Type: Nieuws
Groen/Gezond? Met Marian Freriks: Sociaal werker en leefstijlcoach over groen en het sociale domein
Contact met de natuur draagt bij aan een betere gezondheid – mentaal en fysiek. Maar… hoe ga je hier concreet mee aan de slag? Waar begin je en hoe zorg je dat patiënten en cliënten daarna zelf eigenaarschap nemen? In de rubriek ‘Groen/Gezond?’ interviewen we steeds een gezondheidsprofessional die bijdraagt aan de beweging van mensen verleiden naar de natuur. In deze editie praten we met Marian Freriks, sociaal werker en leefstijlcoach bij Stichting De Welle in Nijverdal.
Natuur voor Gezondheid toolkit
De toolkit Natuur voor Gezondheid is bedoeld om professionals in de eerstelijnsgezondheidszorg en welzijns- en sportsectoren snel op weg te helpen naar laagdrempelige informatie over hoe ze natuur kunnen integreren in hun werkwijze. Daarmee is er nu één centrale plek met tips, materialen, kennis en inspiratie. Van zelfzorgadvies tot behandeling buiten in een groene omgeving. De pagina is elk moment gratis raadpleegbaar voor hulpmiddelen en goede voorbeelden. Natuur voor Gezondheid is een initiatief van Alles is Gezondheid in samenwerking met Vereniging Arts en Leefstijl. Bekijk hier de inhoud.
Hoe kijk je naar contact met de natuur vanuit een welzijnsorganisatie? Marian Freriks zet zich in voor sociaal welzijn. Vanuit de brede welzijnsorganisatie De Welle helpt ze met collega’s en veel vrijwilligers het welzijn van o.a. jongeren, senioren, vluchtelingen in de gemeentes Hellendoorn en Wierden te bevorderen. ‘Dat doen we o.a. door individuele coaching en begeleiding, workshops op maat of groepsactiviteiten of door het opzetten van preventieprojecten. Bij beweegactiviteiten kan groen zeker een rol spelen. Bij individuele begeleiding maak ik daar waar mogelijk gebruik van.’
Mensen komen voor individuele begeleiding bij Marian omdat ze worden doorverwezen door hun huisarts of praktijkondersteuner, of bijvoorbeeld via een preventieprogramma onder jongere senioren. ‘Daarbij is eenzaamheid vaak de reden dat inwoners een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Ook nu, een paar jaar na corona is er op dat vlak veel problematiek ontstaan. Dat merken we aan het animo voor de workshops Vriendschap en Verbinding en activiteiten voor verschillende doelgroepen.’
Wandelen in een heilzame omgeving
‘Al mijn hele leven woon ik in de buurt van bossen en ben ik daar vaak te vinden. Vanuit mijn opleiding vitaliteitskunde weet ik nu ook wat de positieve effecten van natuur zijn en zet de natuur bewust in bij mijn interventieactiviteiten’, vertelt Marian. ‘Bij De Welle zetten we beweeggroepen op voor mensen die weinig tot niet bewegen. Wandelen is een heel laagdrempelige manier om te bewegen. En in een groep, om het sociale aspect voorop te stellen en mensen te helpen te blijven wandelen. Hierbij zorgen we ervoor dat de tochten door de natuur gaan en mensen het heilzame effect ervan ervaren. Ik wil dat ze hier optimaal van genieten, ook van het groepsgebeuren, en het zo volhouden. Duurzaamheid van een interventie vind ik heel belangrijk.’
Positieve Gezondheid en basisbehoeften
Marian werkt vanuit Positieve gezondheid en begeleidt en coacht met haar achtergrond als vitaliteitskundige behoefte-ondersteunend. Als basisbehoeften vervuld zijn is het halen van gezondheidsdoelen makkelijker. ‘Die visie pas ik toe bij individuele begeleiding en groepsactiviteiten. Dus dat betekent dat als je wil starten met bijvoorbeeld een leefstijltraject, je (psychologische) basisbehoeften eerst op orde moet zijn. Daarmee ga je het volhouden. Mijn visie over leefstijl is dat je niet moet focussen op BMI of afvallen, maar op leven. Lekker bewegen in een mooie omgeving in plaats van focussen op meters maken en calorieën tellen is daar een onderdeel van.’
Met eenzame personen het bos in
Het helpt om de wandeling te starten in een groene omgeving of een park, stelt ze. ‘Ik merk dat de groepen die echt de natuur ingaan langer blijven wandelen, bij de groep betrokken blijven en ook zelf gaan wandelen,’ legt Marian uit. ‘Bij eenzaamheidsproblemen bezoek ik mensen thuis. Dat doe ik vanuit Welzijn op Recept. Ik zoek dan samen met de cliënt naar wat ze nodig hebben om meer perspectief te krijgen. En als het even kan ga ik graag met die persoon naar buiten, omdat al wandelend praten een gesprek makkelijker verloopt. In een bos vertellen mensen sneller wat ze dwars zit en bezighoudt dan in de woonkamer.’ Al bewegend in een mooie omgeving komt iemand makkelijker tot rust en al pratend tot inzichten. Het sociale aspect, de verbinding met elkaar, is echt het belangrijkst. Dat geldt voor individuele gesprekken en in groepen. ‘Wanneer mensen zich thuisvoelen in een bepaalde groep en in die groep een rol spelen geeft dit een nieuwe impuls aan hun welzijn. Als tweede komt dan beweging en als extra element natuur. Die drie zijn de perfecte combinatie, samen versterken ze elkaar.’
Iedereen kan meedoen met wandelen
Bewegen als middel en de groene omgeving als setting: het werkt voor Marians doel. Mensen blijven naar de wandelgroepen komen en voelen zich verbonden met de groep. Het enthousiasme in de groep is groot. ‘We zijn bezig met het opzetten van meer groepen die op dezelfde opgezet worden. Gericht op verbinding, beweging, in de natuur. De eerste 16 weken zijn onder begeleiding van een leefstijlcoach. Daarna sluiten de deelnemers aan bij de wandelvereniging waar je voor een klein bedrag per jaar (vanaf €12,50) al donateur of lid bent. De wandelafstand is daarnaast ook geen drempel. Er is voor iedereen een geschikte afstand; iedereen kan meedoen.’
13 juni: Outdoor Office Day
Ook mee naar buiten, samen met je collega’s en je werk? Op 13 juni vieren we in het Haagse Bos Outdoor Office Day.
Toolkit Natuur voor Gezondheid
Gelijk natuur inzetten? We ontwikkelden een handige toolkit voor zorgverleners.
Runspiration
Meer weten over de impact van wandelen, rennen en vitaliteit? Bekijk de website van Marian Freriks.
‘Kijk holistisch naar mentale gezondheid jongeren’
Meer dan de helft van de Nederlandse jongvolwassenen worstelt met mentale klachten als somberheid en angst. Wico Mulder verwijst naar de huidige prestatiemaatschappij als grote boosdoener. Zijn overtuiging: het huidige medisch model met protocollen, richtlijnen en labels draagt niet voldoende bij aan de mentale gezondheid van jongeren.
Wico Mulder is netwerkadviseur Mentale Gezondheid & Welbevinden bij Alles is Gezondheid en runt een eigen praktijk voor (jong)volwassenen. Toen in coronatijd het aantal jongeren met klachten van somberheid en eenzaamheid toenam, was er op internet geen overzicht van beschikbare hulp. Daarom zette Mulder, samen met collega Cuno de Haas, Jongerenhulp Online op.
Op deze site van Alles is Gezondheid vinden jongeren snel, gratis en anoniem de weg naar online of offline hulp bij meer dan 25 aanbieders. Ze kunnen er terecht met uiteenlopende problemen, zoals eenzaamheid, middelengebruik, somberheid, eetproblemen, geldzorgen of zelfmoordgedachten. Al sinds de start weet de doelgroep de weg naar Jongerenhulp Online goed te vinden.
Overlevingsstrategieën
‘Momenteel werken we vanuit Alles is Gezondheid met zeven andere organisaties aan een vervolg op Jongerenhulp Online: De Kindertelefoon, MIND Us, @ease, Transformers Community, MIND, Join Us en 113 Zelfmoordpreventie. Samen kunnen we de kosten reduceren en nieuwe onderdelen toevoegen, zoals een forum. Om de mentale gezondheid van jongeren te ondersteunen en verbeteren, moet er structureel geïnvesteerd worden in één veilige, goed vindbare online-plek met betrouwbare informatie over hulp.’
Als jongeren (langdurig) nare dingen meemaken, zoals huiselijk geweld, gepest worden of zorgen omdat een ouder te veel drinkt, is het volgens Mulder belangrijk dat ze daarover praten. Doen ze dat niet, dan ontwikkelen ze overlevingsstrategieën om de ervaren pijn te verzachten of vermijden.
Overmatig gamen, alcohol-, drugs- en socialmediagebruik en ongezond eten zijn daar ‘ideaal’ voor. ‘Deze pijnvermijdende strategieën nemen de jongeren mogelijk mee op hun weg naar volwassenheid. Ze worden dan onderdeel van hun identiteit. Op het moment dat mensen meer verantwoordelijkheden krijgen, bijvoorbeeld in een gezin of in hun werk, ontstaan er vaak serieuze problemen. Ze vallen uit en hebben langdurige hulp nodig. Dat heeft een negatieve impact op hun ontwikkeling en leven. En brengt bovendien een hele grote kostenpost met zich mee, voor werkgevers en ons zorgsysteem.’
Maakbare prestatiemaatschappij
De coronatijd ligt achter ons, maar nog steeds worstelt meer dan de helft van de Nederlandse jongvolwassenen met mentale klachten. ‘Voor hen ligt de lat hoger dan ooit’, verklaart Mulder. ‘We zijn in een maakbare prestatiemaatschappij terechtgekomen met een hyperfocus op IQ. Als je presteert, slaag je. Gaat er iets mis, dan is dat je eigen schuld. Die druk voelen jongeren en dat kan veel stress opleveren.’
Hoe we jongeren met mentale klachten volgens Mulder kunnen helpen? In elk geval niet zoals we nu doen, vanuit protocollen, richtlijnen en het plakken van labels. ‘In ons huidige biomedisch model willen we jongeren graag framen, omdat we dan denken te weten hoe we hen het best kunnen behandelen.’
‘Ik heb tien jaar als jeugdarts gewerkt op verschillende schooltypen in Amsterdam. Daar is één ding mij heel duidelijk geworden: labels als ADHD of autisme helpen jongeren niet zonder met een bredere blik te kijken en de context mee te nemen in de behandeling. Labels leveren een stigma op bij leeftijdsgenoten. Bovendien gaan veel jongeren zich verhouden tot het label dat ze opgeplakt krijgen. Maar zij zijn niet hun diagnose. Ik verwacht dat we veel meer bereiken met aandacht voor preventie en promotie van gezondheid in plaats van focus op ziekte.’
Balans hoofd en hart
Waar de jongeren volgens Mulder bij gebaat zijn, is een holistische aanpak. ‘Achter mentale klachten gaan vaak vragen schuil over identiteit, zin en richting. Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik? In hoeverre voel ik me verbonden met mezelf en anderen? Aandacht voor dit soort vragen ontbreekt momenteel, maar is wel heel urgent. Want ze helpen jongeren om meer regie over hun leven te nemen en veerkrachtiger te worden. Eenvoudig is dat niet, want tegelijkertijd is de context waarin jongeren opgroeien uiterst complex.’
Alles is Gezondheid zet de holistische blik op gezondheid centraal. Dat gebeurt onder meer met evenementen als 12 hours of Humanity en Cadeau voor de Co en A(n)io. Mulder: ‘Veel jonge artsen stoppen met hun werk omdat ze vanwege het systeem, protocollen en richtlijnen, hun vak niet meer kunnen uitoefenen zoals ze dat graag zouden willen. Ik heb de evenementen bedacht om de balans tussen hoofd en hart te hervinden. Zodat jonge dokters zichzelf en cliënten/patiënten weer écht kunnen zien, horen en helpen.’
Het kwetsbare gesprek
In zijn eigen Praktijk SALUT zet Mulder het kwetsbare gesprek in om jongeren met mentale problemen holistisch te begeleiden. Het is een model dat hij zelf ontwikkelde, met aandacht voor zingeving, gevoelens en emoties. Hij schreef ook mee aan het boek In gesprek met jongvolwassenen, dat dieper op het model ingaat.
‘Het kwetsbare gesprek kost tijd en die ontbreekt vaak binnen het huidige medisch model’, aldus Mulder. ‘Artsen hebben lef en moed nodig om die tijd tóch te nemen, zodat ze een menselijk verbindend gesprek kunnen voeren. Ze moeten daarvoor interen op hun eigen verdienmodel. Dat is een uitdaging en het is soms heel ingewikkeld. Die transformatie is voorzichtig gaande. Omdat artsen écht willen helpen en het meer intrinsieke voldoening geeft. Dat houdt hen op de been in een uitdagend en veeleisend zorgsysteem.’
Missie Mentaal
In 2022 is het kabinet gestart met de Aanpak Mentale gezondheid: van ons allemaal. VWS heeft Alles is Gezondheid de opdracht gegeven deze aanpak de komende twee jaar te ondersteunen. Mulder: ‘We zijn daarvoor gestart met Missie Mentaal. Dat is een beweging die zich, onder leiding van Alles is Gezondheid, inzet voor verbetering van de mentale gezondheid in Nederland. Het netwerk brengt organisaties, initiatieven en inwoners samen en stimuleert samenwerking op lokaal, regionaal en landelijk niveau.’
Op 18 april vond voor de tweede keer de landelijke Mental Meet-up plaats, bedoeld om mentale gezondheid meer bespreekbaar te maken, samenwerking en netwerkvorming te stimuleren en ideeën op te halen voor de Nederlandse Week van de Mentale Gezondheid van 3 t/m 8 juni 2024.
‘Met Missie Mentaal zetten maatschappelijke organisaties zich samen in voor een mentaal veerkrachtig Nederland’, besluit Wico Mulder. ‘Dat is hard nodig, zeker voor onze jongeren. Want ondanks alle fijne, bekwame artsen en hulpverleners, helpen we onze jongeren op dit moment niet adequaat genoeg. Dat kan en moet beter!’
Dit artikel verscheen eerder al op Dutch Health Hub.
18 mei: Cadeau voor de Co & A(N)IO
Ben je geneeskundestudent, co-assistent, A(N)IO of jonge dokter? Kom dan naar dit gratis event gewijd aan professioneel en persoonlijk medisch leiderschap, waarbij de cruciale balans tussen hoofd en hart centraal staat.
De Week van de Mentale Gezondheid
Aangemoedigd door Missie Mentaal stapten we de eerste week van juni in andermans schoenen. Het ging hierbij om Luisteren, ontmoeten en leren.
Aan de slag met Positieve Gezondheid: samen bouwen aan een gezonde woon- en leefomgeving
Meer dan ooit is er behoefte aan meer gezondheid. Het bevorderen van gezondheid van inwoners staat dan ook bovenaan in beleidsplannen en strategische koersen. En met die toenemende focus op gezondheid groeit ook de aandacht voor een gezonde woon- en leefomgeving. Hoe kun je de leefomgeving zo inrichten dat het de gezondheid van inwoners bevordert? Het antwoord op die vraag is een puzzel die je samen kunt leggen, met Positieve Gezondheid als onmisbare factor.
Zowel gemeenten als veel zorgaanbieders hebben inmiddels de ambitie om aan de slag te gaan met gezondheid. Onderbouwing voor die ambities zien we terug in akkoorden zoals het GALA en IZA, die uitgaan van samenwerking in de regio. Vanuit de omgevingswet staat participatie van bewoners centraal bij de ontwikkeling van een gezonde leefomgeving. Toch worstelen gemeenten nog met de uitvoer van hun ambities. Heel verrassend is het niet: we zien nog steeds een stijgende zorgvraag, en een steeds bredere zorgkloof. Mensen met een goed inkomen leven langer en gezonder en de groep die achterblijft wordt groter. Tel daarbij op dat de zorg niet meer geleverd kan worden vanwege arbeidsmarkttekorten. Ook woningcorporaties staan voor veel uitdagingen rondom verduurzaming, passend en voldoende woningaanbod, huisvesting van bijzondere doelgroepen en de leefbaarheid in wijken en buurten. Thema’s die een grote impact hebben op de gezondheid van hun huurders. Deze vraagstukken als gemeente of organisatie aanpakken blijkt in de praktijk een grote uitdaging. Liggen hier kansen om deze gedeelde ambitie samen op te pakken?
Positieve Gezondheid vertaald naar de leefomgeving
De provincie Zuid-Holland zag in Positieve Gezondheid de sleutel om de verschillende domeinen te verbinden en te werken aan gezamenlijke thema’s en ambities. Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies: lichamelijk functioneren, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren. Die brede benadering draagt bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren. Maar Positieve Gezondheid reikt nog verder: het biedt een gezamenlijke taal om integraal en domein-overstijgend aan de gezondheid van inwoners te werken. Zo kan het ook helpen bij de inrichting van een woon- en leefomgeving die bewoners uitnodigt zelf hun gezondheid te bevorderen. Een wijk of buurt die veilig, duurzaam en klimaatbestendig is. Met fiets- en wandelpaden die goed bereikbaar en veilig zijn. En met ontmoetingsplekken, voorzieningen en leuke activiteiten die voor iedereen toegankelijk zijn en waar bewoners vanuit eigen regie kwaliteit van leven ervaren. In lijn met waar bewoners zelf behoefte aan hebben.
Eigen regie bewoners
Met die gedachte vroeg de provincie Zuid-Holland het Institute for Positive Health (iPH) en Adema Architecten om de vertaling van Positieve Gezondheid naar de woon- en leefomgeving concreet uit te werken. Gemeenten in Zuid-Holland zijn uitgenodigd om vanuit Positieve Gezondheid en samen met bewoners de woon- en leefomgeving in te richten. Een aanpak die de betrokkenheid van burgers vergrootte. We zien dat bewoners zelf de regie nemen en zich als vrijwilliger inzetten voor de wijk, eigenaarschap tonen en zelf een bijdrage leveren aan hun kwaliteit van leven. Het resultaat: een woonomgeving die uitnodigt om naar buiten te gaan, te wandelen, sporten, elkaar te ontmoeten, en veilig en schoon is. Een park dat omgetoverd is tot een ontmoetingsplek voor jong en oud en waar spelen, sporten, rust, genieten en ontspanning samengaan. Met meer verduurzaming en leefbaarheid en een betere inrichting van het gemeenschappelijk groen door de woningcorporatie en gemeenten. En natuurlijk draagvlak bij bewoners. Een win-win situatie dus.
Zelf aan de slag met de toolkit
Door het succes in de provincie Zuid-Holland hebben iPH en Adema Architecten hun aanpak uitgewerkt in een toolkit voor gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars, samenwerkingsverbanden en welzijnsorganisaties. De toolkit biedt handvatten om met partners uit het zorg-, sociaal en fysiek domein én met bewoners in gesprek te gaan in werkateliers. In vijf stappen kijk je samen naar belangen, behoeften en mogelijkheden volgens de zes dimensies van Positieve Gezondheid. Aan de hand van een kaart van de wijk bespreek je in groepen hoe de woon- en leefomgeving de gezondheid kan bevorderen, hoe je deze inricht en wat daarvoor nodig is. Het resultaat is een ruimtelijke visie die wordt gedragen door verschillende partijen en vertrekt vanuit het perspectief van bewoners. Door zelf inspraak te hebben over de inrichting van de eigen woon- en leefomgeving wordt de eigen regie en kwaliteit van leven bevorderd. Deze methodiek zorgt ervoor dat iedereen kan bijdragen aan de inrichting van de woon- en leefomgeving. Gezondheid, kwaliteit van leven, eigen regie en betrokkenheid van inwoners krijgen hiermee (letterlijk) vorm.
Werksessies natuurinclusief bouwen voor gezondheid
Alles is Gezondheid werkt hiernaast aan het vormgeven van de Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners. Met de handreiking ligt er een top 10 aan maatregelen die kunnen worden genomen bij nieuwbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten om de natuur te integreren en een gezonde leefomgeving te bevorderen. Bekijk de handreiking hier.
Ben je gebiedsontwikkelaar of projectontwikkelaar en wil je meedenken over de handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezondheid? Binnenkort organiseren we twee werksessies. Meld je gerust aan!
Verder verdiepen in Positieve Gezondheid in de woon- en leefomgeving? iPH is het expertisecentrum op het gebied van Positieve Gezondheid en verzorgt samen met Adema architecten naast trainingen ook lezingen, workshops en werkateliers. Bekijk het aanbod.
Handreiking Natuurinclusief bouwen voor gezonde bewoners
Ook bij Alles is Gezondheid werken we aan een gezondere, natuurinclusieve woonomgeving.
Werksessies natuurinclusief bouwen
Hoe krijgen we ‘natuurinclusief bouwen voor gezondheid’ verder van de grond? Met dit doel organiseren we twee werksessies om samen met gebiedsontwikkelaars, stedenbouwkundigen, projectontwikkelaars, gemeenten en corporaties te kijken naar de voordelen van natuurinclusief bouwen voor gezondheid.
Missie Mentaal: Paden ontstaan door erop te lopen
Donderdag 18 april kwamen we met een kleine honderd mensen samen tijdens de Mental Meetup. Mensen die allemaal op hun manier een rol spelen in de beweging mentale gezondheid. Tijdens deze bijeenkomst, waar de aanwezigen zelf inhoudelijk de agenda bepaalden, ontstond er verbinding op thema’s waar de verschillende organisaties samen nieuwe paden bewandelen.
De beweging voor een betere mentale gezondheid in Nederland bestaat al lang. Alle verschillende partijen, organisaties en betrokkenen die iets doen op dit gebied zijn onderdeel van de beweging. ‘Missie Mentaal’ zorgt voor meer verbinding en uitwisseling tussen de verschillende partijen en stimuleert samenwerking.
Wrap-up de Meetup
Tijdens de Mental Meetup van 18 april zijn door de beweging 14 thema’s benoemd waar nieuwe paden nodig zijn en waarop de eerste stappen nu zijn gezet. Na de zomer organiseert Missie Mentaal vervolg meet-ups om in ieder geval op drie van deze thema’s vervolgstappen te zetten en elkaar verder te versterken.
Rappende psycholoog Daisz
De Meetup werd samengevat door rappende psycholoog Daisz:
“Missie mentaal. Een missie voor allemaal
En we maken kabaal, in de zaal, ons verhaal
Wordt steeds sterker en steeds meer verbonden
De jeugd wordt gevonden, maar soms ook verslonden
Door te lange dagen, bang makende vragen
En reële zaken, want het gebeurt echt steeds vaker
Het is niet vanzelfsprekend, dat alles verbetert
Maar vast lopen betekent: niet blijvend, niet brekend
Maar wel volhardend smekend op snel nieuwe wegen
En die nieuwe wegen en nieuwe paden
Die moeten we dus, samen gaan maken
Gezamenlijk zoeken, gezamenlijk hopen
En die nieuwe route dan samen belopen
Want een pad ontstaat, door er op te lopen
De handen ineen én uit te mouwen
En probeer maar en val maar en faal maar, wat zou het?
Probeer nieuwe dingen, want als niets anders werkt?
Dan zijn dus de opties van nu te beperkt
Het moet niet blijven bij roepen en zeggen
Het moet vérder reiken. Het punt bij de paal zetten.
Dus wat vind je belangrijk?
Waar draag je aan bij?
Wat voel je, wat schreeuwt:
‘Dit is belangrijk voor mij!”
Zijn het factoren van de maatschappij
De scholen, klimaat en haar zorgen daarbij.
Kinderen die opgroeien, zonder hun mam
Of met kwetsbare ouders, misschien wel kansarm
De invloed van socials en prestatiedruk
Een safe space, een zoektocht naar gender, geluk
Natuur en haar heling en stigma’s doorbreking
Wachttijden, doorverwijzen, niet meer die klacht vermijden
Het leren van generaties, ook in andere tijden
En dit allemaal is, ook niet te vermijden
De dingen genoemd ZIJN van alle tijden
Een oplossing is, niet zomaar bereikt en de uitdaging blijft…
Om het samen te doen
Dus hier is mijn kaartje, goed voorbeeld doet volgen
Begin ook vandaag. Wacht niet tot morgen
Bezin en verbind. Ontmoet als een kind
Een vreemde
En bespreek het probleem en
DOE.”
14 thema’s
Tijdens de Mental Meet-Up zijn 14 thema’s ontstaan. Doe je iets op een van deze thema’s en sta je open om samen nieuwe paden in te bewandelen? Neem dan contact op met Ferry Nagel (fn@kl.nl).
- KOPP/KOV (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP) en Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen)
- De rol van sport op het gebied van preventie, signalering en doorverwijzing
- Destigmatisering
- Rewilding via natuur
- Preventie mentale gezondheid bij kinderen van 10-12 jaar
- Aanpak creëren met de mensen om wie het gaat. Hoe doen we dat?
- Wachtlijstoverbrugging
- Impact klimaatverandering op welzijn van jongeren
- Mentale gezondheid van lhbtq+ jongeren en jongvolwassenen
- Mentale gezondheid van mensen met een migratieachtergrond, vluchtelingen, statushouders. Jongeren en ouderen en internationale studenten.
- Werken aan een samenleving die bijdraagt aan ons mentaal welzijn
- Wat is de verantwoordelijkheid van bedrijven (in de sociale directe dienstverlening jongeren?)
- Ongesteund ouderverlies bij mensen op jonge leeftijd
- Onderwijs als versneller en sleutel
Congres Mentale gezondheid 2024
Kom op 6 juni 2024 naar het congres Mentale Gezondheid in Radio Kootwijk!
Mental Meetup
Op 18 april 2024 organiseerde Alles is Gezondheid, VWS en andere partijen een nieuwe Mental Meet-up. Om mentale gezondheid meer bespreekbaar te maken en samenwerking te stimuleren.
Sociale Voedseltuinen: iedereen in Nederland toegang tot verse, gezonde voeding
In 2023 kregen de twee succesvolle Sociale Voedseltuinen van Stichting Sociaal en Vitaal en Stichting De Pluimerije de gelegenheid om met ondersteuning van het Ministerie van SZW de aanpak verder te ontwikkelen. Dat leverde onder andere twee nieuwe voedseltuinen op in Friesland en Drenthe. Zo werden het er vier: voedseltuinen die een belangrijke bijdrage leveren aan het welzijn van de lokale gemeenschap. Deze sociale voedseltuinen verstrekken verse, onbespoten groenten aan gezinnen met een smalle beurs, bieden educatieve programma’s aan en dragen bij aan de biodiversiteit. Alles is Gezondheid is vanaf het begin een enthousiaste supporter en ambassadeur van dit project geweest. Nu is de pilot afgerond. Hoe gaat het met de Sociale Voedseltuinen?
Gezond eten, educatie, participatie en in beweging komen zijn de pijlers van sociale voedseltuinen. Het concept is innovatief. Aan de ene kant richt de Sociale Voedseltuin zich op het duurzaam produceren van gezond en vers voedsel dat bijdraagt aan biodiversiteit en natuur. Aan de andere kant is de tuin een verbinder en zet ze mensen in beweging. Zo komen verschillende sociale groepen elkaar tegen in de tuin, leren ze over voedsel, krijgen gezonde voeding én brengen samen een gezellige tijd door. Zo draagt de Sociale Voedseltuin ook bij aan eenzaamheidsbestrijding.
Maatschappelijke doelen
Door het concept van de Sociale Voedseltuin te integreren in het lokale en regionale sociaal beleid, kan effectief en concreet bijgedragen worden aan het bereiken van maatschappelijke doelen. Dit alles om de gezondheid, het welzijn en participatie van gezinnen die tot de lagere-inkomensgroepen behoren structureel te verbeteren. Een Sociale Voedseltuin heeft een gedragen (financiële) aanpak van de overheid, bedrijfsleven, de zorgverzekeraar en werkt nauw samen met andere maatschappelijke hulporganisaties.
Gezond eten niet voor iedereen makkelijk
Dat is namelijk hard nodig. Gezond eten is belangrijk om je goed te voelen en om ziekten te voorkomen. Maar het is niet voor iedereen makkelijk om die gezonde voedingskeuzes te maken en lokaal, duurzaam en vers eten te kopen. In Nederland leven bijna 1 miljoen mensen onder de armoedegrens, en de verwachting is dat dit aantal verder toeneemt, voor lagere én middeninkomensgroepen. Quitta (46) uit Heerenveen werd via de Voedselbank op de hoogte gebracht van de Sociale Voedseltuin in Nieuwehorne. Die bezoekt ze nu sinds vier maanden.
‘Groente is in de winkel voor mij niet te betalen. Dus dit is ideaal. We eten nu elke dag minstens twee soorten.’
Naast dat Quitta gezonder eet, houdt ze ook iets meer geld over voor andere dingen.
Diverse gemeenten tonen interesse
De bewezen aanpak van de inmiddels vier succesvolle Sociale Voedseltuinen hebben geleid tot interesse op plekken waar ook sprake is van (voedsel)armoede. ‘Er hebben zich diverse gemeenten bij ons gemeld met de wens om ook een sociale voedseltuin voor hun minima inwoners te realiseren en de aanpak te integreren in het gemeentelijk sociaal beleid. Wij hopen dan ook dat onze ambitie om deze aanpak verder uit te rollen en concreet 30 sociale voedseltuinen te realiseren in 2030 wordt gesteund door het Ministerie van SWZ,’ aldus Loraine Westerneng van Sociale Voedseltuinen Nederland.
Meerjarige samenwerking duurzamere samenleving
Ook de gemeente Smallingerland en Stichting Sociaal en Vitaal kondigen een meerjarige samenwerking aan. Deze samenwerking heeft als doel om een Sociale Voedseltuin in Drachten op te richten waar 200-250 gezinnen uit de laagste inkomensgroepen kosteloos gebruik van kunnen maken. ‘De samenwerking tussen Stichting Sociaal en Vitaal en de gemeente Smallingerland is een volgend voorbeeld van onze inzet voor het creëren van een duurzamere, inclusievere samenleving waarin iedereen toegang heeft tot gezond voedsel’, aldus wethouder Pieter van der Zwan van de gemeente Smallingerland. ‘We zijn dan ook trots om deel uit te maken van dit initiatief, dat een directe impact zal hebben op het welzijn van onze inwoners en een voorbeeld is voor andere gemeenten in Nederland.’
Volgende stap
Vorig jaar startte Stichting De Kleine Boerderij, naar het voorbeeld van Stichting Sociaal en Vitaal, ook een Sociale Voedseltuin de gemeente Ooststellingwerf. Deze tuin voorzag vorig jaar ruim 80 huishoudens van gezond eten. Na een goede start stond de tuin van 1.200 vierkante meter vol met groenten: snijbiet, venkel, selderij, spinazie, kool, andijvie, prei en courgette. Elke week brachten ze vele kratten groenten naar de Voedselbank. ‘Het ging eigenlijk boven verwachting. De belangstelling en behoefte is zo groot en daarom willen we uitbreiden naar 200 huishoudens’, zegt initiatiefnemer Hester van der Werff. ‘Daarnaast is de interesse vanuit vrijwilligers erg groot om mee te helpen op onze voedseltuin. Die komen elke week trouw naar de tuin. Je merkt ook dat gezinnen hier graag komen om te oogsten. Ze nemen hun kinderen mee die daardoor direct een positieve ervaring krijgen met groenten. Wat je zelf oogst, smaakt tien keer beter. Kinderen ervaren hier hoe groenten groeien en leren spelenderwijs groenten eten.’
Missie Sociale Voedseltuinen in 2030
De missie van Sociale Voedseltuinen Nederland? Dat in 2030 de Sociale Voedseltuin een fundament van voedselzekerheid, gezondheid en gemeenschapszin vormt in elke gemeente. Waar iedereen, ongeacht inkomen, toegang heeft tot gezonde voeding en de kans krijgt om actief deel te nemen aan een inclusieve en zorgzame gemeenschap. Ze zijn al op de goede weg. In de provincie Friesland onderstrepen 5 gemeenten, zorgverzekeraar de Friesland en het bedrijfsleven, waaronder de Rabobank, de aanpak en dragen de komende jaren financieel bij aan vijf Sociale Voedseltuinen. Ook in de provincie Drenthe staan diverse partijen in de startblokken voor verdere opschaling. Alles is Gezondheid draagt de Sociale Voedseltuinprojecten een warm hart toe.
Meer informatie?
Meer lezen over de impact van de bestaande Sociale Voedseltuinen in Noord-Nederland, de missie en visie van Sociale Voedseltuinen en de uitrol van het plan tot opschaling in heel Nederland? Voor meer informatie (en meedoen) en contactgegevens bekijk je https://www.socialevoedseltuinen.nl/
Meer over Sociale Voedseltuinen
Meer over gezond eten toegankelijk maken voor mensen die leven rond de armoedegrens?
Jongeren Hulp Online uitgebreid met inlooplocaties
Jongeren Hulp Online is er om jongeren op weg te helpen in het makkelijk vinden van online hulp. De website is nu uitgebreid met een overzichtelijke kaart. Hierop staan meer dan 40 locaties waar jongeren langs kunnen komen voor een goed gesprek, op adem te komen of met anderen wat leuks te doen.
Hoe groot of klein je probleem ook is, waar je ook mee zit of als je gewoon een keer je hart wilt luchten: bij Jongeren Hulp Online vinden jongeren meer dan 25 (online) hulplijnen die ze snel, anoniem en gratis ondersteuning bieden. Via de chat, telefoon of email.
Hulp die bij je past
Met het beantwoorden van een paar simpele vragen krijg jongeren de keuze uit een of meer passende hulplijnen. Mede om te voorkomen dat je -al googelend- verdwaalt in het woud van instanties, hulpdiensten, platforms en websites op het gebied van mentale gezondheid.
Liever ergens binnenlopen
Naast online ondersteuning kunnen jongeren op veel plekken in Nederland ook fysiek ergens binnenlopen met hun vragen of problemen. Op de nieuwe inloopkaart van Jongeren Hulp Online staan de locaties van @ease, Ixta Noa, Roger That Inspiratielab, TEJO Nederland en Jimmy’s. Binnenkort volgen ook de plaatsen waar Join Us groepsactiviteiten aanbiedt.
Mogelijkheden in de buurt
Door te zoeken op postcode kunnen jongeren nagaan of er een locatie in hun buurt is waar ze fysiek terecht kunnen. Voor een goed gesprek, deskundig advies of tips. Vaak kan je hier ook binnen lopen om even te kletsen, samen te eten of met anderen wat leuks te doen.
Daisy neemt proef op de som
Dat er behoefte is aan offline contact, blijkt wel uit de proef op de som die rappende psycholoog Daisy Veenstra name op Instagram. Ze ging live in gesprek met jongeren over wat ze doen met hun zorgen, vragen en problemen op mentaal vlak. En waar ga je dan heen? In een poll onder haar volgers gaf 87% daarbij de voorkeur aan offline- boven online contact. Opvallend, omdat de wereld van jongeren zich zo vaak online afspeelt. Maar ook hier geldt, een hand op je schouder of een empathische blik vertelt vaak meer dan alleen woorden.
Rap: Ergens om naartoe te gaan
Om duidelijk te maken dat praten over je gevoelens goed is en er talloze plekken zijn die jongeren daarbij helpen, maakte Daisy samen met haar volgers de rap ‘Ergens om naartoe te gaan’. Speciaal voor Jongeren Hulp Online. Want een luisterend oor en goede hulp is altijd binnen handbereik.
Meer weten?
Meer weten over Jongeren Hulp Online? Lees hier verder of neem contact op met Wico Mulder (wico.mulder@allesisgezondheid.nl) of Cuno de Haas (cuno.de.haas@allesisgezondheid.nl).
Hulp binnen handbereik
Op de website Jongeren Hulp Online vind je snel de hulp die bij je past. De aangesloten hulplijnen staan klaar met een luisterend oor, deskundig advies en handige tips.
Gezonde bevolking als motor voor welzijn en economie
Oproep brede maatschappelijke aanpak gezondheidscrisis
‘Bundel krachten voor een sterke samenleving waarin iedereen mee kan doen.’ In een brief aan de informateur pleiten vertegenwoordigers uit het onderwijs, gemeenten, gezondheidsfondsen, bedrijfsleven, de zorg en diverse maatschappelijke organisaties voor een doortastende aanpak van de groeiende gezondheidscrisis in ons land. ‘Het is nu van vitaal belang doelbewust keuzes te maken en gezamenlijk te werken aan een gezonder Nederland. Dit streven naar gezondheid draagt niet alleen bij aan het welzijn, maar ook aan een solide economie’, zoals benadrukt door diverse ondertekenaars, waaronder Alles is Gezondheid.
Gezondheid basis veerkrachtige samenleving
Gezondheid is van levensbelang, voor mens en maatschappij. We leven weliswaar langer, maar we ervaren meer chronische aandoeningen, gezondheidsverschillen nemen toe, de zorgsector is overbelast en de zorgvraag wordt onhoudbaar. De ondertekenaars zien een goede gezondheid als een belangrijke voorwaarde om mee te kunnen doen in de samenleving. ‘Verbeterde gezondheid vermindert daarmee niet alleen de druk op de zorg, statistieken tonen aan dat 1 procent meer gezondheid leidt tot 4 à 8 procent meer bbp per inwoner en een hogere arbeidsdeelname. Hier liggen kansen voor een gezonder Nederland, én voor het aanpakken van personeelstekorten in alle sectoren van de economie.’
Vier suggesties voor betere gezondheid
‘Nederland heeft de kracht om daadwerkelijk gezonder te worden. Wij kunnen die kracht benutten door dit moment aan te grijpen de juiste keuzes te maken en een gezamenlijke aanpak te omarmen. Niet alleen op de korte, maar ook op de lange termijn. Alleen wanneer we de gezondheid voor alle generaties vergroten, zijn we samen veerkrachtiger in het aangaan van andere maatschappelijke uitdagingen.’ Daarom doen de organisaties vier concrete suggesties om gezondheid te stimuleren.
1. Zet gezondheid centraal in alle beleidsdomeinen: Bijdragen uit het sociale, economische en fysieke domein zijn cruciaal om de transitie naar een gezonde samenleving te realiseren.
2. Maak meer vaart met De Gezonde Generatie: Stimuleer een gezonde leefstijl vanaf jonge leeftijd, bijvoorbeeld met meer bewegen en gezond eten.
3. Werk aan een inclusievere en gezondere arbeidsmarkt: creëer een arbeidsmarkt waaraan iedereen kan bijdragen en waarin werkgevers investeren in vitaliteit.
4. Zet ingezet beleid versterkt voort: Bouw voort op bestaande initiatieven voor een duurzame gezondheid zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord, het Integraal Zorgakkoord en het Preventieakkoord. Maak de financiering van gezondheidsbevordering structureel.
Deze voorstellen sluiten aan bij het recente briefadvies ‘Gezond opgroeien, wonen en werken’ van de Sociaal-Economische Raad.
Meer weten en/of samenwerken?
Download de brief voor meer informatie en/of neem contact op met de onafhankelijk voorzitter Lea Bouwmeester via secretariaat@federatievoorgezondheid.nl.
Download de briefMeer weten?
Nederland heeft de kracht om gezonder te worden. In onze brief doen wij het kabinet hiertoe vier voorstellen. Meer weten?
Eén centraal platform voor jongeren met beginnende mentale klachten: “Het kan en moet beter”
Stress, eenzaamheid of depressie: meer dan de helft van de Nederlandse jongvolwassenen kampt met mentale klachten. Dat kan en moet anders, vinden acht landelijke organisaties die zich inzetten voor de mentale gezondheid van jongeren. Ze bundelen hun krachten en stuurden een brief aan informateur Plasterk met daarin een voorstel voor één centraal online platform voor jongeren met beginnende mentale klachten (16-27 jaar).
Eén van de acht organisaties is De Kindertelefoon. Zij richtte in 2021 de Alles Oké? Supportlijn voor jongvolwassenen op. Inmiddels voert de supportlijn zo’n 80 gesprekken per dag via chat en telefonie. Een derde van de gesprekken gaat over mentale problemen. Directeur Roline de Wilde: “De oorzaak van deze problemen is vaak een opeenstapeling van verschillende factoren, waaronder prestatiedruk, onzekerheid over wonen, relaties, eenzaamheid, zorgen over het klimaat en oorlogen en de invloed van social media. Daarnaast is het aanbod in laagdrempelige hulp voor jongeren versnipperd. Veel jongeren weten passende ondersteuning niet tijdig te vinden, waardoor problematiek van kwaad tot erger gaat.”
Krachten bundelen: één platform met gratis laagdrempelige steun
Daarom werken De Kindertelefoon, MIND Us, @ease, Transformers Community, MIND, Join Us, 113 Zelfmoordpreventie en Jongerenhulp Online (een initiatief van Alles is Gezondheid) samen in de wens om één platform te ontwikkelen waar jongeren met beginnende mentale klachten gratis en anoniem terecht kunnen. Voor relevante informatie, contact met leeftijdsgenoten, een luisterend oor en hulp bij het vinden van verdere ondersteuning. De Wilde: “Om de mentale gezondheid van onze jongeren te verbeteren moet er structureel geïnvesteerd worden in één veilige goed vindbare online plek met betrouwbare informatie en ondersteuning. Zonder drempels en administratietijd. Door de zoektocht te vergemakkelijken en onderlinge support te stimuleren, wordt de zelfredzaamheid van jongeren versterkt. Én dragen we bij aan het voorkomen dat jongeren te lang in hun eentje blijven rondlopen, waardoor milde klachten vaak complexer worden.
Jongeren Hulp Online doet dit ook. Het platform is bedoeld om jongeren op weg te helpen in het makkelijk vinden van passende (online) hulp bij meer dan 25 hulplijnen. Met het beantwoorden van een paar simpele vragen krijgen ze de keuze uit een of meer geschikte hulplijnen. Hoe groot of klein het probleem ook is. Via de chat, telefoon of email. Betrouwbaar en professioneel.
Snelle realisatie mogelijk: plan ligt er al
Een gedetailleerd plan hoe dit gerealiseerd kan worden ligt klaar. Ontwikkeld sámen met jongeren, onderbouwd door diverse onderzoeken over noodzaak en behoefte, gedragen door alle ondergetekenden – een brede groep van samenwerkende partijen – die hun krachten en kennis bundelen. En in lijn met de Hervormingsagenda Jeugd, mede ondertekend door MIND, welke recent door NJR bij jongeren is getoetst.
De organisaties hebben recent een brief naar zowel de informateur als de Kamer gestuurd met het verzoek om dit platform mogelijk te maken. Het initiatief is inmiddels onafhankelijk getoetst door adviesbureau Berenschot – in opdracht van het ministerie van VWS – op verwachte effectiviteit en haalbaarheid. Conclusie: “Het gezamenlijke platform levert in potentie een goede bijdrage en gewenste aanvulling op het huidige landschap ten aanzien van hulpverlening voor jongeren met mentale problemen. Wij waarderen het voorstel daarom positief en adviseren het Ministerie van VWS om het voorstel te steunen.”
“Berenschot adviseert ons voorstel te steunen. We merken dat de noodzaak voor het platform wordt gevoeld, zowel bij Kamerleden als bij jongeren zelf. Maar bijvoorbeeld ook bij scholen die hiernaar kunnen doorverwijzen,” aldus De Wilde. Dienke Bos, directeur MIND: ”In het Wetgevingsoverleg Jeugd van 29 januari jl. heeft staatssecretaris van Ooijen laten weten dat hij en minister Helder dit online platform van de 8 organisaties wil helpen realiseren.”
Werkbezoek Koningin Máxima
Hare Majesteit Koningin Máxima en minister Helder van Volksgezondheid, Welzijn en Sport brachten op 30 januari een bezoek aan de Alles Oké? Supportlijn. Tijdens het werkbezoek spraken Koningin Máxima en minister Helder met twee vrijwilligers van de Alles Oké? Supportlijn over de gesprekken die zij voeren met jongeren. Ook werd gesproken met jongeren zelf, over de behoefte die zij hebben aan een goede en veilige plek waar zij online terecht kunnen bij (beginnende) mentale problemen. Koningin Máxima: “Het idee staat al een lange tijd in de steigers. Hulplijnen voor mentale problemen schieten als paddenstoelen uit de grond. Het is goed om een herkenbare plek te creëren waar de krachten gebundeld worden.”
Meer weten?
Netwerkadviseur Mentale Gezondheid en initiatiefnemer van Jongeren Hulp Online Wico Mulder was bij het gesprek aanwezig. Hij brengt graag initiatieven, goede ideeën en bevlogen mensen bij elkaar op het gebied van mentale zorg voor jongvolwassenen. Neem contact op met Wico om samen te werken.
Jongeren Hulp Online
Alles is Gezondheid richtte Jongeren Hulp Online op: een plek waar goede hulp snel, gratis en anoniem binnen handbereik is.
Internationale samenwerking bij Natuur voor Gezondheid: park op recept
In verschillende landen werken zorgprofessionals zoals artsen samen met hun ketenpartners en met natuurorganisaties om natuur in de reguliere zorg te integreren. Een bijzonder voorbeeld hiervan is Park Rx America, waar dr. Robert Zarr de eigen medische werkwijze als basis neemt en hier natuur aan toevoegt. Hoe promoot je de natuur als onderdeel van preventie en levensstijl? Netwerkadviseur Groen Annette Postma ging in gesprek met Zarr.
Vanuit de zorg natuur voorschrijven
Waar in de meeste landen de natuursector initiatiefnemer is, was Zarr de uitzondering die vanuit de zorg initiatief nam om natuur voor te schrijven. Hij wist het in de VS al behoorlijk groot te maken. In ons land sloegen Arts en Leefstijl en Alles is Gezondheid de handen ineen om natuur te promoten als onderdeel van preventie, leefstijl en behandeling. Hun pakket praktijkmaterialen voor huisartsen, andere eerstelijnszorgverleners en sociaal domein werd ook vertaald in het Engels. Dat was een mooie aanleiding om de banden met Robert Zarr weer aan te halen. Zarr was positief verrast door de voortgang die in Nederland is gemaakt en door de praktisch bruikbare materialen.
Digitaal verwijsproces naar de natuur
Zarr wil met verwijzingen en ‘recepten’ naar de natuur groene gebieden aanbieden als gezonde eigen ‘behandelruimte’ of voor betere zelfzorg bij uiteenlopende gezondheidsklachten. Daarmee worden de patiënten automatisch actieve deelnemers in hun genezingsproces. Net als in de Nederlandse leefstijlaanpak zijn de meeste verwijzingen bedoeld om meer te bewegen, ontspannen of ontmoeten in het groen. Maar er zijn ook interessante verschillen. Waar het Nederlandse Verwijskaartje Natuur op A6-formaat als een papieren variant voor kwetsbare doelgroepen is ontwikkeld samen met Vereniging Arts en Leefstijl, is het systeem van ParkRxAmerica al volledig digitaal ingericht.
Hun digitale verwijsproces volgt de standaard medische werkwijze. De verwijzer (artsen, fysiotherapeuten, psychologen, coaches) vult digitaal een advies in voor regelmatige activiteiten in de natuur, zoals wandelen, ontspannen of juist ontmoeten in de natuur: wat, hoe vaak en hoe lang. Samen met de patiënt wordt ook de plek bepaald. Vaak is dat een park dichtbij, maar een buitengebied of natuurgebied kan uiteraard ook. De adviezen staan concreet uitgewerkt, net zoals in onze Nederlandse Toolkit Natuur voor Gezondheid. Een mooi voorbeeld is de oefening Zit-Spot, die lijkt op oefeningen die wandelcoaches en buitenpsychologen inzetten. De oefening vind je onderaan dit artikel.
Het digitale systeem is daarmee bij Park Rx America volledig afgestemd op de beperkte tijd die artsen hebben in hun consulten en past naadloos bij hun dagelijkse werkwijze. De patiënt krijgt een digitale verwijzing en kan via zijn of haar mobiele telefoon invoeren wanneer hij of zij in de natuur is geweest. Die berichten worden dan in het medische dossier bijgehouden, zodat de arts bij een vervolgconsult met een snelle blik weet wat de patiënt in de natuur gedaan heeft.
Deze werkwijze heeft in de VS al veel navolging gekregen. Inmiddels worden van ruim 1700 verwijzers de gegevens bijgehouden van hun patiënten.
Onderzoek naar wetenschappelijk bewijs natuurinzet
Net als in Nederland is het ook in de VS niet eenvoudig om dit gedachtengoed breed in de patiëntenzorg te implementeren. Daar zijn meerdere redenen voor, zoals gebrek aan financiën of onvoldoende stevig wetenschappelijk bewijs om medici te overtuigen. Een deel van de 1700 voorschrijvende artsen is daarom betrokken bij een groot onderzoek dat Zarr heeft opgezet met de universiteit in Ottawa. In dat onderzoek koppelen ze verwijzingen, adviezen en de opvolging daarvan aan medische uitkomstmaten zoals gewicht, bloedsuiker, bloeddruk en enkele stressmaten. Zarr hoopt daarmee een bijdrage te kunnen leveren aan het bewijzen dat natuur inzetten voor patiëntenzorg zowel de gezondheid bevordert, als zorgkosten scheelt. Maar het is nog niet zo ver dat al is aangetoond dat natuur op recept zorgkosten bespaart, en dan blijft gebrek aan financiering een belangrijke hobbel. Veel van wat Robert Zarr doet is liefdewerk, ook na jaren nog. Gelukkig laat hij zich daardoor niet weerhouden. Hij is pragmatisch en creatief in zijn strategieën voor het verkrijgen van financiering, via onder meer fondsen, donaties en samenwerkingen met onderzoeksinstellingen.
Sociale factoren hebben grote invloed
Maar bewijs is lang niet altijd noodzakelijk, vindt Zarr. ‘Huisartsen zien in zowel Amerika als Nederland veel patiënten met klachten die lastig medisch verklaarbaar zijn. Daar gaat veel van hun tijd in zitten, zonder dat ze patiënten veel kunnen bieden. Natuur blijkt juist voor die groep patiënten positieve gezondheidseffecten te kunnen hebben.’ Een nieuwe zoekrichting van ParkRxAmerica lijkt op de Nederlandse aanpak Welzijn op Recept en een focus op levenswelzijn en mentale balans als bij Positieve Gezondheid. Sociale factoren zoals eenzaamheid of armoede hebben een grote invloed op de ervaren gezondheid, en dus ook op doktersbezoek. Daarom werkt Zarr samen met de mensen van Social Prescribing in het Verenigd Koninkrijk, waar huisartsen via sociaal werkers patiënten verwijzen voor een bezoek aan de natuur, vaak via wandelgroepen. Het in een groep buiten zijn blijkt voor hen goed te werken. In het VK zijn daar ook subsidies voor beschikbaar. In Nederland wordt op verschillende plaatsen Natuur op Recept via het concept Welzijn op Recept ook al toegepast.
Omdat ‘het zo hoort’
Tot slot wijst Zarr op gewoontegedrag van de voorschrijvende artsen. ‘Veel van wat huisartsen nu doen, is ook helemaal niet bewezen, maar wordt zo gedaan omdat ‘het zo hoort’.’ En over beperkte tijd zegt hij: ‘Als je toch al uitleg geeft over leefstijl of therapietrouw en het veranderen van je eigen gewoonten, waarom niet even de natuur onder de aandacht brengen? Het invullen van het verwijssysteem is net zo snel als een verwijzing naar een specialist of het voorschrijven van medicatie. En als je dan naar de natuur verwijst, blijken veel patiënten het fijn te vinden om zelf iets te kunnen doen en via hun mobiele telefoon aan mij terug te kunnen melden.’
Meer weten of meedoen?
Robert Zarr en Alles is Gezondheid-collega Annette Postma denken dat een internationaal groepje van artsen die natuur voorschrijven elkaar kunnen inspireren, steunen en helpen om natuur in de eerstelijns zorg te inspireren. Ben je arts en wil je meedoen of meer weten? Wil je de Engelse vertaling van de handleiding, folder, verwijskaart of samenvattingskaart digitaal ontvangen? Meld je dan bij Annette Postma.
Oefening Zit-Spot
Toolkit Natuur voor Gezondheid
Bekijk de handige toolkit Natuur voor Gezondheid om zelf aan de slag te gaan.
Bijeenkomst “Cadeau voor de Co & A(n)io” zorgt voor zingeving bij jonge artsen
Voor zingeving is vaak weinig tijd en ruimte binnen het medisch-geneeskundig curriculum. De hedendaagse zorg staat voor enorme uitdagingen. Een aanzienlijk aantal jonge artsen verlaat vroegtijdig het vak, en het percentage dokters met burn-out en andere klachten is en blijft hoog. Daarom organiseerden Alles is Gezondheid en partners nu alweer drie edities van Cadeau voor de Co en A(n)ios: een dag vol inspiratie en verdieping voor geneeskundestudenten, coassistenten en jonge dokters gewijd aan professioneel en persoonlijk medisch leiderschap, waarbij de cruciale balans tussen hoofd en hart centraal stond. Goed voor jezelf leren zorgen is cruciaal. “Als je als medisch professional er niet voor jezelf bent, kun je er ook niet voor de ander zijn.” De dag op Landgoed Zonnestraal in Hilversum was volgens een deelnemer ‘de meest inspirerende dag van 2023!’
Zorg op de automatische piloot
Bedenker en organisator van de dag Wico Mulder (Arts M&G en Netwerkadviseur Mentale Gezondheid en Welbevinden bij Alles is Gezondheid) ziet diverse bewegingen in de zorg waar hij enerzijds enthousiast van wordt, maar maakt zich tegelijkertijd ook zorgen. De focus moet écht meer verlegd worden naar gezondheid én mentale gezondheid in plaats van symptoombestrijding en het behandelen van ziekten vanuit een puur cognitief biomedisch wetenschappelijk “oorzaak-gevolg” paradigma waarbij lichaam en geest gescheiden zijn, vindt hij.
‘Dit is o.a. belangrijk omdat de druk in het systeem schrikbarend hoog is, de zorgkosten blijven toenemen en het percentage patiënten met chronische aandoeningen stijgt en veel cliënten en patiënten in de reguliere zorg zich niet gezien en begrepen voelen. Onder veel klachten zit naar mijn idee veelal psychosociale problematiek en trauma waarbij “The sense of belonging” en “The sense of coherence” geschaad zijn, met veelal overlevingsgedrag als gevolg. De dieper gelegen behoefte om gezien, gehoord en begrepen te worden is menselijk en speelt niet alleen bij patiënten maar zeker ook bij dokters. Dat hierin jonge dokters geschaad worden blijkt uit de enquête naar intimidatie en machtsmisbruik, seksueel grensoverschrijdend gedrag, discriminatie en racisme en pesten die eind november 2023 gepubliceerd is in Medisch Contact. Wat uit eerder onderzoek ook naar voren is gekomen, is hoe verder je in je opleiding tot basisarts en specialist komt, hoe meer je een stuk empathie verliest. En laat nou juist dat zo cruciaal zijn voor patiënten en cliënten.
Verschuiving focus naar emotionele intelligentie en zelfkennis
Mulder ervaart dat het niet goed gaat met jonge dokters. Het is bekend dat het percentage dokters met burn-out klachten relatief hoog is. Al in 2015 kwam dit in een onderzoek onder geneeskundestudenten aan het licht, met name bij coassistenten. Belangrijkste factoren die aan de klachten bijdragen zijn de hoge emotionele belasting en de ongezonde werk-privé balans (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 159:A8255, 2015). De situatie is sindsdien niet veel beter geworden. Momenteel heeft een kwart van de jonge artsen last van klachten (KNMG 2023). Uit onderzoek is ook gebleken dat medisch studenten en jonge dokters voortijdig stoppen met hun studie of opleiding en de zorg verlaten. In de afgelopen 5 jaar deden 29% van de 18.000 artsen geen aanvraag voor herregistratie in het BIG-register, waaronder maar liefst 1.335 basisartsen jonger dan 50 jaar (Medisch Contact nr. 39, 2023). En dat terwijl we weten dat de beschikbaarheid van personeel en betaalbaarheid van de zorg tot (grote) problemen gaat leiden in de toekomst.
Een steentje bijdragen aan de transformatie van de zorg kan door onder andere aandacht te schenken aan het emotioneel welbevinden van deze jonge zorgprofessionals. ‘Naar mijn idee dient de opleiding van jonge dokters zich meer te focussen op de waarde van EQ – emotionele intelligentie, zelfkennis en empathisch vermogen. We zien dat thema’s als persoonlijk leiderschap en de arts als coach al een tijdje hot items zijn, maar ook dat deze door het medisch systeem nauwelijks worden onderwezen of opgepakt. Het wordt niet omarmd in de dagelijkse praktijk. Ik denk dat het noodzakelijk is dat de medische cultuur veel menselijker wordt.’ Mulder deed ooit zelf de opleiding tot KNO-Hoofd/-Hals chirurg, en stopte mede omdat het systeem hem te hiërarchisch en de cultuur onpersoonlijk en niet veilig was.
Jonge dokters (in spé) bedanken
Hij bedacht en initieerde daarom de dag “Cadeau voor de Co & A(n)io”: een dag speciaal voor geneeskunde studenten, coassistenten en jonge artsen. Ontworpen om hen te voorzien van cruciale inzichten en inspiratie om hoofd en hart in evenwicht te houden. Dat is volgens hem namelijk essentieel voor een gezondere en duurzame toekomst van de zorg. ‘Ik wil jonge dokters en verpleegkundigen bedanken dat zij hun professionele leven willen wijden aan het bijdragen aan de gezondheid van patiënten en cliënten. Ik hoop dat we hiermee bijdrage aan hoe zij zich leren te verhouden tot ons ingewikkelde zorgsysteem. Dat ze daarin bewust keuzes en afwegingen kunnen maken, en met een menselijke blik en tevens focus op zelfontwikkeling, de juiste warme zorg kunnen gaan verlenen waar patiënten en cliënten behoefte aan hebben.’
Het werd een dag vol reflectie, elkaar ontmoeten, samen stilstaan bij ervaringen en behoeften. De deelnemers begonnen bij aankomst met het verwoorden van een intentie voor de dag, waarna een en boswandeling volgde onder leiding van boswachter Marieke Schatteleijn (bekend van het televisieprogramma Binnenste Buiten), en volgden daarna interactieve bijdrages van Janine Schimmelpenninck (grondlegger Natural Skills psychologie & auteur), Ehsan Natour (cardio-thoracaal chirurg & auteur), Giliam Kuijpers (oprichter MedGezel en kinderarts) en Wico Mulder.
De dag werd geëvalueerd en ontving een 8,7. De behoefte aan een dag als deze bleek uit de vele positieve quotes die we van de deelnemers ontvingen:
– “Zeer leerzame dag over hetgeen (onterecht) niet in het curriculum wordt behandeld”
– “Inspirerend en praktische handvaten om de eerste stap te kunnen zetten”
– “Deze dag brengt echt oog voor elkaar en hetgeen waar het om draait in de zorg”
– “Gezellig en goed in contact gekomen met mezelf en anderen. Erg leuk initiatief en zeer verfrissend.”
Wensen en verlangens voor de zorg
‘In een prachtig verlicht Droomcafé (Kerstdôme) van Ton Baan en Rene Katerberg (MeYouWeDo) mochten de deelnemers hun wensen en verlangens op een bierviltje schrijven en ophangen. Alles begint altijd met een klein idee. En als je dat idee deelt, dan gaat het stromen,’ zei spreker Giliam Kuijpers. ‘Het was een dag als prelude voor een nieuwe beweging in de zorg. Een community met het HART als centraal middelpunt. Een community die met hoofd en hart volgens universele principes haar bijdrage gaat leveren aan de noodzakelijke zorgtransformatie.’
Enkele wensen en dromen voor de zorg die de deelnemers ophingen:
• “Ik hoop dat elke aanstaande arts kan doen wat hij/zij wil binnen de geneeskunde zonder dat de afkomst van diegene dat belemmert.”
• “Mijn wens is dat mensen (artsen) zich kwetsbaarder op durven stellen om zo een veilige omgeving te creëren en te zorgen voor elkaar.”
• “Ik wens dat het stigma dat buiten het ziekenhuis gaan werken raar en/of vreemd is, verdwijnt.”
Ook meedoen?
Gevoel dat je wat gemist hebt? Geen nood! We gaan deze dag in het voorjaar van 2024 weer organiseren. Dit keer nodigen we ook opleiders uit en zal de dag geaccrediteerd worden. Wil je daar als geneeskundestudent, coassistent, jonge dokter of opleider bij zijn? Mail dan naar info@allesisgezondheid.nl voor meer informatie. Deelname is gratis.
Met dank aan: partners waaronder De Jonge Dokter, De Geneeskundestudent, De Jonge Specialist, Stichting Student en Leefstijl, Vereniging Arts & Leefstijl, Zilveren Kruis, ONVZ, Medgezel, The Orange Tree Academy, Stichting Stilgezet, Praktijk Salut, Dutch Health Hub, Campus Zonnestraal, Me You We Do en de Noaber Foundation.