij het creëren van een community en het aanjagen van de transitie naar een groene en gezonde leefomgeving? We vroegen het Janneke Steijns, samenwerkingstrainer en adviseur voor de Health Transformation Community Green.

Wat wil jij deelnemers aan het leer- en ontwikkeltraject meegeven over samenwerking?

‘De transformatie naar een groene en gezonde leefomgeving is te groot voor één partij. Bovendien raakt het aan verschillende thema’s en belangen. Samenwerking is dus noodzakelijk, maar niet per definitie eenvoudig. Het is een ingewikkelde manier van werken die je niet kunt afdwingen. Als hierin succesvol wilt zijn, dan is het belangrijk dat je de dynamiek van samenwerken begrijpt. Daarom neem ik de deelnemers eerst mee naar de basis: wat is nu eigenlijk samenwerking en waarom is het zo lastig? Samenwerken binnen een netwerk, alliantie of community is echt anders dan samenwerken binnen een organisatie. Als je die complexiteit begrijpt, dan kun je ook samen de voorwaarden scheppen voor een kansrijke samenwerking. De volgende stap is het ontwikkelen van persoonlijke vaardigheden om vanuit je eigen rol of positie een positieve impact te maken binnen zo’n samenwerkingsverband.’

Waarom is dit belangrijk bij het bouwen van een community?

‘Ik zie een community als een groep mensen die vanuit verschillende invalshoeken, perspectieven en expertises wil samenwerken aan een bepaalde opgave. De uitdaging ligt in het optimaal benutten van de aanwezige kennis en inzichten zonder te struikelen over de verschillen. Dat vraagt om een solide basis waarbij je eerst met elkaar onderzoekt wat de verschillende perspectieven zijn en hoe je ze ten volle kunt benutten. Om er vervolgens voor te zorgen dat het collectief van al die verschillende perspectieven een duurzame oplossing biedt voor de opgave die op tafel ligt.’

Wat betekent dit voor de aanjagers van een groene en gezonde leefomgeving?

‘Dit zijn mensen die een cruciale rol of taak hebben bij het tot stand brengen van de transformatie. Denk aan kwartiermakers, programmamanagers, projectmanagers en adviseurs die daadwerkelijk in het hart van de samenwerking staan of een belangrijke partner hierin zijn. Ik wil hen bewust maken van hun plek en invloedssfeer binnen de samenwerking. Wat kun jij als individu vanuit jouw positie bewerkstelligen? Welke interventies liggen binnen jouw bereik? Hoe kun je mensen in beweging krijgen en met elkaar verbinden? De kunst daarbij is om te stimuleren, faciliteren en verbinden zonder zelf in de actiestand te schieten. Zorg dat je de mensen meekrijgt die onderdeel zijn van de opgave en oplossing, zodat zij hun verantwoordelijkheid gaan pakken. Dit betekent dat je zelf soms professioneel op je handen moet gaan zitten om dingen voor elkaar te krijgen.’

Je werkt voor Common Eye. Kun je daar iets meer over vertellen?

‘Common Eye is tien jaar geleden opgericht omdat we merkten dat steeds meer vraagstukken niet door partijen alleen konden worden opgelost. Samenwerkingsverbanden werden belangrijker en daarmee ook de processen die bij een samenwerking komen kijken. Ons doel is om die processen beter te laten verlopen. We hanteren hierbij onze ‘common eye’, oftewel gemeenschappelijke blik op samenwerken. Deze blik bestaat uit vijf uitgangspunten:

1. Wat is de gedeelde ambitie?
2. Welke belangen en motieven nemen de mensen aan tafel mee?
3. Hoe kunnen we werken aan een constructieve groepsdynamiek?
4. Hoe kunnen we de samenwerking daadkrachtig én met draagvlak organiseren?
5. Hoe kunnen we zorgen voor een betekenisvol proces?

Dat is de basis. Tegelijkertijd is ons vakgebied continu aan verandering onderhevig. Er komen steeds nieuwe inzichten bij en de manier waarop we samenwerken verandert ook. Zo waren er tien jaar geleden vooral veel alliantietafels van zes tot tien partijen die samen aan de slag gingen met concrete vraagstukken. Tegenwoordig zien we meer opgavegerichte netwerken en community’s die zich vanuit intrinsieke motieven verenigen rondom een brede maatschappelijke opgave.’

Tot slot, wat is jouw visie op de transformatie naar een groene en gezonde leefomgeving?

‘Als moeder denk ik na over wat ik mijn kinderen wil meegeven en hoe ik de wereld achterlaat, maar ik zie mezelf niet als koploper of activist. Ik ben eerder een bevlogen volger. Vanuit mijn professionele rol focus ik me op het creëren van de randvoorwaarden om die transformatie succesvol te laten verlopen. Dit doe ik door samenwerkingsvaardigheden te bevorderen, mensen op te leiden en processen te begeleiden met oog voor de menselijke interactie. Ik geloof in oprechte aandacht en interesse. Alleen zo kun je begrijpen waar de ander vandaan komt en wat de achterliggende motieven zijn. Stap je daar te snel overheen dan ontstaat een schijnsamenwerking en komen initiatieven niet van de grond. Dat wil ik voorkomen, zodat we de transformatie naar een groene en gezonde leefomgeving daadwerkelijk samen kunnen realiseren.’

Meer weten?

Bezoek dan de website van de Health Transformation Community Green, of neem contact op met Janneke Steijns.

Bij FC Groningen op een bijeenkomst, georganiseerd door JOGG en Alles is Gezondheid, kwamen vertegenwoordigers van het MBO, de SBB en Gezonde School samen om van elkaar te leren over het bevorderen van beroepsvitaliteit van MBO-studenten in de regio. Het Alfa-college en haar partners lieten zien hoe ze op dit thema samenwerken in het MBO én in het leerbedrijf. De ontwikkelde Toolkit ‘Fit for the Job’ fungeerde als startpunt voor de betrokken partijen.

JOGG is vastbesloten om de vitaliteit van MBO-studenten te vergroten en streeft naar een omgeving waarin MBO-professionals hun beroep vitaal en duurzaam kunnen uitoefenen. Samen met partners bekijkt JOGG wat in het onderwijs en op de werkvloer nodig is om de leef- en werkomgeving van jongeren gezonder te maken. Zowel in beleid als in de praktijk.

Bekijk de video waarin vertegenwoordigers van JOGG, SBB, Gezonde School, het Alfa-college en Alles is Gezondheid hun kijk op samen werken aan vitaliteit delen.

Integrale samenwerking

JOGG, het Alfa-college, Vitaal Bedrijf, Kenniscentrum Sport & Bewegen, Netwerk Mediawijsheid, het Voedingscentrum en de Fietsersbond hebben samen de toolkit ‘Fit for the Job’ ontwikkeld. Een menukaart met praktische instrumenten, zodat leerbedrijven de middelen hebben om een ‘gezonde’ leer-werkcultuur te creëren. Denk aan een gesprekstool voor praktijkbegeleiders, richtlijnen voor het bevorderen van een gezonde werkomgeving en slimme strategieën om gezond gedrag te stimuleren.

Met de toolkit wordt een cultuurverandering binnen leerbedrijven gestimuleerd, waarbij beroepsvitaliteit voor de jongste werknemers en stagiaires een integraal onderdeel wordt van hun beleid. Bovendien wordt een brug geslagen tussen het onderwijs en het werkveld, zodat MBO-studenten leren hoe ze hun toekomstige beroep op een duurzame en vitale manier kunnen uitoefenen.

Neem contact op

Is de toolkit interessant voor jouw regio? Wil je tips over integraal samenwerken of wil je een suggestie delen? Neem dan contact op met Wilfred Dijkstra. 

Bijziendheid is de snelst toenemende oogafwijking ter wereld. De oorzaak: kinderen zitten te veel binnen achter een scherm en gaan te weinig naar buiten. Op latere leeftijd kan bijziendheid leiden tot netvliesloslating en blindheid. Hoog tijd om het tij te keren. Twee uur per dag buitenspelen voorkomt schade aan kinderogen, aldus jeugdarts Vasanthi Iyer.

We weten het allemaal: buitenspelen is goed voor het uithoudingsvermogen, gewicht, de motoriek, houding en mentale gezondheid van kinderen. Maar wat minder bekend is: het is ook heel belangrijk voor hun ogen. Vasanthi Iyer, die zich al ruim twintig jaar inzet voor gezonde kinderogen, legt uit: “De oogbol is van nature rond. Maar onder invloed van langdurig dichtbij kijken, zoals bij schermgebruik, wordt hij bij kinderen langer. Het licht valt niet meer óp het netvlies maar ervoor. Er is dan sprake van bijziendheid of myopie.”

“Dat kun je corrigeren met een bril met een minsterkte. Maar kinderen die al voor hun tiende jaar bijziend zijn, kunnen in de puberteit een afwijking van min zes of meer krijgen. Een op de drie mensen met die hoge oogafwijking kan op latere leeftijd, ongeveer vanaf het vijftigste jaar, blind of slechtziend worden.”

Bijziendheidsepidemie

Volgens Iyer is er wereldwijd een bijziendheidsepidemie aan de gang onder kinderen. “In China is al 90 procent van de jeugd bijziend. Daar merken ze dat het de bijziendheid stopt of remt als kinderen vaker naar buiten gaan. Er is veel internationaal onderzoek dat deze bevinding bevestigt. Buiten maken de ogen dopamine aan. En dat remt de groei van de oogbol.” Iyer volgt momenteel een PhD-traject over bijziendheid om haar kennis te vergroten. “Ik wil zoveel mogelijk over het onderwerp weten en niet alleen afhankelijk zijn van wat andere deskundigen mij vertellen.”

Leefstijlinterventie nodig

Ook zette ze het netwerk Zicht op Buiten op. Haar motivatie? “Ik verbaas me over het feit dat zo’n publiek gezondheidsprobleem op dit moment vooral wordt opgepakt door de curatieve gezondheidszorg. En dat terwijl er juist een leefstijlinterventie nodig is. Kinderen moeten meer naar buiten!” Zicht op Buiten richt zich op die leefstijlverandering door ouders en professionals bewust te maken van het probleem én de oplossing.

Het Oogfonds en Jantje Beton zijn belangrijke netwerkpartners. Verder bestaat het netwerk uit jeugd- en kinderartsen, jeugdverpleegkundigen, een oogarts-epidemioloog, orthoptist, optometristen, orthopeed, bewegingswetenschapper-epidemioloog, gezondheidswetenschappers, buurtspeel-coaches en psychologen.

Buitenspelen voor kinderogen

Een belangrijk wapenfeit van het netwerk is de whitepaper Natuurlijk naar buiten!, in 2020 aangeboden aan het ministerie van VWS. Het document noemt de gevolgen van weinig buiten zijn op de gezondheid van kinderen en jongeren. Daarnaast zijn er aanbevelingen, zoals de vuistregel 20-20-2 van het Oogfonds.

Volgens die regel is het goed om na twintig minuten aaneengesloten beeldschermgebruik of een andere dichtbij-activiteit als lezen, twintig seconden in de verte te kijken en daarnaast twee uur per dag naar buiten te gaan. “Sommige deelnemers in het netwerk vonden dat een wat ingewikkelde boodschap om voor het voetlicht te brengen”, zegt Iyer. “Uiteindelijk hebben we elkaar gevonden in de eenvoudige aanbeveling: twee uur per dag buitenspelen.”

Kinderen laten meedenken

Hoe kunnen beleidsmakers, jeugdwerkers, zorgprofessionals en scholen stimuleren dat kinderen meer buiten spelen? Iyer: “Kinderen gaan pas naar buiten als het daar leuk is. Dat betekent dat er genoeg groen, speeltuinen en andere plekken moeten zijn waar ze elkaar kunnen ontmoeten. Het is een goed idee om kinderen en jongeren zelf te laten meedenken bij de inrichting van een wijk of speeltuin. Zij weten immers zelf het beste waar ze enthousiast van worden.

Verder is verkeersveiligheid natuurlijk belangrijk. Ouders laten hun kinderen pas buitenspelen als het buiten veilig is. Dat vraagt om snelheidsbeperkingen en straten waar het verkeer niet hard doorheen kan rijden.”

Lessen buiten

Voor ouders is het moeilijk om te zorgen dat hun kinderen twee uur per dag buiten zijn. De school kan daar volgens Iyer bij helpen. “Op dit moment zijn scholen ingericht als een kantoor. Daar moeten kinderen zo lang mogelijk stil zitten. Zelfs in de pauze zitten leerlingen vaak binnen met een scherm. Als scholen hun gym- of andere lessen nou eens vaker naar buiten verplaatsen?”

In Taiwan geldt het beleid dat kinderen na een half uur in school naar buiten moeten. Vindt Iyer dat die regel er in Nederland ook moet komen? “Nee, ‘moeten’ werkt niet in ons land.”

Kwestie van tijd

Bureau Objectief heeft, in opdracht van het Oogfonds, ouders van jonge kinderen gevraagd hoe zij omgaan met schermgebruik. Wat zou een goed alternatief zijn? Uit dat onderzoek zijn adviezen gekomen voor campagnevoering gericht op ouders: wat kunnen zij anders doen?

De bevindingen worden gedeeld op het lustrumcongres van netwerk Zicht op Buiten. Hoe krijg je kinderen naar buiten? Een tipje van de sluier: “Benadrukken wat je níét moet doen, werkt niet. Dus gaan we praten over wat wel mogelijk is. Kijk, we kunnen nietsdoen en afwachten. Maar ik ben bang dat we dan China achternagaan en dat ook hier over een tijdje 90 procent van de kinderen bijziend is.”

Tijdens het lustrumcongres Zicht op Buiten op donderdag 23 november 2023 leer je over de laatste ontwikkelingen in de ooggezondheid en krijg je tips en voorbeelden over hoe buiten spelen te stimuleren vanuit (gedrags)onderzoek, beleid én praktijk.

Bron: Dutch Health Hub

Wegens het succes van de eerste editie van onze Health Thansformation Community en de uitdagingen rondom leefomgeving, natuur, gezondheid en duurzaamheid, lanceren we nu de Health Transformation Community Green. Een actieleertraject voor 50 voorlopers uit het land gericht op het leren transformeren voor een groene en gezonde leefomgeving.

Een gezonder en vitaler Nederland: daar gaan we voor. Een groene en gezonde leefomgeving is daarbij essentieel, dat weten we. Voldoende wetenschappelijk bewezen, en toch is het lastig om stappen te zetten in het daadwerkelijk realiseren van zo’n omgeving. Eén verklaring daarvoor is dat de verschillende domeinen die impact hebben op die gezonde leefomgeving elkaar nog niet goed vinden. Er is nog geen sprake van een gedeeld beeld op een groene en gezonde leefomgeving en belangen zijn soms tegengesteld.

Wij geloven dat dit anders kan. Alles is Gezondheid wil verschillende domeinen op nationaal niveau bij elkaar brengen en daar een community van 50 voorlopers mee bouwen. Met deze groep mensen gaan we gedurende een half jaar werken aan de transitie richting een groene en gezonde leefomgeving.

Partners

Met veel dank aan de 7 fantastische partners die dit met ons samen creëren en mogelijk maken Bernard van Leer Foundation, Staatsbosbeheer, SDG Nederland, Dutch Research Institute for Transitions, Noaber, Common Eye, Transitie010 en Landgoed Zonneoord.

Experts en Sprekers

En aan de enthousiaste trainers en sprekers waarvan we nu al weten dat ze komen: Lucien Engelen, Iris de Vries, Derk Loorbach, Carl Verheijen, Janneke Steijns, Serf Doesborgh, Onno Dwars, Jacob Versteegh, Caroline Porsius, Karen van Ruiten, en Judith Maas.

Op 27 juni organiseerden we een webinar, de opname luister je ook terug als je er niet bij kon zijn. Meld je nu aan voor de Health Transformation Community Green en word 1 van de 50 voorlopers in de transformatie naar een groene gezonde leefomgeving.

22 juni 2023, Kamerik – Op 21 juni is de handreiking “Natuurinclusief Bouwen voor Gezonde Bewoners: Top 10 Maatregelen voor Nieuwbouw en Gebiedsontwikkeling” uitgereikt aan Christianne van der Wal tijdens de eerste Natuurinclusief Top in Kamerik. Dit vernieuwende document, samengesteld door een team van experts op het gebied van de domeinen gezondheid, natuur en bouw, biedt inzichten en aanbevelingen om de integratie van natuur in bouwprojecten te bevorderen en gezonde woonomgevingen te creëren.

Natuurinclusief bouwen zit in de lift. En dat is broodnodig, het gaat niet goed met de biodiversiteit in Nederland. De bewijzen voor het positieve effect van een groene woonomgeving op gezondheidsproblemen zijn overtuigend, vooral op het voorkomen ervan. Met de handreiking ligt er een top 10 aan maatregelen die kunnen worden genomen bij nieuwbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten om de natuur te integreren en een gezonde leefomgeving te bevorderen. Er is niet eerder een publicatie ontwikkeld die gezondheidseffecten bij natuurinclusief bouwen zo duidelijk in kaart brengt. Ook is het voor het eerst dat de domeinen natuur, bouw en gezondheid samen optrekken en tips voor de praktijk bundelen.

Top-10 Maatregelen voor Nieuwbouw en Gebiedsontwikkeling

De maatregelen omvatten o.a. het creëren van groene daken en gevels, het behouden en herstellen van natuurlijke habitats, groene speelplekken, verbindingsroutes of gezamenlijke buurt(moes/pluk)tuin en het implementeren van waterbeheersystemen die de biodiversiteit ondersteunen. Met name voor gemeenten, opdrachtgevers, beleidsmakers, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven is de informatie cruciaal. Claudia Bouwens, KAN Platform: “Groen in steden en in bouwprojecten wordt vaak gezien als een kostenpost. Iets wat snel sneuvelt als er bezuinigd moet worden. Deze handreiking maakt duidelijk dat er ook baten zijn. De gezondheid van bewoners verbetert aantoonbaar met natuur in de directe leefomgeving. Dat vind ik een ongelooflijk belangrijk inzicht.”

Overhandiging

Tijdens de overhandiging van de publicatie door Annette Postma (Alles is Gezondheid) en Victor Beumer (trekker domein bouw Agenda Natuurinclusief) aan minister van der Wal waren de 9 domeinen van Agenda Natuurinclusief aanwezig. Van der Wal benadrukte in haar reactie op de lancering de waarde van natuurinclusief bouwen en toonde haar inzet om deze benadering te bevorderen en te ondersteunen.

De handreiking is een initiatief van Alles is Gezondheid en het KAN Platform en is tot stand gekomen in samenwerking met Agenda Natuurinclusief. Alles is Gezondheid is een netwerk van publieke en private partners die de beweging naar een gezonder Nederland stimuleert. Het KAN Platform werkt aan klimaatadaptief en natuurinclusieve nieuwbouw en wordt geleid door Bouwend Nederland, NEPROM en WoningbouwersNL.

Laaggeletterdheid heeft een negatieve invloed op de behandeling van overgewicht. Daarom is het goed om hier als zorgprofessional aandacht voor te hebben. Maar hoe herken je laaggeletterdheid en hoe bespreek je dit met patiënten? Waar verwijs je hen naar door? Samenwerkingspartner Stichting Lezen en Schrijven ontwikkelde samen met Alliantie Voeding in de Zorg een unieke online lesmodule voor studenten (hbo-wo) en professionals in de zorg waarin theorie en simulaties elkaar afwisselen.

2,5 miljoen mensen in Nederland hebben moeite met lezen, schrijven, rekenen, omgaan met computers en smartphones. Die laaggeletterdheid heeft invloed op het ontstaan van overgewicht en het behandelen ervan. Bijvoorbeeld doordat mensen etiketten op voedingsmiddelen niet goed kunnen lezen of adviezen van een diëtist niet goed kunnen toepassen. Laaggeletterdheid is niet zichtbaar en vaak schamen mensen zich ervoor. Daarom is het belangrijk dat zorgprofessionals signalen herkennen en bespreken. En mensen daarna goed doorverwijzen. Om die reden ontwikkelden we samen met Alliantie Voeding in de Zorg een online lesmodule die ingezet kan worden in het zorgonderwijs en in praktijk.

Oefenen

De online lesmodule bestaat uit meerdere blokken. Deelnemers leren van alles over laaggeletterdheid. Bijvoorbeeld over de aard en omvang van het probleem en de relatie met gezondheid. Maar ook over doorverwijsmogelijkheden, eenvoudige communicatie en motiverende gespreksvoering. In een simulatie oefenen deelnemers gesprekstechnieken met virtuele patiënt Sabrina. Zij heeft overgewicht en type 2 diabetes. Zo leren deelnemers wat het effect is van hun keuzes.

Evaluatie

Verpleegkundestudenten van Hogeschool Windesheim hebben de module afgelopen maand getest en zijn enthousiast: ‘Het is een mooie module om mensen een beter beeld te geven van wat laaggeletterdheid is,’ concludeerde een student in de online evaluatie. Ze waren ook positief over de virtuele gesprekssimulaties. ‘Het interactieve deel sprak me erg aan, het is goed om het gesprek te oefenen met de virtuele patiënt.’

Ook de docent sluit zich daarbij aan. Zo deelt een docent van Windesheim in de online evaluatie: ‘Ik vond het zelf ook leerzaam om de online lesmodule te doen! Het is een heel veilige manier van gesprekstechnieken oefenen. Ook is het fijn dat studenten door de feedback leren begrijpen wat het effect is van een gekozen antwoord op de patiënt.’

Praktische informatie

De module wordt aangeboden voor groepen van 20, 40 of 60 gebruikers. Meer informatie over inhoud, techniek en kosten staat in de handleiding en bestelwijze. Er zijn 2 versies:
– handleiding en bestelwijze voor docenten (scholing van zorgstudenten).
– handleiding en bestelwijze voor organisatoren (scholing van zorgprofessionals).

Het lesmateriaal maakt deel uit van het ondersteuningsprogramma Aanpak Laaggeletterdheid Gemeenten, dat is gefinancierd door de Rijksoverheid. Deze module is ontwikkeld in samenwerking met het project Overgewicht & Leefstijl in Zorgopleidingen waar ook Partnerschap Overgewicht Nederland en Hogeschool Utrecht bij zijn betrokken. Dit project wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Meer lezen/kijken:

– Voor een sfeerimpressie van de module:

– Over de inhoud, techniek en kosten van de online lesmodule Bespreken van laaggeletterdheid voor zorgstudenten
– Over de inhoud, techniek en kosten van de online lesmodule Bespreken van laaggeletterdheid voor zorgprofessionals:
– Over de evaluatie van de pilot
– Over het project Overgewicht en Leefstijl in Zorgopleidingen

Voor meer informatie over bovenstaand project, Stichting Lezen & Schrijven of wil je je aansluiten bij de werkgroep Taal maakt gezonder? Neem dan contact op met Marieke Wiebing via mariekewiebing@lezenenschrijven.nl.

Voor meer informatie over hoe Alles is Gezondheid zich inzet voor het verbeteren van basisvaardigheden bij laaggeletterden en de werkgroep Taal maakt gezonder neem je contact op met Wilfred Dijkstra of Ornella van der Ende.

Begin februari 2023 hebben het ministerie van VWS, de VNG, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de GGD GHOR het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ondertekend. In dit akkoord staan afspraken over het bereiken van een gezonde generatie in 2040. Met het akkoord wordt op samenhangende wijze uitvoering gegeven aan de doelstellingen uit het regeerakkoord en het Nationaal Preventieakkoord. Het GALA heeft als doel om het fundament dat al door gemeenten en partners is gelegd – lokaal of regionaal – op het gebied van gezondheid, sport en bewegen en de sociale basis, te versterken. Het versterken van de beweging naar meer gezondheid en de brede blik op gezondheid (dus ook mentale gezondheid en de fysieke omgeving) juicht Alles is Gezondheid van harte toe.

In aanloop naar het GALA ging Alles is gezondheid gezamenlijk in gesprek met Florien van der Windt (ministerie van VWS), Hedwig Leijten (gemeente Utrecht) en Daan Warmerdam (The Pando Network) om de belangrijkste bevindingen mee te geven aan het ministerie van VWS. Praktijk en beleid zaten hiermee samen aan tafel. Die dialoog is belangrijk. Belangrijk om te begrijpen waar lokaal behoefte en vraag naar is, zodat landelijke organisaties de juiste randvoorwaarden kunnen scheppen.

Een aantal adviezen gaven Hedwig Leijten en Daan Warmerdam mee aan het ministerie. Zo vinden beiden ruimte houden voor het experiment en daarmee al doende kunnen leren belangrijk. ‘De ontschotting op alle niveaus die nodig is om integraal naar gezondheid te kunnen kijken is nog geen feit. Maar wel hard nodig’, aldus Hedwig Leijten. Mensen die ruimte en tijd hebben om op alle niveaus de samenwerking vorm te geven, zijn ook nodig. En een structurele inbedding ontbreekt nog. ‘Daar zit nog wel een hiccup’, volgens Leijten.

Daan Warmerdam benadrukt kansen in het GALA voor bijvoorbeeld de verbinding tussen Positieve Gezondheid en de fysieke leefomgeving. Zo start in de gemeente Hillegom het Rondje Hillegom, een gezonde route door het dorp voor alle Hillegommers. Wel verwacht Warmerdam dat een aantal gemeenten het ook lastig vindt om met de veelheid aan onderwerpen uit het GALA aan de slag te gaan.

De VNG biedt gelukkig veel informatie en ondersteuning over GALA op hun website Gezond en Actief Leven. Ook over de brede SPUK, de specifieke uitkering waarmee geld geoormerkt beschikbaar wordt gesteld, voor preventie en gezondheidsbevordering. Gemeenten kunnen van start met de aanvraag.

Wat kunnen we nu verwachten? Zoals Florien van der Windt het tijdens het gesprek mooi omschreef: ‘Het GALA is een startpunt, geen eindpunt’. Alles is Gezondheid heeft een adviserende rol voor de samenwerkingspartners en zet zich in om de bredere beweging rondom GALA te versterken. Het is de opgave van alle partijen die actief zijn in de regio om de aansluiting met elkaar te vinden.

Wat is jouw ervaring hierbij? We zijn benieuwd.
Neem contact op met Janny de Boer of Merel Spijkerman.
Benieuwd naar het gesprek over GALA van Alles is Gezondheid met Florien van der Windt, Hedwig Leijten en Daan Warmerdam? Bekijk hier de video.

Om zoveel mogelijk burgers in Noord Nederland met Positieve Gezondheid kennis te laten maken is op 20 februari de Toolkit PGO|PG gelanceerd. Met deze digitale gereedschapskist kunnen professionals en vrijwilligers een workshop PGO|PG organiseren in hun buurt, wijk, dorp of bedrijf. In de workshop komen zowel “Positieve Gezondheid” aan de orde als het gebruik van een persoonlijke gezondheidsomgeving.

Met Positieve Gezondheid voer je gesprekken die tot verrassende uitkomsten kunnen leiden. Zo kan blijken dat achter een gezondheidsklacht een heel ander probleem schuilgaat. Ook is het verbluffend hoe goed mensen zelf vaak weten wat er nodig is om hun situatie te verbeteren. De beste raadgever? Dat zijn zij zelf.

Eenvoudig inzicht in hoe het met iemand gaat

Positieve Gezondheid biedt eenvoudig inzicht in hoe het met iemand gaat: de antwoorden op de vragen worden getoond in een ‘spinnenweb’ grafiek. Dit spinnenweb heeft 6 dimensies: Lichaamsfuncties, Mentaal welbevinden, Zingeving, Kwaliteit van leven, Meedoen en Dagelijks functioneren. Door middel van workshops kan iedereen leren om het gesprek te voeren over hoe het met zichzelf of de ander gaat.

Positieve Gezondheid online invullen en delen

Binnen het programma PGO Netwerk Noord kunnen patiënten de Positieve Gezondheid vragenlijst invullen in hun eigen persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Zij kunnen de antwoorden vervolgens delen met hun zorgverleners. Dit kan de basis vormen voor gesprekken over hoe het met patiënten gaat en wat zij zelf belangrijk vinden. Ook mensen die geen patiënt zijn kunnen in hun PGO de vragenlijst beantwoorden en hun spinnenweb bekijken en bewaren.

PGO: digitale omgeving voor regie over de eigen gezondheid

Een PGO is een veilige digitale omgeving waarin mensen in staat worden gesteld om zelf meer regie te voeren op hun gezondheid en zorg. Iedere burger kan met een PGO medische- en zorggegevens ophalen uit de computers van hun zorgverleners. Dit kunnen zij zelf aanvullen met bijvoorbeeld gegevens over metingen die zij zelf doen zoals bloeddruk en gewicht of hun sportactiviteiten.

Ook aan de slag met Positieve Gezondheid?

De Toolkit en het gebruik ervan worden mogelijk gemaakt vanuit het PGO Netwerk Noord. Aan het gebruik van de Toolkit en de applicatie in de deelnemende PGO’s van Ivido en Quli zijn geen kosten verbonden. Wel kan het zijn dat de door het Institute for Positive Health gecertificeerde sprekers een vergoeding vragen.

Ben je vrijwilliger, HR functionaris, beleidsmedewerker of professional in het zorg-, welzijn- of sociaal domein en wil je een workshop Positieve Gezondheid organiseren? Dan kun je gratis gebruik maken van de Toolkit. De link vind je op de website van het PGO Netwerk Noord onder “Positieve Gezondheid”.

Ben je zorgverlener en wil je ook jouw cliënten en patiënten ondersteunen met Positieve Gezondheid in hun PGO? Neem dan contact op via het contactformulier.

Over PGO Netwerk Noord

Mensen willen graag meer inzicht in hun eigen gezondheid. Dat kan met een Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO). Bedrijven en zorginstellingen uit Friesland, Groningen en Drenthe werken samen in het programma PGO Netwerk Noord. Het doel: PGO-gebruikers die zorg- en gezondheidsprogramma’s en apps koppelen aan hun persoonlijke zorgdata. Inmiddels zijn er verschillende projecten gestart binnen het programma: https://pgonetwerknoord.nl/projecten/.

Stichting GERRIT is penvoerder van PGO Netwerk Noord. PGO Netwerk Noord wordt mede mogelijk gemaakt door: Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), de EU en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Stichting De Friesland, Provincie Fryslân, Provincie Drenthe, Gemeente Groningen, Gemeente Leeuwarden, gemeente Smallingerland. Meer informatie vind je op www.pgonetwerknoord.nl.

In de werkgroep Positieve Gezondheid | PGO participeren de volgende organisaties:
1SociaalDomein, De Friesland (DFZ), Bloeizones Fryslân, Dokterszorg Friesland, Friese Preventie Aanpak (FPA), Fries Sociaal Planbureau (FSP), Stichting GERRIT, Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN), HINQ, Institute for Positive Health (IPH), Innergy By Nature, Ivido, Kennislab Noordoost Fryslân (KNOF), MedMij, NHLStenden, Proscoop Drenthe, Quli, ROS Friesland, Vegro, Woon Friesland, Zorgbelang Drenthe en Zorgbelang Friesland.