Begin februari 2023 hebben het ministerie van VWS, de VNG, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de GGD GHOR het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ondertekend. In dit akkoord staan afspraken over het bereiken van een gezonde generatie in 2040. Met het akkoord wordt op samenhangende wijze uitvoering gegeven aan de doelstellingen uit het regeerakkoord en het Nationaal Preventieakkoord. Het GALA heeft als doel om het fundament dat al door gemeenten en partners is gelegd – lokaal of regionaal – op het gebied van gezondheid, sport en bewegen en de sociale basis, te versterken. Het versterken van de beweging naar meer gezondheid en de brede blik op gezondheid (dus ook mentale gezondheid en de fysieke omgeving) juicht Alles is Gezondheid van harte toe.

In aanloop naar het GALA ging Alles is gezondheid gezamenlijk in gesprek met Florien van der Windt (ministerie van VWS), Hedwig Leijten (gemeente Utrecht) en Daan Warmerdam (The Pando Network) om de belangrijkste bevindingen mee te geven aan het ministerie van VWS. Praktijk en beleid zaten hiermee samen aan tafel. Die dialoog is belangrijk. Belangrijk om te begrijpen waar lokaal behoefte en vraag naar is, zodat landelijke organisaties de juiste randvoorwaarden kunnen scheppen.

Een aantal adviezen gaven Hedwig Leijten en Daan Warmerdam mee aan het ministerie. Zo vinden beiden ruimte houden voor het experiment en daarmee al doende kunnen leren belangrijk. ‘De ontschotting op alle niveaus die nodig is om integraal naar gezondheid te kunnen kijken is nog geen feit. Maar wel hard nodig’, aldus Hedwig Leijten. Mensen die ruimte en tijd hebben om op alle niveaus de samenwerking vorm te geven, zijn ook nodig. En een structurele inbedding ontbreekt nog. ‘Daar zit nog wel een hiccup’, volgens Leijten.

Daan Warmerdam benadrukt kansen in het GALA voor bijvoorbeeld de verbinding tussen Positieve Gezondheid en de fysieke leefomgeving. Zo start in de gemeente Hillegom het Rondje Hillegom, een gezonde route door het dorp voor alle Hillegommers. Wel verwacht Warmerdam dat een aantal gemeenten het ook lastig vindt om met de veelheid aan onderwerpen uit het GALA aan de slag te gaan.

De VNG biedt gelukkig veel informatie en ondersteuning over GALA op hun website Gezond en Actief Leven. Ook over de brede SPUK, de specifieke uitkering waarmee geld geoormerkt beschikbaar wordt gesteld, voor preventie en gezondheidsbevordering. Gemeenten kunnen van start met de aanvraag.

Wat kunnen we nu verwachten? Zoals Florien van der Windt het tijdens het gesprek mooi omschreef: ‘Het GALA is een startpunt, geen eindpunt’. Alles is Gezondheid heeft een adviserende rol voor de samenwerkingspartners en zet zich in om de bredere beweging rondom GALA te versterken. Het is de opgave van alle partijen die actief zijn in de regio om de aansluiting met elkaar te vinden.

Wat is jouw ervaring hierbij? We zijn benieuwd.
Neem contact op met Janny de Boer of Merel Spijkerman.
Benieuwd naar het gesprek over GALA van Alles is Gezondheid met Florien van der Windt, Hedwig Leijten en Daan Warmerdam? Bekijk hier de video.

Om zoveel mogelijk burgers in Noord Nederland met Positieve Gezondheid kennis te laten maken is op 20 februari de Toolkit PGO|PG gelanceerd. Met deze digitale gereedschapskist kunnen professionals en vrijwilligers een workshop PGO|PG organiseren in hun buurt, wijk, dorp of bedrijf. In de workshop komen zowel “Positieve Gezondheid” aan de orde als het gebruik van een persoonlijke gezondheidsomgeving.

Met Positieve Gezondheid voer je gesprekken die tot verrassende uitkomsten kunnen leiden. Zo kan blijken dat achter een gezondheidsklacht een heel ander probleem schuilgaat. Ook is het verbluffend hoe goed mensen zelf vaak weten wat er nodig is om hun situatie te verbeteren. De beste raadgever? Dat zijn zij zelf.

Eenvoudig inzicht in hoe het met iemand gaat

Positieve Gezondheid biedt eenvoudig inzicht in hoe het met iemand gaat: de antwoorden op de vragen worden getoond in een ‘spinnenweb’ grafiek. Dit spinnenweb heeft 6 dimensies: Lichaamsfuncties, Mentaal welbevinden, Zingeving, Kwaliteit van leven, Meedoen en Dagelijks functioneren. Door middel van workshops kan iedereen leren om het gesprek te voeren over hoe het met zichzelf of de ander gaat.

Positieve Gezondheid online invullen en delen

Binnen het programma PGO Netwerk Noord kunnen patiënten de Positieve Gezondheid vragenlijst invullen in hun eigen persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Zij kunnen de antwoorden vervolgens delen met hun zorgverleners. Dit kan de basis vormen voor gesprekken over hoe het met patiënten gaat en wat zij zelf belangrijk vinden. Ook mensen die geen patiënt zijn kunnen in hun PGO de vragenlijst beantwoorden en hun spinnenweb bekijken en bewaren.

PGO: digitale omgeving voor regie over de eigen gezondheid

Een PGO is een veilige digitale omgeving waarin mensen in staat worden gesteld om zelf meer regie te voeren op hun gezondheid en zorg. Iedere burger kan met een PGO medische- en zorggegevens ophalen uit de computers van hun zorgverleners. Dit kunnen zij zelf aanvullen met bijvoorbeeld gegevens over metingen die zij zelf doen zoals bloeddruk en gewicht of hun sportactiviteiten.

Ook aan de slag met Positieve Gezondheid?

De Toolkit en het gebruik ervan worden mogelijk gemaakt vanuit het PGO Netwerk Noord. Aan het gebruik van de Toolkit en de applicatie in de deelnemende PGO’s van Ivido en Quli zijn geen kosten verbonden. Wel kan het zijn dat de door het Institute for Positive Health gecertificeerde sprekers een vergoeding vragen.

Ben je vrijwilliger, HR functionaris, beleidsmedewerker of professional in het zorg-, welzijn- of sociaal domein en wil je een workshop Positieve Gezondheid organiseren? Dan kun je gratis gebruik maken van de Toolkit. De link vind je op de website van het PGO Netwerk Noord onder “Positieve Gezondheid”.

Ben je zorgverlener en wil je ook jouw cliënten en patiënten ondersteunen met Positieve Gezondheid in hun PGO? Neem dan contact op via het contactformulier.

Over PGO Netwerk Noord

Mensen willen graag meer inzicht in hun eigen gezondheid. Dat kan met een Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO). Bedrijven en zorginstellingen uit Friesland, Groningen en Drenthe werken samen in het programma PGO Netwerk Noord. Het doel: PGO-gebruikers die zorg- en gezondheidsprogramma’s en apps koppelen aan hun persoonlijke zorgdata. Inmiddels zijn er verschillende projecten gestart binnen het programma: https://pgonetwerknoord.nl/projecten/.

Stichting GERRIT is penvoerder van PGO Netwerk Noord. PGO Netwerk Noord wordt mede mogelijk gemaakt door: Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), de EU en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Stichting De Friesland, Provincie Fryslân, Provincie Drenthe, Gemeente Groningen, Gemeente Leeuwarden, gemeente Smallingerland. Meer informatie vind je op www.pgonetwerknoord.nl.

In de werkgroep Positieve Gezondheid | PGO participeren de volgende organisaties:
1SociaalDomein, De Friesland (DFZ), Bloeizones Fryslân, Dokterszorg Friesland, Friese Preventie Aanpak (FPA), Fries Sociaal Planbureau (FSP), Stichting GERRIT, Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN), HINQ, Institute for Positive Health (IPH), Innergy By Nature, Ivido, Kennislab Noordoost Fryslân (KNOF), MedMij, NHLStenden, Proscoop Drenthe, Quli, ROS Friesland, Vegro, Woon Friesland, Zorgbelang Drenthe en Zorgbelang Friesland.

Versterkt jouw project de stem van gezinnen in kwetsbare situaties? Vraag dan subsidie aan bij Samen Kansrijk en Gezond, een programma van samenwerkingspartner FNO.

Samen Kansrijk en Gezond doet er alles aan om gezondheidsverschillen voor gezinnen in kwetsbare situaties weg te werken. Zodat het voor je gezondheid en voor de kansen die je krijgt niet meer uitmaakt uit welk gezin je komt.

GEZINNEN AAN ZET!

In 2023 werkt FNO graag samen met initiatiefnemers om gezinnen in kwetsbare situaties meer stem te geven. Als je ook wil meedoen met het programma is het belangrijk dat je de gezinnen om wie het gaat vanaf het begin betrekt bij je project. Want meer ervaren gezondheid begint bij aansluiten bij wat gezinnen zelf nodig hebben.

Doe je mee aan een project dat gezinnen in een kwetsbare situatie bij elkaar brengt, betrekt en meer stem geeft? Denk je dat dat nog beter kan? Wil je bijvoorbeeld meer gezinnen bereiken, of zou je meer kunnen doen? Denk je dat er nog niet genoeg geluisterd wordt naar wat gezinnen nodig hebben en heb je daar ideeën voor? Dan is FNO op zoek naar jou.

Meer (ervaren) gezondheid begint bij aansluiten bij wat gezinnen zelf nodig hebben. Luister jij echt naar gezinnen? En wil je kunnen doen wat nodig is? Vraag dan subsidie aan voor maximaal € 20.000. Dit kan tot 8 mei 2023.

Naast financiële ondersteuning kan Samen Kansrijk en Gezond je ook helpen met kennis, lobby of communicatie om de stem van gezinnen in jouw dorp of wijk te versterken.

Bekijk de pdf voor meer informatie of lees hier meer!

Intuïtief zijn velen ervan overtuigd dat contact met groen gezond is. Het wetenschappelijk bewijs daarvoor neemt toe. Steeds meer zorgverleners zetten daarom natuur in om te werken aan de gezondheid van cliënten en patiënten. Als antwoord op deze trend heeft Alles is Gezondheid in samenwerking met Arts en Leefstijl, de ‘Toolkit Natuur voor Gezondheid’ ontwikkeld, een waardevol instrument voor professionals in de eerstelijns gezondheidszorg en welzijns- en sportsectoren.

Over de toolkit ‘Natuur voor Gezondheid’

De toolkit biedt laagdrempelige informatie over hoe professionals natuur kunnen integreren in hun dagelijkse praktijk. Met een overzichtelijke landingspagina in het Kennislab dient deze toolkit als een centrale bron voor tips, materialen, voorbeelden en inspiratie. Hier vinden zorgverleners alles, van zelfzorgadvies tot behandelingen te midden van een groene omgeving, ter vervanging van traditionelere settings zoals bebouwde omgevingen of binnenruimtes.

Of het nu gaat om psychosociale of fysieke klachten, de toolkit biedt diverse middelen die als aanvulling op reguliere behandelingen kunnen dienen. Het omvat suggesties voor beweging, sociale interactie en ontspanning in de natuur. De inhoud varieert van praktische oefeningen die kunnen worden gedeeld met patiënten tot video’s die geschikt zijn voor de wachtkamer van een huisarts.

Het ontstaan van de toolkit

De toolkit is het resultaat van interviews met verschillende professionals, waaronder huisartsen, fysiotherapeuten, runningtherapeuten, buitenpsychologen, POH’s, diëtisten, buurtsportcoaches en welzijnswerkers. Hun waardevolle praktische tips en adviezen zijn geïntegreerd om een uitgebreide en goed doordachte toolkit te bieden.

De toolkit is niet bedoeld als vervanging voor behandelingen. Het toepassen van natuur kan wel preventief werken en een gezondheidsbevordering als effect hebben.

Vervolgstappen

De ‘Toolkit Natuur voor Gezondheid’ is een gezamenlijk initiatief van Alles is Gezondheid en de Vereniging Arts en Leefstijl. Dit initiatief markeert een belangrijke stap in de transitie van zorg naar gezondheid, waarbij de natuur fungeert als een waardevolle bondgenoot in het streven naar welzijn. In het eerste kwartaal van 2023 staat een verkenning gepland, waarbij wordt gekeken naar uitbreiding met extra praktijkvoorbeelden en de lancering van een nieuw platform.

Op maandag 16 januari 2023 is het Blue Monday. Volgens velen de meest deprimerende dag van het jaar. De feestdagen zijn net voorbij, vakanties vaak ver weg en de eerste goede voornemens heb je misschien alweer losgelaten. Vanuit Alles is Gezondheid en iPH denken we Blue Monday om naar een Green Monday. Met de oproep aan iedere organisatie en het onderwijs om van deze dag een Green Monday te maken. Met het idee in 2023 bewuster stil te staan bij wat ervoor nodig is om mentaal gezond te blijven en hoe de natuur hierbij kan helpen. 

Focus op mentale gezondheid en natuur

Bijna de helft (48%) van de volwassenen in Nederland (18-75 jaar) heeft ooit in het leven één of meerdere psychische aandoeningen gehad (Trimbos, 2022). In 2021 was bijvoorbeeld 18 procent van de 12- tot 25-jarigen psychisch ongezond en bij ruim een derde van het werkgerelateerd verzuim zijn werkstress en prestatiedruk de belangrijkste oorzaak. De kosten voor verzuim liepen in 2018 op tot 3,1 miljard euro. Alle  reden dus om ervoor te zorgen dat werknemers, maar ook studenten goed in hun vel zitten en niet uitvallen door psychische klachten. Nederlandse jongeren tussen 11 en 16 jaar ervaren fors meer mentale problemen en druk door schoolwerk dan hun leeftijdsgenoten in de afgelopen twintig jaar (VO-Raad, 2022).

Onderzoek toont aan dat een groene omgeving goed is voor minder stress, een lagere kans op mentale problemen en het bevordert ons concentratievermogen en werkgeheugen. In combinatie met bewegen een succesformule om de ‘blues’ tegen te gaan.

Nu er al een tijd ook weer vanuit kantoor wordt gewerkt, is dat een kans voor werkgevers om toe te werken naar een meer mensgerichte organisatie. En voor het onderwijs om stil te staan bij wat studenten nodig hebben om niet te bezwijken onder prestatiedruk. Wico Mulder, netwerkadviseur mentale gezondheid bij Alles is Gezondheid: “Ook de werkende mens en student is onderdeel van de natuur. Je (samen) verplaatsen en laten verwonderen door de natuur werkt inspirerend en verbindend. Dit komt het werkplezier en productiviteit ten goede.”

Green Monday binnen jouw organisatie of school

Alles is Gezondheid en iPH geven invulling aan Green Monday door een wandeling in de natuur te organiseren en samen iets te drinken voor de teamspirit en verbinding. Aan de slag te gaan met intenties voor 2023 en stil te staan wat jijzelf en collega’s nodig hebben om mentaal fit te blijven. Met happiness tips en lezingen van professionals over hoe de natuur in te zetten voor je mentale gezondheid.

Wat hebben medewerkers en studenten nodig om mentaal fit te blijven? Hoe kun je daarbij de natuur inzetten? Alles is Gezondheid en iPH geven vijf tips voor een geslaagde Green Monday:

1. Positieve Gezondheidsgesprekken

Gebruik het spinnenweb van iPH als leidraad voor gesprekken met collega’s of klasgenoten. Ontdek elkaars Positieve Gezondheid en bevorder zo het welzijn van de groep.

2. Plandelen of Ploggen

Omarm de Zweedse trend van plandelen of ploggen met je team. Combineer wandelen of joggen met het oprapen van zwerfafval. Goed voor jezelf en de omgeving.

3. Ren voor Mentale Gezondheid

Doe mee aan runs die aandacht vragen voor mentale gezondheid, zoals de Blue Monday Run van Mind of de Socialrun. Meld jezelf aan of start een team en zet je in voor een gezondere geest.

4. Weeting (Walk your Meeting)

Verander jouw vergaderingen met Weeting: een overleg in de buitenlucht waar kleine groepjes wandelend brainstormen. Een inspirerende en effectieve manier om verbinding te creëren.

5. Buitenkantoortassen

Voor als de lentezon straks schijnt: kijk tegen die tijd eens naar de buitenkantoortassen en materialen van het Buitenkantoor

Lees meer over wat groen voor je mentale gezondheid kan betekenen:

• Nature Contact, Nature Contact is not Connection | Finding Nature
• de Correspondent, Wie z’n hersenen wil gebruiken, moet minder in z’n hoofd zitten
• Alles is Gezondheid, Toolkit Natuur voor Gezondheid
• Alles is Gezondheid en Arts en Leefstijl, Wetenschappelijke Handleiding Natuur en Gezonde Leefstijl
• MaatschapWij, Natuur op Recept
• Wandelnet, Trendrapport Jongeren en Wandelen

In Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad en De Gooi en Eemlander van 21 december 2022, is een interview met netwerkadviseur groen Annette Postma te lezen. In een vraaggesprek belicht Annette het belang van een groene leefomgeving en de toolkit Natuur voor Gezondheid, ontwikkeld in samenwerking met vereniging Arts en Leefstijl.

“Het liefst zou Postma met samenwerkingspartners uit zorg, onderwijs, jeugdwerk, sport, bouw en overheid de hele maatschappij vergroenen. Want de natuur doet letterlijk en figuurlijk wat met mensen. Door frisse lucht, ruimte, stilte, het ruisen van de bomen of schaduw neemt stress vaak af en de levenslust toe. Dat voelt de een op zijn klompen aan, terwijl een ander steeds meer wetenschappelijke bewijzen daarvoor verzamelt. Want het moet vooral niet zweverig worden, benadrukt Postma in haar werkruimte in de Utrechtse Jaarbeurs. „Onze organisatie baseert zich graag op harde wetenschappelijke feiten. Daarmee kunnen wij hopelijk ook mensen overtuigen die twijfelen aan het heilzame effect van de natuur.””

‘We zijn ver verwijderd van de energiewerkelijkheid om ons heen. De natuur bestaat bij de gratie van haar bijdrage aan ons leven, terwijl het eigenlijk andersom moet zijn. Wij zouden dienstbaar moeten zijn aan de natuur die ons zoveel geeft.’ Koen Eising, MVO Manager bij netwerkbedrijf Alliander, maakt zich hard voor een nieuwe kijk op ons energieverbruik en wil gezamenlijk mogelijke opbrengsten verkennen. Met Karen van Ruiten voerde hij een Gezond Gesprek over de route naar een succesvolle en inclusieve energietransitie.

Anoek Meijer werkt voor de gezondste coalitie van Nederland, de HANNN (Healthy Ageing Network Northern Netherlands) en met de Gezonde Huiskamer trekt ze de wijken in om life style checks te doen en via het spinnenweb van Positieve Gezondheid advies te geven aan bewoners. Stap voor stap kan heel Noord Nederland zo aan de gezondheid werken. Een mooi streven. Wat zijn de ervaringen en leermomenten? We spraken Anoek over het belang van de Gezonde Huiskamer.

Op 3 november 2022 organiseerde Alles is Gezondheid-iPH een jaarcongres en livecast op het centrale thema is Onderstroom. 

We kijken dan naar de (leef)wereld van gedachten en gevoelens die minder zichtbaar zijn. Naar wat iedereen onbewust wel voelt en ervaart, maar niet altijd doordringt tot stelsels, structuren en systemen.

De vraag is hoe we hiervan een samenhangend geheel maken en daarbij de beweging stimuleren naar een gezonder Nederland. Met minder spanning, meer verbindingen, nieuwe gevoelens en ander gedrag. De kloof overbruggen dus. Ook bij jezelf.

We halen nogmaals de onderstroom naar boven met voorbeelden, verhalen en ervaringen (#hoedan). Daarbij kwamen de bekende Alles is Gezondheid-iPH thema’s aan bod zoals Positieve Gezondheid, groen en gezondheid, mentale gezondheid, regio’s en wijken, gezond werkgeverschap en leefomgeving.

Onderstroom: Spoken Word

Onderstroom: Livecast

Met Mia Wessels, Tim ’S Jongers (Wiardi Beckman Stichting), Grace Brok en Finn (Wijk voor Elkaar, Buurtgeluk), Karen van Ruiten (Alles is Gezondheid) en Lea Bouwmeester (specialist gezondheidszorg).

Interviews met sprekers

• Tim ’S Jongers (auteur, Wiardi Beckman Stichting) over de kloof én brug tussen de systeemwereld en de leefwereld van (kwetsbare) bewoners.
• Najla Edriouch alias ‘Psycholoog Najla’ over het verbeteren van je eigen leven, behoeften van jongeren, social media en (innerlijke) verbondenheid.
• René Cuperus (Atlas van Afgehaakt Nederland) over waarom Nederland een ‘gezondheidsdemocratie’ dreigt te worden. Wie haken er af, waar en waarom?

Regionale domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden (DSV’s) worden als een belangrijke hoeksteen gezien voor regionale samenwerking en het toekomstbestendig maken van zorg en ondersteuning. ZonMw en Pluut & Partners hebben een verkenning uitgevoerd naar de uitdagingen, kansen en (ondersteunings)behoeften van DSV’s. Met de opgedane inzichten kunnen bestaande DSV’s verder ontwikkeld en verduurzaamd worden.

Stand van het land

In Nederland zijn al meer dan 450 regionale domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden actief. De verkenning laat zien dat deze samenwerkingsverbanden in hun aanpak erg van elkaar verschillen. Wat overeenkomt is dat alle DSV’s grote ambities hebben zoals “de gezondste regio van Nederland worden” of “de zorg toegankelijk houden”. Ze spreken van een beweging of transformatie waarvoor ze gaandeweg met elkaar moeten vormgeven wat de gewenste eindsituatie is en hoe ze daar kunnen komen.

Doorontwikkeling en ondersteuning is nodig om DSV’s verder te brengen en te bestendigen. Kennis delen, betere samenwerking tussen landelijke organisaties en een nieuwe subsidieregeling worden als opties voor ondersteuning aangedragen.

Passende zorg als uitgangspunt

Met behulp van regionale DSV’s wordt gewerkt aan de nieuwe norm: passende zorg. Deze norm moet leiden tot het blijvend voorkomen, vervangen en verplaatsen van zorg en ondersteuning. Dit vraagt nieuwe randvoorwaarden en nieuwe vormen van samenwerken, financieren, monitoren en gegevensuitwisseling.

DSV’s dragen het risico in zich van beperkte doelmatigheid door de hoeveelheid betrokken partijen en netwerkdrukte. Ze bieden echter ook volop kansen om gezamenlijk vertrouwen op te bouwen, middelen en expertise te bundelen en een infrastructuur te creëren voor domeinoverstijgend samenwerken. Daarom worden ze door respondenten gezien als een duurzame vorm om te komen tot passende zorg en ondersteuning in iedere regio.

Gezamenlijk richting bepalen

VWS en ZonMw gebruiken de verkenning om samen met andere partijen te komen tot een strategie en concrete stappen om DSV’s verder door te ontwikkelen en te helpen bij een duurzame implementatie. Daarvoor wordt samen opgetrokken met verschillende landelijke partijen die DSV’s op verschillende onderdelen ondersteunen, zoals Nederland Zorgt Voor Elkaar, Alles is Gezondheid, Health~Holland, HealthKIC, Pharos, NZa en RIVM. De centrale vraag in de gesprekken is: Hoe komen we voorbij de fase van vrijblijvendheid en wat is daarvoor nodig?

Download hier de rapportage.